Człowiekiem, którego uważa się za tego, który zapoczątkował sentymentalizm, jest Jean Jacques Rousseau (1712 - 1778). Mówił on, że człowiek jest zepsuty przez współczesną cywilizację. Drogą wyjścia jest tylko powrót do natury, życie razem z nią i zaakceptowanie najbardziej podstawowych uczuć ludzkich. Utwór, dzięki któremu zyskał sławę, to Nowa Heloiza. Autor opowiada w nim historię uczucia, postępowanie, przeżycia miłosne dwójki bohaterów. W swoich przekonaniach, także w swojej powieści uważał za najważniejsze uczucia miłości i dobroci.
Niemałą rolę w budowaniu postrzegania sentymentalnego odegrał John Locke.
Sentymentalista w swoim życiu nad inne wartości przedkładał intuicję, serce, wyobraźnię, uczucia. Były to elementy wewnętrzne człowieka, nie podlegające rozumowi - irracjonalne. Dlatego losami człowieka sentymentalnego bardzo często kierowało serce, miłość. Był bowiem typem bardzo wrażliwym, czułym i uczuciowym. Nie znaczyło to, że losy te były sielankowe. Otóż również były pełne problemów i tragedii, a konflikty powstawały najczęściej między sferą tego, co naturalne i pierwotne, a sferą postępu, nowoczesności i cywilizacji. Z tego powodu konwencja sentymentalna wybiera raczej naturę, nie cywilizację, mieszkanie na prowincji, na wsi. Kojarzyło się to wszystko także z naturalną, pierwotną moralnością. Najbliżej niej znajdował się rzecz jasna człowiek prosty, nisko urodzony, wychowany w naturze.
W Polsce ośrodkiem sentymentalizmu była właśnie prowincja - dwór Czartoryskich w Puławach. Tam skupiali się pisarze tworzący w tej manierze, tacy jak Franciszek Dionizy Kniaźnin i Franciszek Krapiński. Laura i Filon autorstwa tego ostatniego - "poety serca" - jak go nazywano, mówi o uczuciach bohaterów czekających na spotkanie - o niepewności, strachu, posądzeniu o zdradę, w końcu miłości i czułości. Wszystko odbywa się na tle bujnej przyrody, a spotkaniu towarzyszą typowe gesty, zachowania i rekwizyty sentymentalne, czyli łzy, zasłabnięcia, silne wzruszenia, fujarka, odzienie pasterza, pamiątki kojarzące się z ukochaną osobą.
