Życie ludzkie jest niezwykle skomplikowane. Nie sposób jednoznacznie określić, jaki jest jego prawdziwy sens. Człowiek nieskutecznie od tysięcy lat poszukuje prawdy o sobie i o świecie. Jest zmuszony dokonywać nieustannych wyborów. Codziennie musi podejmować szereg decyzji i ponosić za nie odpowiedzialność. Ludzkie życie składa się więc z wyborów. Świat jest pełen zagadek i tajemnic, których nigdy nie uda się rozszyfrować. Gdy wydaje się, że człowiek już odnalazł szczęście, los szykuje mu nowe "niespodzianki", nowe problemy, coraz trudniejsze zadania. Najważniejsze jest, aby człowiek w swoich wyborach i w obliczu takich sytuacji potrafił być wiernym sobie.
Apolinary Despinoix powiedział niegdyś: "Bądź wierny sobie a nie będziesz niewierny innym". Co zatem oznacza pojęcie wierności? Jest to trwanie przy swoim światopoglądzie, podążanie za własną moralnością i głosem serca. Wierność to nadzieja, która nie umiera. Kiedy się jest wiernym sobie, swojemu systemowi wartości, jest się również wiernym drugiemu człowiekowi. Wierność jest deklaracją pewnych wyborów. Świadczy o wielkości człowieka.
Sprawdziłam definicję "wierności" w Wielkiej Encyklopedii Multimedialnej. Według niej wierność to "zachowanie zgodności między słowami a czynami, postępowanie zgodne z wyznawanymi zasadami". Ta bardzo prosta definicja w pełni ukazuje, czym jest omawiane pojęcie. Wiernym sobie może być człowiek, który ma silny system wartości. Rozumienie tego pojęcia opiera się na założeniu, że jest wartością pozytywną a wyznawane ideały są zgodne z etyką i moralnością ludzką.
Zbigniew Herbert w znanym wierszu Przesłanie Pan Cogito kieruje do człowieka współczesności ważne słowa: "Ocalałeś nie po to, aby żyć/ masz mało czasu trzeba dać świadectwo(…) strzeż się jednak dumy niepotrzebnej(…) strzeż się oschłości serca(…) Bądź wierny - Idź". Takie jest zadanie człowieka i to, czy pozostanie wierny jest miarą jego wielkości. Bycie wiernym to patrzenie losowi prosto w oczy i nie uciekanie przed odpowiedzialnością.
Wierność sobie można realizować na wiele sposobów. Można pozostawać w zgodzie z Bogiem, z tradycją, ze swoją ojczyzną. To także bycie uczciwym wobec przyjaciół i osób najbliższych. Wierność to w końcu lojalność wobec swoich marzeniom, talentu i miłości. Człowiek powinien kierować się tą podstawową wartością w kreowaniu swojego losu, mimo że nie zawsze jest ona gwarantem sukcesu. Bycie wiernym sobie nie zawsze zapewnia człowiekowi "wygraną" w życiu, czyni go jednak istotą o wielkim charakterze, potrafiącą walczyć o swe człowieczeństwo i godne istnienie.
Kultura antyczna jest źródłem wielu wzorców. Mitologia i Biblia stanowią zbiór archetypów, odwiecznych wzorów postępowania. Mit o Prometeuszu to nie tylko historia o heroicznym poświęceniu dla człowieka, to także historia bycia wiernym swojej idei pomimo wszelkich zagrożeń. Prometeusz stworzył człowieka z gliny i łez, i dlatego kochał go ponad wszystko. Nauczył ludzi liczyć i pisać. Pokazywał jak korzystać z dobrodziejstw natury: oswajać zwierzęta, zdobywać pożywienie, wydobywać cenne kruszce. Dał również człowiekowi ogień, dzięki któremu mógł ludzie mogli się ogrzać i bronić. Za ten dar przyszło mu słono zapłacić. Rozgniewany Zeus kazał przypiąć Prometeusza do skał Kaukazu. Tam każdego dnia przylatywał sęp, który wyjadał wciąż odrastającą wątrobę. Prometeusz pozostał wierny swojej miłości do człowieka i dla jego dobra był gotów do najwyższych poświęceń.
Wierność ideom była bardzo ważna w dobie kształtowania się pozytywizmu. Tworzona wtedy literatura propagowała idee pracy organicznej i pracy u podstaw. Bohaterka noweli Elizy Orzeszkowej A…B…C…, Joanna Lipska to młoda kobieta, która całe swoje życie poświęca realizacji idei pracy u podstaw. Dzięki temu walczy z zaborcą. Jest z pozoru bardzo nijaką, pozbawioną osobowości kobietą. Jednak jej prawdziwe oblicze jest inne. To wzorowa siostra, która z ochotą wykonuje swoje kobiece obowiązki i odważna nauczycielka, która pomimo zakazu zaborców uczy dzieci języka polskiego. Gdy staje przed sądem i zostaje ukarana wysoka grzywną budzi się w niej mocne postanowienie świadomej walki o zachowanie w młodzieży tożsamości narodowej. Jest wierna swojej polskości i propagowanym w pozytywizmie ideom. Poprzez to wyraża swoją miłość do ojczyzny i wierność samej sobie.
Wierność Bogu, wyznawanej religii, zachowanie wiary to temat wielu utworów. Zaliczyć do nich można Antygonę, antyczny dramat autorstwa Sofoklesa. Tytułowa bohaterka to córka króla Edypa. Po jego wypędzeniu i bratobójczych walkach o władzę, na tebańskim tronie zasiadł stryj Antygony - Kreon. Dążył do umocnienia swojej władzy, chciał uczynić państwo silnym i odpornym na wewnętrzne walki. Zabronił więc pochówku Polinejekesa, którego uważał za zdrajcę. Antygona sprzeciwiła się rozkazowi Kreona. Pozostała wierna prawom boskim. Bogowie, bowiem nakładali na człowieka obowiązek pogrzebania swych najbliższych. Uważała, że prawa boskie są nadrzędne w stosunku do tych, ustanowionych przez człowieka i to im należy być wiernym przede wszystkim. Kreon skazał ją na okrutną śmierć za niesubordynację wobec króla. Antygona nie mogła postąpić inaczej, wtedy zdradziłaby samą siebie.
Wierny Bogu był również bohater starotestamentowej Księgi Hioba. Bóg wystawił wiarę Hioba na ciężką próbę. Pozwolił odebrać mu całe bogactwo, uśmiercić najbliższych, a na niego zesłać ciężką chorobę. Choć Hiob nie rozumiał, dlaczego Bóg zsyła na niego taki ogrom nieszczęść, skoro przez całe swoje życie postępował zgodnie z Jego nakazami, nie skarżył się, nie złorzeczył Bogu. Ufał swemu stwórcy bezgranicznie i wierzył, że wszystko, co posiadał było darem boskim, więc Bóg miał prawo mu to odebrać. Pozostał wierny swojej miłości do Boga i za to został wynagrodzony. Bóg przywrócił Hiobowi zdrowie, wszelkie bogactwa i obdarzył go licznym potomstwem.
Ligia, heroina z powieści Quo Vadis Henryka Sienkiewicza to córka wodza Ligów. Stając się chrześcijanką przyjęła określony system wartości, wobec którego pozostawała wierna pomimo wielu trudnych okoliczności. Jej niezłomna postawa przekonała również zakochanego w niej Marka Winicjusza do zmiany swojego życia. Ligia dzięki swojej wierze stała się postacią o bardzo silnej osobowości. Nie zaprała się wiary, odważnie poszła na śmierć. Jej wierność została wynagrodzona. Mogła wieść szczęśliwe życie u boku ukochanego mężczyzny, zgodnie z boskimi prawami.
Wzorem najwyższego poświęcenia się dla człowieka jest śmierć Chrystusa na krzyżu. Jezus został zesłany na ziemię, po to by zbawić ludzi i poprzez swoją śmierć zgładzić szatana. Modlitwa w Ogrojcu była czasem wewnętrznej walki. Jezus pozostał wierny swemu zadaniu, swojej wielkiej miłości do człowieka i Boga.
Wytrwanie w wierności ideom nie jest łatwym zadaniem. Człowiek musi dokonywać nieustannych wyborów. Przed nim stoją zawsze, co najmniej dwa wybory. Jedna droga jest łatwiejsza, mniej kosztuje, druga zazwyczaj to ciężka walka o zachowanie swoich ideałów i o pozostanie wiernym sobie. Bycie lojalnym wobec siebie, wobec swej tradycji i państwa jest bardzo trudne.
Epopeja Pan Tadeusz autorstwa Adama Mickiewicza to utwór rozpatrujący pojecie wierności na wielu płaszczyznach. Bycie wiernym ojczyźnie, walka w jej obronie, szanowanie tradycji polskiej jest równoznaczne z zachowaniem swojej tożsamości kulturowej i narodowej. W domu Soplicy szanuje się i pielęgnuje się tradycje, wszędzie wiszą obrazy, które upamiętniają najważniejsze wydarzenia historyczne. One są pewnym symbolem przeszłości, o której nie wolno zapominać żadnemu Polakowi. Mickiewicz pokazuje na przykładzie postaci Hrabiego, jak łatwo jest zapomnieć o swoich korzeniach, a tym samym wyzbyć się świadomości narodowej i odpowiedzialności za losy kraju. Jeśli ludzie zapomną o swej tożsamości zginie cały naród. Dlatego niezwykle istotna jest wierność tradycji. Kiedy się ją zachowuje również walczy się o polskość.
Wierność człowiekowi i jego życiu to kolejna wartość, jaką rozważa Mickiewicz. Człowiek nie ma prawa zabijać, bo życie ludzkie jest najwyższym darem. Dlatego też Jackowi Soplicy przyjdzie słono zapłacić za swoją zbrodnię. Morderstwo człowieka okupi dopiero bohaterską postawą obrońcy ojczyzny. Mickiewicz podkreśla, że wierność sobie to miłość do ojczyzny i do człowieka.
W literaturze średniowiecznej wykształtował się ideał rycerza. Wzorowy rycerz charakteryzował się przede wszystkim wiernością Bogu, swojemu królowi i ojczyźnie. Takim rycerzem był Roland, bohater znanej chanson de geste Pieśń o Rolandzie. To wielki patriota, który dla ojczyzny był gotów poświęcić życie swoje i swoich rycerzy. Gdy został zaatakowany przez Saracenów, nie chciał splamić honoru rycerskiego i wezwać swego króla na pomoc. Jest wierny ojczyźnie i swemu kodeksowi rycerskiemu. Umiera z mieczem w dłoni a twarz zwraca ku Francji. Jego postawa symbolizuje wierność swoim zasadom aż do ostatniej kropli krwi, pomimo cierpienia i bólu.
Podobnym heroizmem charakteryzuje się Szymon Winnych, bohater opowiadania Stefana Żeromskiego Rozdziobią nas kruki, wrony. Ten dzielny człowiek przez całe powstanie dostarcza broń powstańcom, którzy ukrywają się w lesie. Winrych nie poddaje się, walczy do samego końca, choć ma świadomość, że powstania nie można już wygrać. Jest wielkim patriotą a wolność narodu jest dla niego wartością najwyższą. Podczas jednej ze swoich wypraw natyka się na oddział rosyjski, który odkrywa cel podróży Winrycha. Bohater zostaje brutalnie zamordowany. Ginie dla swojej ojczyzny, bo była dla niego najwyższa wartość.
Wierny swemu narodowi i ojczyźnie jest Konrad, główny Bohater III części Dziadów Adama Mickiewicza. Konrad uważa się za narodowego wieszcza, za jednostkę wybitną, która może poprowadzić znękany lud do wolności. Kocha swoich rodaków i dla nich jest gotowy do każdego poświęcenia. Czuje się jednak bezsilny. W rozmowie z Bogiem mówi: "(...)Ja i ojczyzna to jedno. Nazywam się Milijon - bo za milijony kocham i cierpię katusze." Żąda, więc od Boga "rzędu dusz", chce władzy, aby mógł dokonać wyzwolić swoich rodaków spod jarzma cara. Ale Konrad jest zbyt pyszny, zbyt dumny, władza zamieniałaby go w tyrana, dlatego Bóg nie odpowiada na żądania bohatera. Postawa Konrada ma jednak symbolizować walkę o zachowanie swoich wartości pomimo wszystko. Nie może zatem nic zrobić. Wierność ideałom jest najwyższą wartością wtedy, kiedy człowiek jest w trudnej sytuacji, kiedy ciężko nie zdradzić samego siebie. Współczesna poetka Wisława Szymborska pisała:"Tyle wiemy o sobie na ile nas sprawdzono". Jeśli wytrwamy w trudnych sytuacjach i nie zdradzimy naszych wartości, to pozostaniemy im wierni już na zawsze. Wierność ojczyźnie jest głęboko zakorzeniona w duszy Konrada i choć czasem przychodzi zwątpienie, nie potrafi się jej wyzbyć.
Paulo Coelho często w swojej twórczości prozatorskiej nawołuje do zachowania wierności swemu powołaniu, swoim marzeniom i życiu, które jest darem najcenniejszym. Alchemik to wzruszająca historia Santiago, który poszukuje "własnej legendy", życiowej drogi, swojego powołania. Los zsyła na niego wiele przeciwności, droga okazuje się być bardzo wyboista, ale Santiago idzie dalej, bo sensem jego życia stanowi szukanie. Jest przekonany, że jego życiowy skarb jest tam, gdzie jego serce. Jest wierny swojemu marzeniu i ono prowadzi go do miłości. Wierność sobie zostaje więc wynagrodzona. Alchemią według Coelho jest właśnie dążenie do celu swego istnienia. Alchemikiem zaś staje się każdy, kto nie boi się odważnie stąpać po drogach życia, kto głośno wyraża swe pragnienia i pozostaje wierny swemu powołaniu.
O byciu wiernym wobec swojej miłości traktuje jedna z najpiękniejszych książek XX wieku. Jest to Mały Książe autorstwa Antonie`a de Saint -Exépury`ego. Pisarz stworzył tą baśń w czasie II wojny światowej, jakby na przekór całemu ówczesnemu złu i cierpieniu. Przekazywał ludziom oczywiste przesłanie miłości i przyjaźni. Tylko one mogą ocalić ludzką godność, tylko one dają nadludzką siłę, więc należy być im wiernym. Tytułowy bohater to mieszkaniec małej planety. Opuszcza ją i swoją towarzyszkę różę, aby poznać świat i zdobyć nowych przyjaciół. Ląduje na Saharze i opowiada napotkanemu tam lotnikowi o swoich podróżach po różnych planetach. Spotykał króla - autokratę, latarnika, geografa, który tonął w zapisywanych foliałach, astronoma i bankiera. Nie mógł jednak znaleźć wśród nich żadnego przyjaciela. Dopiero kontakt z pilotem a potem z lisem, uświadamia Małemu Księciu, co utracił. Exépury wskazuje jak wielkimi wartościami w świecie, w którym ludzie są względem siebie obcy i dalecy, jest tożsamość ze swoją "planetą", swoją ojczyzną i przyjaźń. Człowiek jednak musi być wierny i odpowiedzialny za te wartości, tak jak Mały Książe był odpowiedzialny za swą różę: "Wiesz… moja róża… jestem za nią odpowiedzialny. A ona jest taka słaba. I taka naiwna. Ma cztery nic nie warte kolce dla obrony przed całym światem." Wierność przyjaźni i miłości podtrzymuje człowieka w jego trudnej egzystencji.
Biblia jest źródłem naszej wiary i wskazuje, co w życiu człowieka jest naprawdę ważne. Tu czytamy: "Niech miłość i wierność zawsze będą z Tobą; przywiąż je sobie na szyi, wypisz na serca tablicach!"
Kiedy mamy idee wierności głęboko wpisaną w serca, utrzymanie jej nie sprawia trudności. Kiedy jest w naszym wnętrzu nie stanowi pustego i nic nie wartego frazesu, ale staje się prawdziwym sensem naszego życia.
Będzie nam pomagać i prowadzić nas do celu istnienia. Dzięki niej staniemy się ludźmi godnymi miłości i szacunku. Jeżeli będziemy potrafili być wiernymi w małych rzeczach, również w wielkich będziemy tacy. Wartość wierności jest trudna do przecenienia. Jest potrzebna człowiekowi, tak jak tlen i woda.
