1) Kompozycja, czas i przestrzeń.
Utwór pt. "Romeo i Julia" to dramat (gatunek: tragedia) - kompozycja dramatyczna.
SCHEMAT BUDOWY DRAMATU:
- Prolog w formie sonetu - skrótowo informuje on o treści tragedii, utwór ten stanowi znany pod koniec renesansu tzw. argument, czyli streszczenie utworu. Zakończenie sztuki nie było aż tak ważne, istotniejsza była forma przekazu opisywanych zdarzeń.
Dwa wielkie domy w uroczej Weronie,
Równie słynące z bogactwa i chwały,
Co dzień odwieczną zawiść odnawiały,
Obywatelską krwią broczyły dłonie.
Lecz gdy nienawiść pierś ojców pożera,
Fatalna miłość dzieci ich jednoczy
I krwawa wojna, co z wieków się toczy,
W cichym ich grobie na wieki umiera.
Miłość, kochanków śmiercią naznaczona,
Wściekłość rodziców i wojna szalona,
Zerwana późno nad mogiłą dzieci,
Przed waszym okiem na scenie przeleci.
Jeśli nas słuchać będziecie łaskawi,
Błędy obrazu chęć nasza naprawi.
- Ekspozycja - funkcję ekspozycji pełni otwierająca tragedią bajka opowiadana przez służących.
- Zawiązanie akcji - wydarzenia aktu I (pierwsze spotkanie Romea z Julią).
- Akcja właściwa - trudno wskazać na jeden główny punkt kulminacyjny, na rozwój wypadków składają się liczne ważne wydarzenia: ślub Romea i Julii, śmierć Merkucja i Tybalta itd., które są połączone osobami głównych postaci tragedii.
- Zakończenie (rozwiązanie) akcji - tragiczne zakończenie losów Romea i Juli oraz pogodzenie się zwaśnionych rodów.
Tragedia zbudowana jest z pięciu aktów, te zaś są podzielone na sceny.
CZAS I PRZESTRZEŃ W DRAMACIE:
Informacje zawarte w tekście tragedii określają jej czasoprzestrzeń, nieistotny jest tutaj czas historyczny.
- Czas - konkretny i dokładnie określony, obejmuje on pięć dni i nocy: od świtu niedzielnego do świtu w piętek, fabuła obejmuje także sobotnią noc, w której Romeo doświadczył niespokojnego snu, po którym odbył w niedzielę godzinę przed wschodem słońca spacer wspomniany przez Benwolia (przedakcja). Ciągłość w czasie zostaje przerwana pomiędzy aktami: IV a V, we środę odbywał się pogrzeb Julii, brat Jan udał się z listem do Romea, który w noc środową śnił o Julii będąc w Mantui. Pory dnia i nocy zostały w sztuce precyzyjnie zakomunikowane, takie zabiegi wiązały się z teatralnymi wymogami elżbietańskiego teatru, a przede wszystkim dawały do zrozumienia, że o losach bohaterów decydują zaledwie chwile. Początkiem dania był jego świt.
- Miejsce akcji - Włochy, umiejscowienie wydarzeń jest umowne, akcja głównie toczy się w Weronie, jednak często dochodzi do zmiany miejsca akcji, co czyni ją bardziej dynamiczną: raz zdarzenia rozgrywają się na ulicach i placach, raz w pomieszczeniach zamkniętych (cela, dom Kapuletów, ich ogród itd.), a także w grobowcach i na cmentarzu. W Mantui Romeo przebywa dwa dni (scena I akt V).
2) Treść utworu - plan ramowy:
- scena ekspozycyjna - wprowadzenie wątku rodowej waśni w zabawnej kłótni służby,
- pojedynek Benwolia i Tybalta,
- spotkanie Kapuleta z Montekim,
- przybycie Księcia,
- melancholia Romea spowodowana miłością do Rozaliny,
- usilne starania Parysa o ożenek z Julią,
- wahanie się Kapuleta, ojca Julii co do jej wyjścia za mąż,
- namowy matki do ślubu Julii z Parysem,
- bal u Kapulettich,
- przybycie na wieczorne spotkanie Romea w masce,
- pierwsze spotkanie Julii i Romea, miłość od pierwszego wejrzenia,
- metamorfoza Julii z dziecka w zakochaną kobietę,
- rozmowa zakochanych, decyzja o potajemnym ślubie,
- ślub pod osłoną nocy w celi u ojca Laurentego,
- nieszczęśliwa śmierć Merkucja,
- pomszczenie śmierci Merkucja przez Romea, zabójstwo Tybalta,
- ucieczka skazanego na wygnanie Romea,
- wsparcie i pomoc ze strony ojca Laurentego,
- skłanianie Julii do ślubu z Parysem,
- plan Julii i ojca Laurentego,
-imitowanie samobójstwo dziewczyny i jej pogrzeb,
- przybycie na cmentarz Romea,
- zabicie Prysa,
- wypicie trucizny przez Romea,
- samobójstwo obudzonej Julii,
- zgoda zwaśnionych rodów.
3) Geneza utworu:
Nie ma żadnych dokumentów poświadczających dokładny czas powstania tragedii. Badacze ustalili jednak pewną przybliżoną datę stworzenia dzieła przez Szekspira, są to prawdopodobnie lata: 1594 - 1595. Pierwsze jej wystawienie miało miejsce ok. 1595 roku, ale o tym wydarzeniu nie ma także żadnych konkretnych informacji.
Pomysł na napisanie dramatu autor zaczerpnął z poematu Artura Brooke'a pt. "Tragiczna historia Romea i Julii", który został wydany w 1562 roku. Oczywiście Szekspir dokonał przeróbki zasadniczych rysów fabuły wedle własnej koncepcji opowieści.
