W epoce oświecenia doszło do wielu zmian, dotyczących patrzenia na świat i ludzi. Stąd też epoka ta zyskała opinię czasów, w których znalazło się pełno kontrastów. Mimo, że w pewnym stopniu jest ono czasem kontrastów, generalnie została oceniona jako pozytywny okres w dziejach.
Filozofia oświeceniowa wskazywała na afirmację rozumu i poznania. Duży nacisk zaczyna kłaść się na wykształcenie, a popularnością cieszą się ludzie, których cechuje inteligencja. Pragną oni zrobić cos takiego, co poprawiłoby i udoskonaliło ogólne warunki życia, zmieniłoby obyczajowość. To właśnie oni są na tyle odważni, że zaczynają szukać nowych kierunków i form w sztukach plastycznych czy literackich. W tym okresie zmienia się także sposób traktowania kobiet. Wcześniejsze zakazy zdobywania przez nie wiedzy odchodzą powoli w zapomnienie, kobieta również powinna się kształcić, choćby z tego względu, że jej mąż musi mieć równorzędnego partnera do rozmowy. Temu wszystkiemu towarzyszą różnice w sposobie patrzenia na chłopstwo i mieszczaństwo. Wcześniej przedstawiciele tych grup społecznych często uważani byli za postaci śmieszne, teraz awansują nawet na karty powieści.
Podstawowymi kierunkami w filozofii powoli stają się racjonalizm i empiryzm. Ci drudzy próbują udowodnić, że ludzie zdobywają całą swoją wiedzę głównie dzięki doświadczeniu.
Oświecenie jest też epoką, w której szybko i mocno rozwija się sztuka. Panujący w tym czasie władca był doskonałym mecenasem. Wspierał artystów i ich pracę, zajmował się bardzo chętnie rozwojem kultury oraz oświaty. Zależało mu na otaczaniu się uczonymi i artystami, co zresztą uskuteczniane było podczas obiadów czwartkowych, spędzanych z najbardziej znanymi osobowościami oświecenia. W owym czasie mamy także do czynienia z rozwojem teatru, przy czym podkreślić należy w tym rolę Bogusławskiego.
Oświecenie charakteryzowało się także to także reformami ustrojowymi, tolerancją religijną, krytycyzmem i wolnością.
To wszystko skłania do nazwania oświecenia jedną z lepszych epok w dziejach całego świata. Poprawiła bowiem ludzki byt i przyniosła nowe wartości, te rzeczy są zaś bezcenne. Oświecenie dało właściwie początek nowożytnym formom wiedzy, nauki i kultury. Już sama nazwa tej epoki ma same pozytywne konotacje, w odróżnieniu od epok, które zajmowały się mrocznymi aspektami ludzkości, jak średniowiecze czy barok.
