Miłość jest niezwykle ważnym uczuciem w życiu człowieka. Często nadaje sens jego działaniom, uszczęśliwia go i inspiruje. Motyw miłości jest więc obecny we wszystkich epokach, jednak w każdej w charakterystyczny, zgodny z duchem czasu, sposób.
Miłość w średniowieczu podporządkowana była ówczesnej filozofii wiary. Średniowiecze odrzucając indywidualizm jednostek i na pierwszym miejscu stawiając uniwersalizm i wiarę, za najwyższą wartość uważała miłość do Boga. Ponieważ Bóg był ukazywany jak władca wszechpotężny a człowiek stanowił jedynie nikły grzeszny proch, wiec miłość do Boga opierała się na strachu i bezwzględnym przestrzeganiu jego przykazań, a także deprecjonowaniu swej cielesności i wyrzeczeniu się wszystkiego co ziemskie a więc prowadzące do grzechu. Ideały takiej miłości znaleźć możemy w pismach św. Augustyna, a także innych średniowiecznych świętych.
Prócz ideału świętego - ascety, średniowiecze znało jeszcze jeden wzór osobowy, wzór rycerza. W rycerskim kodeksie także wpisana była miłość i posłuszeństwo Bogu. Wzorem rycerza, który służy Bogu jest Roland, tytułowy bohater "Pieśni o Rolandzie". Roland dowodził wojskami króla Karola Wielkiego. Podczas jednej z walk wraz ze swymi rycerzami wpada w pułapkę. Wie, ze niedługo zginie i jedyną rzeczą, o której zdaje się pamiętać jest to, by umrzeć w zgodzie z Bogiem. Miłość do Boga daje mu się i wiarę, ze jego śmierć nie była daremną ofiarą. Umierając modli się żarliwie.
W rycerskim kodeksie prócz wierności Bogu i służby ojczyźnie było miejsc także dla miłości do kobiety. Według filozofii Augustyna ludzie nieustannie poszukują "swej drugiej połowy". Kogoś z kim połączy ich niezwykły związek czyli miłość. Zgodnie ze średniowiecznym kanonem miło to być uczucie, w którym najbardziej liczy się dobroć kochanków i trwałość uczucia a także, co istotne wybycie się przez nich przywiązania do cielesnej strony miłości. Było to bowiem przede wszystkim uczucie duchowe. Ukochany idealizował dobroć swej kochanki jak to uczynił między innymi Dante w "Boskiej komedii." Jednocześnie właśnie owa duchowa więź łącząca kochanków była nierzadko tak silna, iż śmierć jednego z nich doprowadzała także nierzadko do śmierci drugiego. Tak stało się między innymi w przytaczanej tu "Pieśni o Rolandzie." Na wieść o tym, iż rycerz zginał umiera także Oda jego ukochana. Nierzadko w literaturze miłość kochanków trwała nawet w zaświatach. Wystarczy wspomnieć chociażby spotkanie Dnatego i Beatrycze. Połączenie pary Tristiana i Izoldy możliwe było także dopiero po śmierci, kiedy to ich groby łączy krzew głogu wyrastający z jednej z nich.
Postacie Tristiata i Izoldy wskazuje na jeszcze jeden istotny aspekt średniowiecznej miłości. Otóż doprowadzała ona często do łamania boskich zakazów, a kochankowie grzeszyli egoizmem i stawianiem swych pragnień wyżej niźli praw boskich lub ziemskiego prawa. Tak właśnie postąpili kochankowie ze średniowiecznej legendy i dlatego ich uczucie skończyło się tak tragicznie.
Renesans także docenił piękno miłości jednak wraz ze zmianami światopoglądowymi i filozoficznymi zmienił się sposób jej postrzegania. Odrodzeniowy humanizm w centrum rozważań postawił człowieka. Oderwał go od patrzenia w niebo i umartwiania swego ciała. Docenił cielesność, jej piękno i poprzez pochwałę świata chciał chwalić Boga. Docenienie cielesności to także desakralizacja miłości. Zostaje ona pokazana nie tylko jako uczucie duchowe ale także związek fizyczny. Jak pokazał Boccacio w "Dekameronie" często cielesność może stać się nawet jedynym aspektem miłości. Boccacio w swych nowelach ukazuje powszechność cielesnych uciech. Miłość nie jest już związkiem dusz ale wynika z chęci zabawy z przypadku i często sprowadza się tylko do fizyczności.
Podobnie traktuje miłość "Wielki testament". Villone także ukazuje cielesność, niemal zwierzęcy popęd, rozpustę. Z drugiej strony jednak ukazuje także tęsknotę za pięknym, trwałym uczuciem.
Renesans wprowadził do literatury także uczucie miłości łączące ludzi w rodzinie. W średniowieczu uczucie miłości matczynej zarezerwowane było dla Matki Chrystusa. Renesans ukazuje więzi w ziemskiej rodzinie. Przykładem ukazania siły i piękna miłości ojcowskiej są "Treny" Jana Kochanowskiego. Poeta po śmierci swej córki cały swój żal i tęsknotę zamknął właśnie w tych utworach. Treny pozwoliły mu pogodzić się ze śmiercią ukochanej Urszulki.
Motyw miłości jest ważnym elementem literatury zarówno w średniowieczu jak i w renesansie. U twórców wieków średnich i w anonimowych powstałych wówczas utworach możemy znaleźć ten wątek. Jest on bardzo powszechny także w utworach z epoki odrodzenia. Jednak ze względu na odmienność filozoficzną i światopoglądową obu epok, przedstawia się ja na różne aspekty i przywiązuje wagę do różnych jej elementów.
