1. Definicja pojęcia i jego charakterystyka

o Kierunek umysłowy i literacki - opozycyjny wobec klasycyzmu, powstały w wyniku emancypacji niższych klas chcących zlikwidować uprzedzenia stanowe.

o Świat - zburzenie wszystkich klasycystycznych poglądów o ładzie i harmonii świata, który przechodzi kryzys moralny i cywilizacyjny, którego było oddalenie się ludzkości od natury, pierwotności, prostoty.

o Rousseau przeciwstawia naturę kulturze.

o Powszechne przekonanie o wrodzonej dobroci człowieka.

o Rozpowszechnienie twórczości moralizatorsko - dydaktycznej - krytyka niezgodnych z naturą zjawisk.

o Nastawienie na czułość i prostotę w utworach literackich

o Bohater to człowiek czuły, zwykle pochodzi z mieszczaństwa lub z ludu

o Zainteresowanie tematyką związaną z przyrodą, naturą oraz wsią.

2. Sielanka, inaczej nazywana bukoliką lub idyllą

o Podstawowy gatunek w literaturze sentymentalnej

o Tematyka utworów obejmuje opis życia wiejskiego rolników, pasterzy, rybaków itp.

o Ma formę monologu lirycznego, zwykle poprzedza go opis albo dialog.

o Czasem sielanka używa formy czystego dialogu, wtedy zwie się eklogą, lub formy narracyjnej (sielanka epicka) albo dramatycznej (sielanka udramatyzowana).

o Elementem wspólnym dla wszystkich sielanek jest używanie tzw. kostiumu pasterskiego, czyli kreowanie postaci podobnej do pasterza, który ma wszystkie cechy i rekwizyty jemu należne.

o Narracja porusza bardzo różne sprawy.

Pochodzenie sielanki:

- wywodzi się z poezji greckiej, pierwszy raz użył jej w swe twórczości Teokryt (III w. p.n.e.).

- sielanka była dla niego realistycznym opisem, obrazkiem, formą zabawy literackiej, za która kryła się aktualna problematyka społeczno - obyczajowa.

- Wergiliusz, twórca poezji rzymskiej, tematem sielanki uczynił życie pasterzy w Arkadii, idealnej, wyśnionej krainie

- powyższe czynniki spowodowały początek rozwoju sielanki nowożytnej

3. Filozofia sentymentalna

Podłożem sentymentalizmu była myśl oparta na empiryzmie i sensualizmie, gdzie doświadczenia zmysłowe człowieka były głównym źródłem poznania wiedzy o świecie.

Przedstawicielem empiryzmu był szkocki filozof i historyk Hume (1711-1776). Zajmował się badaniem umysłowego przedstawienia rzeczy, które podzielił na wrażenia pierwotne i idee. Uważał, że te drugie są tyle ważniejsze, ze dość wiernie odzwierciedlają rzeczywistość i mają wartość poznawczą. Według niego przedmiotem szczerego poznania są tylko relacje idei w umyśle, tym zagadnieniem zajmuje się właśnie matematyka, oraz fakty nie upiększone, odbierane instynktownie, nie metafizycznie, bez dochodzenia do ich natury i źródła powstania, realności czy złudzenia. To wszystko, jak twierdził Hume nie leży w możliwościach poznawczych ludzi.

Jednym z wybitniejszych przedstawicieli oświecenia we Francji był filozof Condillac (1715-1780). Condillac sprzeciwił się siedemnastowiecznemu racjonalizmowi i innym metafizycznym filozofiom. Uważał, że tylko zmysły mogą nam dać właściwa wiedzę, kierować naszym myśleniem, pragnieniami i namiętnościami. Był w pewnym stopniu agnostykiem.

Rousseau (1712-1778) to kolejny wybitny filozof francuski XVIII wieku. Uważał on, ze cywilizacja spowodowała, ze człowiek stał się egoistyczny i agresywny. Ale tak na prawdę to jest on z natury dobry ("niewinny") i w dawnych czasach, w tzw. "stanie natury", był bardzo szczęśliwy i pozbawiony popędów, które zmuszałyby go do walki z innymi. Nierówność w społeczeństwie, dobra materialne, zły podział pracy spowodowały, trwającą do dzisiaj, demoralizację człowieka. Rozwój nauki i sztuki uwolnił najgorsze cechy: pychę, chciwość, władzę, nienawiść.

4. Przykłady dzieł sentymentalnych

Franciszek Karpiński

o "Laura i Filon" - rozpoczyna się monologiem Laury, który ma formę operowej arii, jest udramatyzowanym dialogiem zakochanych ludzi. Tematem jest miłość, szczere uczucie, jakie żywi do siebie dwójka konwencjonalnie przedstawionych pasterzy. Umówili się na spotkanie po jaworem. Kiedy Laura przychodzi na miejsce, okazuje się, ze nie ma jej ukochanego. Zaczyna do głosu dochodzić zazdrość i dziewczyna wpada w szał, wyrzucając kosz malin oraz swój wieniec. W tym momencie przyszedł Filon, który do tej pory siedział w krzakach i obserwował Laurę, chcąc się upewnić o prawdziwości jej uczucia do niego. Na koniec wyznają sobie miłość i przysięgają być sobie wiernymi do końca życia.

o "Do Justyny. Tęskoność na wiosnę" - utwór dotyczy również miłości, chociaż podmiot liryczny nie wypowiada się o niej bezpośrednio i otwarcie. Występuje opis porównania uczuć podmiotu do rodzącej się na wiosnę przyrody. Wiosną wszystko jest nowe, radosne, a w sercu bohatera panuje smutek i żal oraz tęsknota.

o utwór "Bóg się rodzi" to przykład poezji religijnej (dziś - kolęda)

Franciszek Dionizy Kniaźnin

o " O miłości"

o "Krosienka w rodzaju pasterskim"

Elżbieta Drużbacka

o "Triumf miłości"