- Jon Stuart Mill - empiryzm.
- Herbert Spencer - ewolucjonizm (wyznawał pogląd, że cały wszechświat podlega ciągłemu rozwojowi, zmianom, które następują powolnie i stopniowo, ale ciągle).
- Henryk Tomasz Buckle, autor dzieła: "Historia i dzieła cywilizacji w Anglii", w którym stwierdzał, że dzieje ludzkości, historia nie wynika z działalności poszczególnych, pojedynczych jednostek, ale ze ścisłej współpracy wszystkich ludzi, całych społeczeństw. Rozwój historii jest wynikiem rozwoju społecznego.
- Hipolit Taine - entuzjasta myślenia empirycznego, wiedzy zdobywanej poprzez doświadczenia i materialne dowody. Jego zdaniem działalność każdego człowieka jest definiowana poprzez pierwiastki od niego niezależne, zewnętrze, takie jak: teren, który zamieszkuje, czyli czynniki geograficzne, klimatyczne, psychiczne a także czas, taki a nie inny moment historyczny.
- Karol Marks i Fryderyk Engels - materializm dialektyczny. Z ich teorii wynikało, że to nie człowiek kształtuje swój byt, ale że to byt modeluje świadomość człowieka.
Polscy pozytywistyczni stworzyli ideologię opartą na:
- Rozsądku politycznym. Proklamowali oni odrzucenie prób podjęcia działań zbrojnych, gdyż byłyby one w ówczesnej sytuacji skazane na porażkę.
- Umiar w afiszowaniu się z polskością wobec państw zaborczych. Proklamowano lojalizm wobec najeźdźców, by w ten sposób stępić ich niechęć do polskiego narodu i nie narażać się na dalsze represje, o czym świadczy wydany zbiór artykułów- listów znamiennie nazwanych "Teką Stańczyka".
- Zjednoczenie społeczne.
- Nadanie praw innym nacjom żyjącym na terenie Polski, zwłaszcza chodziło o asymilację Żydów.
- Równouprawnienie dla kobiet.
- Praca u podstaw, rozumiana jako podciągnięcie polskiej gospodarki we wszystkich dziedzinach, zaczynając od najniższych warstw społecznych, poprawienie sytuacji chłopów, danie im elementarnego wykształcenia, koniecznego do prawidłowego funkcjonowania.
- Praca organiczna, pod którą kryła się metafora państwa jako prężnie funkcjonującego organizmu, wspólnej pracy wszystkich Polaków.
