Zenon Przesmycki (Miriam) "Maurycy Maeterlinck i jego stanowisko we współczesnej poezji belgijskiej" - zarzuty wobec filozofii pozytywizmu - przede wszystkim krytyka minimalizmu poznawczego i braku określania miejsca człowieka w naturze; "wielka" sztuka jest nieśmiertelna, jest symboliczna i poznaje świat korzystając z intuicji, ma być "sztuką dla sztuki", wyzwoloną z norm.
Stanisław Przybyszewski "Confiteor" - sztuka nie może być podporządkowana żadnym celom, ponieważ stanowi cel sama w sobie; "wyzwolona" sztuka zbliża się do absolutu czyli ludzkich dążeń, ma być rodzajem "religii ubogich", a artysta ma pełnić funkcję kapłana.
Artur Górski "Młoda Polska" - konieczność nawiązywania do ideałów romantycznych; zadaniem literatury jest podtrzymywanie idei irredenty; narodowa sztuka nie powinna być "wyzwolona", ponieważ jej zadaniem jest służba Polakom.
Ludwik Krzywicki "O sztuce i nie-sztuce" - uzależnienie sztuki od społecznego życia, zmian ekonomicznych; domagał się pokazywania problemów egzystencjalnych w zwykłej rzeczywistości; był przeciwnikiem modernistycznej estetyki, która sprzyjała efekciarstwu i tendencyjności.
Piotr Chmielowski "Najnowsze prądy w poezji naszej" - nawrót do oświecenia i założeń filozoficznych Hipolita Taine'a; sztuka powinna stanowić opozycję dla idealizmu, jej zadaniem jest prezentowanie psychologicznych obserwacji.
Wacław Nałkowski, Maria Komornicka, Cezary Jellenta "Forpoczty" (czyli straż przednia) - podział ludzi na dwa typy: nerwowy czyli zdolny do ewolucji i zwierzęcy - oporny na nowatorskie idee; dla nerwowców charakterystyczna jest walka ze społecznym zastojem.
