Wstęp: Człowiek, jako najdoskonalsze stworzenie Boże, jest od swego Stwórcy zależny. W jakiś sposób potrzebuje rozmowy z Bogiem. Wyrazem tego jest jego modlitwa, ale motyw rozmowy między człowiekiem i Bogiem pojawia się także w literaturze.
Rozwinięcie: różnice miedzy sacrum i profanum często były tematem utworów literackich. Literatura zajmuje się nie tylko różnicami, ale tez wzajemnymi relacjami między Bogiem i człowiekiem.
- Biblia - przedstawienie przebiegu dialogu między tymi dwiema postaciami:
- Noe - ostrzeżenie przed potopem, kierowanie jego losami w trakcie budowania arki
- Mojżesz - osoba wybrana przez Boga, by wyprowadzić naród wybrany z Egiptu. Mojżeszowi też Bóg przekazał Tablice z Dziesięciorgiem Przykazań.
- Prorocy - przekazywanie prawd objawionych. Zapowiedź narodzin i życia Chrystusa.
- Jezus Chrystus - życie Boga- Człowieka na ziemi.
- pochwała Boga - Stwórcy świata:
- zwątpienie w Boga
- J. Kochanowski " Treny" - poeta wyraża tu swój ból po stracie córki. Dochodzi do załamania stoickiej postawy Kochanowskiego, który powierzając Mu wcześniej całe swe życie, teraz wątpi w Jego dobroć. Pojawiają się słowa zwątpienia : "Gdzieśkolwiek jest, jeśliś jest". Powrót do Boga następuje w "Trenie XIX".
- Załamanie wiary w Boga i Jego moc nastąpiło po II wojnie światowej. Po jej okrucieństwach legł w gruzach cały dotychczasowy światopogląd. Bóg nie może być dobry, skoro dopuścił do tak wielkiej tragedii. Wyrazem zachwiania jest np. utwór T. Różewicza "bez", z którego pochodzi słynny cytat:
"życie bez boga jest możliwe
życie bez boga jest niemożliwe".
Różewicz prowadzi rozważania na temat wzajemnych relacji między Bogiem i człowiekiem, mówi o swojej wierze (lub jej braku). Poeta jest opuszczony przez Boga.
d) bunt przeciw Bogu
- W Jego siłę i potęgę wątpi Konrad podczas "Wielkiej Improwizacji". Stawia się na równi z Nim, żąda nawet oddanie władzy nad światem. Uważa, że świat jest źle urządzony, chce władzy nad ludzkimi duszami, aby wyzwolić cały ciemiężony naród, z którym sam się utożsamia. Bóg jednak nie daje odpowiedzi buntownikowi, lecz przekazuje ją pokornemu księdzu Piotrowi.
- monolog skierowany do Boga
- J. Słowacki "Smutno mi, Boże" - romantyczny wyraz tęsknoty za krajem. Poeta wyjawia Bogu swój smutek, żal. Mimo piękna przyrody, które go zachwyca, nie potrafi zapomnieć o swoim nieszczęściu. Snuje również refleksji o kruchości życia.
- zakład człowieka z Bogiem
- B. Pascal "Myśli" - poszukiwanie dowodów na istnienie Boga i próba dowiedzenia, iż warto wierzyć w Niego. Bóg jako ostoja i oparcie w każdej sytuacji.
Zakończenie: poszukiwanie Boga, bunt przeciw Niemu jest wyrazem nieustannego rozdarcie człowieka, który nie zawsze potrafi odnaleźć się we własnym życiu. Człowiek widzi nie tylko swoja niedoskonałość, ale i niezgłębioną tajemnicę Boga. Stąd jego postawa - poszukującego.
