Stanisław Wyspiański był wszechstronnie utalentowanym dramatopisarzem, poetą, malarzem, reformatorem teatru, postacią wyjątkową w polskiej literaturze i sztuce. Największą sławę przyniósł mu dramat "Wesele". Jest to utwór symboliczny i narodowy. Powstał on w okresie Młodej Polski. Bodźcem do napisania sztuki stało się prawdziwe wesele poety Lucjana Rydla z Jadwigą Mikołajczykówną. Ślub inteligenta i "chłopki" był rezultatem powszechnej w tej epoce "chłopomanii". Zabiegi takie miały doprowadzić do odrodzenia społeczeństwa końca XIX wieku. Można znaleźć pierwowzory postaci przedstawionych przez Wyspiańskiego: Gospodarz to Włodzimierz Tetmajer, Gospodyni- Anna MIkołajczykówna, żona Tetmajera, pierwowzorem Poety jest Kazimierz Przerwa- Tetmajer, który był jednym z najbardziej znanych poetów Młodej Polski, Dziennikarzem jest Rudolf Starzewski, Radczynią- Antonina Domańska, natomiast Zosia, Marysia i Haneczka to kuzynki Rydla. Autor świadomie wykorzystał cechy osób autentycznych przy tworzeniu bohaterów "Wesela".

Wyspiański w swym utworze przedstawił charakterystykę społeczeństwa polskiego na dwóch płaszczyznach: symbolicznej i realistycznej. Dramat składa się z trzech aktów i jest wypełniony aluzjami. Akt pierwszy realistycznie przedstawia bohaterów. Są nimi inteligenci i chłopi. Należą oni do dwóch różnych światów, które pozornie się rozumieją. Klimina stara się rozmawiać z gospodynią, traktuje ją jednak z góry nie mając pojęcia o prawdziwej pracy chłopów i życiu na wsi. Chłopka natomiast jest bezpośrednia, denerwuje ją manifestacja wyższości Radczyni, jest więc złośliwa. Także rozmowa dziennikarza z Czepcem pokazuje, jak wielka jest przepaść pomiędzy tymi dwoma warstwami społecznymi. Czepiec interesuje się polityką, jednak dziennikarz bezczelnie mu odpowiada: "Ja tam myślę, że na waszej parafii świat was aż dosyć szeroki". Traktuje on wieś jako miejsce, gdzie można odpocząć i wieść sielankowe życie, nie dostrzega przemian. Czepiec nie jest pokorny, ale dumny i zdaje się być świadomy własnej wartości. Lucjan Rydel stara się pozować na chłopa, choć nie rozumie swojej ukochanej. W utworze ukazana jest sztuczność bohatera: opowiada on o wielkim uczuciu, którego najwyraźniej mu brak.

W dramacie Wyspiański łączy elementy plastyczne, malarskie, taniec, gwarę. Jest to synteza sztuk. W dramacie symbolicznym występują rozbudowane didaskalia, została zachowana jedność czasu i miejsca. Autor wprowadza ludowość, bohaterowie chłopscy stali się równoprawni wobec innych warstw społecznych. Dramatopisarz zastosował także mitologizację świata, przedstawiając mit chłopa kosyniera, arkadyjskiej wsi, polski mocarstwowej. Wprowadził postacie symboliczne- zjawy. Pojawienie się ich ogłasza Chochoł: "Co się w duszy komu gra, co kto w swoich widzi snach […] na wesele przyjdzie w tan". Przybywające zjawy mają na celu naświetlenie ukrytych marzeń, wyrzutów sumienia, żali. Rozmowy osób realistycznych z symbolicznymi pokazują, że przepaść pomiędzy warstwami społecznymi ma podstawy historyczne, a także dowodzą wielkiej tęsknoty za wolną Polską.

Widmo ukazujące się Marysi jest odczytywane jako zjawa Ludwika de Laveaux- młodo zmarłego malarza, z którym była zaręczona siostra Mikołajczykówny- pierwowzór Marysi. Jest ona symbolem niespełnionych marzeń, udowadnia, że klasa inteligentów z klasą chłopów nigdy nie będzie mogła się połączyć. Dziennikarz widzi Stańczyka- błazna ostatnich Jagiellonów, uznany za symbol krytycznego myślenia. Błazen wlewa Dziennikarzowi "jad goryczy w krew", przypomina o niewoli narodowej, jednak Dziennikarz żyje przeszłością. Do Poety przychodzi Rycerz- Zawisza Czarny, symbol potęgi, świetności Polski. Rycerz pragnie, aby Poeta został przywódcą, aby jego dzieła były przepełnione ideą walki o wolność i niepodległość, wytyka mu bierność. Hetman Branicki- symbol zdrady narodowej pojawia się Panu Młodemu, Dziadowi- przedstawicielowi nędzy wiejskiej, ukazuje się Upiór- Szela, chłopski przywódca odbywającej się w 1846 roku rzezi galicyjskiej. Przestrzega on przed powtórzeniem się historii. Specyficzną rolę odegrał Wernyhora. Ukazał się on Gospodarzowi i wywarł istotny wpływ na dalsze wydarzenia. Był on legendarnym Kozakiem, wróżbita z XVIII wieku. Nawoływał do powstania i walki wyzwoleńczej, podarował Gospodarzowi złoty róg, którego głos miał dać znak do ataku. Nieodpowiedzialny Gospodarz powierzył róg Jaśkowi.

Oprócz symboli ukrytych w postaciach, widoczne są w utworze również symbole rzeczowe. Złoty róg to duch idei wolności, niepodległości, duch kierujący narodem, zapowiedz wezwania do boju, zguba. Czapka to egoizm, wartości materialne, przyziemne, dla których ludzie rezygnują w własnych idei. Podkowa jest szczęściem jednostki. Dzwon Zygmunta to symbol wielkości i chwały. Kaduceusz to przewodnictwo polityczne i ideowe, natomiast kosy to gotowość do walki.

Aby Polska stała się niepodległa konieczne jest przymierze pomiędzy panami i chłopami. Dramat "Wesele" jest jakby rachunkiem sumienia Polaków i "żałobnym hymnem pokolenia". O wolnej ojczyźnie potrafili wszyscy jedynie mówić, kiedy natomiast należało działać Gospodarz spał, Czepiec pił. Wernyhora podarował symbol gwarancji zwycięstwa Gospodarzowi, ponieważ miał on być najbardziej dojrzały i odpowiedzialny. Tymczasem człowiek, któremu zostało powierzone zaufanie przekazał róg parobkowi. Jasiek miał zadąć w niego o świcie, jednak schylając się po czapkę- symbol bogactwa, zgubił tę świętość narodową.

Stanisław Wyspiański stworzył "Wesele" w epoce Młodej Polski. Był to okres w dziejach literatury, w którym pojawiły się nowe prądy artystyczne i umysłowe, takie jak: modernizm, dekadentyzm, symbolizm, ekspresjonizm.

Impresjonizm jest kierunkiem w malarstwie i muzyce, łączonym czasami z literaturą a przede wszystkim z poezją. Polega on na zerwaniu z realizmem. Odznacza się dynamizmem, nasyceniem naturą, ulotnością chwili, zafascynowaniem momentem. Najbardziej znanymi malarzami byli: Claude Monet, Eduard Manet, Auguste Renoir, Edgar Degas, Władysław Podkowiński, Leon Wyczółkowski.

U podstaw symbolizmu leżało przeświadczenie, że istnieją wieczne idee, prawdy, tajemnice nadprzyrodzone, które skrywa świat materialny. Symbolizm ujmuje to, co niewyrażalne: uczucia, stany psychiczne. Jego narzędziem stał się symbol- synonim wieloznaczności. Tematyką były: szatan, śmierć, senne wizje, urojenia.

Ekspresjonizm jest kierunkiem literackim, który ukształtował się w Niemczech. Był on opozycją do realizmu i naturalizmu. Głosił, że sztuka nie ma za zadanie naśladować rzeczywistości ale powinna tworzyć przekaz świata wewnętrznego. W Polsce ekspresjoniści skupieni byli wokół czasopisma poznańskiego "Zdrój". Jednak pierwsze tendencje pojawiły się w dramatach Wyspiańskiego, poezji Kasprowicza, powieściach Berenta. Przykładem malarstwa ekspresjonistycznego jest obraz Edwarda Muncha "Krzyk". Przedstawia on krzyk duszy, zaatakowanej bólem, grozą, smutkiem, ale i radością. Malarz połączył patos z trywialnością, symbolikę z dosłownością, radość i smutek, styl wysoki z niskim, poetyczność i wulgarność.

W "Weselu" Wyspiański połączył różne prądy artystyczne. Impresjonizm przejawia się w wizji Marysi, w pojawieniu się zjaw, w rozmazanych ubraniach weselników. Symbolizm widoczny jest w złotym rogu, podkowie, sznurze. Ekspresjonizm natomiast w "krzyku duszy", elementach prozy, w pojawieniu się zjaw, w języku potocznym, w połączeniu trywialności z patosem.