Jeden z naszych najwybitniejszych polskich poetów, Ignacy Krasicki, był także publicystą i prozaikiem. Ciekawym faktem było to, że pełnił on także, z racji święceń, które przyjął, funkcję biskupa. Ściśle związany był z dworem króla Stanisława Augusta. Język jego utworów jest niezwykle prosty, jasny, komunikatywny, to samo możemy powiedzieć o stylu, jakim posługiwał się Krasicki.

Był on przede wszystkim twórcą bajek i satyr. Choć do jego utworów zaliczamy także poemat heroikomiczny i pierwsza w Polsce powieść.

Bajki są to utwory, w których Krasicki ukazuje prawdy uniwersalne. Niektóre z jego bajek mają wymowę polityczną, inne są podobne do przypowieści. Bajki pisane są przeważnie wierszem. Cechą charakterystyczną jest ich konstrukcja oparta na najczęstszych antytezach. Przykładowe antytezy to zestawienie dwóch przeciwstawnych wartości: dobro-zło, prawda- fałsz, siła- słabość.

Ponad to Krasicki oszczędza słowa. Postaciami i bohaterami tych bajek są zwierzęta. Noszą one pewne stałe cechy. Każda bajka zawiera na końcu morał.

Forma bajek to najczęściej udramatyzowane historyjki. Ich celem jest nauka i moralność. Poddają najczęściej krytyce najpowszechniejsze wady ludzi np. głupota, zarozumiałość, pycha i naiwność.

Przykładowe bajki:

  • "Szczur i kot"- główna postacią tej bajki jest szczur. Stoi on na ołtarzu. Uważa, że jest tu bardzo bezpieczny. Szczur ten jest pewny siebie i nie zauważa nic. Przez swoją zarozumiałość i pychę ginie, bo nie zauważa nawet szczura, który skradając się na ołtarz łapie go w swoje sidła.
  • "Malarze" jest to bajka opowiadająca o dwóch malarzach. Jeden malarz jest bogaty drugi biedny. Ten, który jest bogaty, maluje pod odbiorcę, dlatego oni mu chętniej płacą niż malarzowi, który maluje wiernie i prawdziwie. Biedny malarz uważa po tym fakcie, że prawda jest mniej opłacalna.
  • "Jagnię i wilcy" - bajka zwierzęca. Rozmowa dwóch wilków, które chcą pożreć bezbronne, słabe jagnię. Ma ta bajka także cechy bajki politycznej. Bo jagnię jest bezbronne, samotne i w lesie, dlatego jest łatwym łupem.

Drugim gatunkiem chętnie uprawianym przez Krasickiego są satyry. Kieruje te utwory do pełnego wad społeczeństwa. Poprzez przejaskrawienia, ironie i kpinę ukazuje rzeczywistość. Satyry mają ośmieszać wady społeczeństwa. Pisane są w formie dialogu, monologu, kazania. Są także obrazkiem lub relacją.

Najbardziej znane satyry to:

  • "Pijaństwo" tematem jest rozmowa pijaka z osoba niepijącą. Dyskutują oni om wadach i skutkach picia. Rozmowa ta ma przynieść nawrócenie i zrozumienie przez nałogowego pijaka tego co robi źle i czym to może się skończyć jeśli nie ograniczy ilości alkoholu. Mimo iż rozumie on dokładnie argumenty przytoczone przez abstynenta i w dodatku się z nimi zgadza w brew logice po skończonej rozmowie idzie się znowu napić.
  • "Do króla" satyra ta skierowana jest do króla. Ma ciekawa i zaskakująca konstrukcję. Ponieważ tak na prawdę jest to krytyka panującego ustroju, a nie króla-reformatora. Wyjątkowo, choć pozornie, w tej satyrze Krasicki nie stosuje zasady; "Występek karać, oszczędzać osoby".
  • "Żona modna" jest to satyra, w której poeta potępia i krytykuje pobieranie wzorców i mody z zagranicy. Nie toleruje także życia ponad stan.

Poemat Heroikomiczny, który napisał Krasicki to "Monachomachia". Jest to ogromny poetycki utwór, w którym stosuje patetyczny język i podniosły styl. Nowością a zarazem przyczyną złamania podniosłego stylu jest treść. Temat tego utworu jest błahy i zwykły. Jest nią rywalizacja, jaką prowadzą dwa drobnomieszczańskiej zakony. Rywalizują w jedzeniu i piciu. Co staję się przyczyną jednej wielkiej kłótni i bijatyki. Kończy ją nie zgoda i wybaczenie, ale wniesienie ogromnego pucharu z alkoholem. Poemat ten ma być obrazem zakonników, którzy zamiast świecić przykładem prezentują jedynie przykład głupoty, zacofania, pijaństwa alkoholizmu.

Ostatnim bardzo znanym utworem Krasickiego jest pierwsza w kraju powieść. Nosi ona tytuł "Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki". Jest historia opowiadającą o życiu szlachcica. Pochodzi on z rodziny Sarmatów. Nie posiada wykształcenia majątek przehulał na zabawach. Z powodu długów zmuszony do ucieczki. Na skutek rozbicia się statku osiada na wyspie Nipu. Tam zdobywa cenne rady życiowe dzięki nauką tamtejszego mędrca Xaoo. Opowiada mu on o utopijnym ustroju panującym w społeczeństwie tej wyspy. Po powrocie do kraju próbuje Doświadczyński ten ustrój i te zasady przenieść do swojego folwarku. Rady mistrza Xaoo są odzwierciedleniem tego jak powinien żyć i postępować człowiek.

Jakie problemy porusza Ignacy Krasicki w swojej twórczości? Gatunki literackie uprawiane przez poetę. Charakterystyka jednego z nich.

Ignacy Krasicki był nie tylko poeta, publicystą ale i księdzem. Jako wybitny twórca związany był z dworem króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Pisał głównie bajki i satyry. Napisał także poemat heroikomiczny i pierwszą w Kraju powieść. Cechy charakterystyczne jego twórczości to był doskonały warsztat językowy. Cechy języka Krasickiego to prosty, jasny, komunikatywny język, a także styl.

Charakterystyka wybranych gatunków literackich:

BAJKI

W bajkach Krasicki przedstawia prawdy uniwersalne. Jego utwory mają charakter moralizatorskim i dydaktyczny. Niektóre z bajek mają wymowę polityczną inne są przypowieściami.

Bajki które mają charakter przypowieści pisane są zazwyczaj wierszem. Oparte są na antytezach. Zestawiają przeciwstawne wartości i cechy. Np. dobro-zło, prawda-fałsz, siła-słabość.

Opis świat także jest bardzo oszczędnie skonstruowany, mimo to oddaje wiernie i doskonale jego prawdziwość

Bohaterami bajek są zazwyczaj zwierzęta. Są one nosicielami określonych cech. Są one stałe i niezmienne.

Na końcu bajki zwarty jest morał. W skrócie bajki można nazwać małymi opowiastkami dydaktycznymi.

Przykładowa bajka Krasickiego to "Szczur i kot". Bajka ta opowiada o szczurze którzy siedząc na ołtarzu czyje się tak bezpieczny i pewny siebie że nie zauważa nagle jak wpada kot i go zjada.

Inna bajka to "Malarze" porusza ona problem prawdy. Bohaterami tej baki są dwaj malarze jeden biedny co maluje prawdziwy świat i drugi bogaty co na życzenie upiększa Wniosek jaki nasuwa się biednemu malarzowi to taki że prawda jest mniej opłacalna.

I przykład bajki politycznej pt. "Jagnię i wilcy". Morał zawarty w tej bajce to prezentacja prawdy. Według której silniejszy często jest nią osoba zła znajduje ciągle powód by dokuczyć osobie słabszej. Sytuacja przedstawiona w bajce to rozmowa dwóch wilków, którzy spotykają w lesie jagnię. Chcą je pożreć dlatego że jak to nazywają jest ono po prostu smaczne, słabe i dodatku w lesie. Bajkę ta możemy odnieść do ówczesnej sytuacji politycznej panującej w kraju.

SATYRA

Satyra jest to utwór, w którym krytyce ośmieszeniu zostają poddane wady i przywary społeczeństwa. Sposób krytyki i przedstawienia tych wad to najczęściej ironia, kpina, przejaskrawienie. Krasicki stosuję chwyt często nazywany ukazywaniem rzeczywistości w krzywym zwierciadle. Ukazuje świat jako jeden wielki chaos i jako jedno wielkie zamieszanie. Jest to idealny motyw wyjściowy rozważań. Formą satyry jest najczęściej monolog, kazanie. Są także satyry, które mają charakter relacji lub tez obrazka. Głównym i jedynym celem jest krytyka, nie ma bowiem w satyrze planu ani programy naprawy społeczeństwa.

Jedną z najbardziej znanych wad społeczeństwa jest pijaństwo. Krytykę tego nałogu podjął Krasicki w satyrze pt. "Pijaństwo". Jest to dialog pomiędzy osobą pijącą a zagorzałym przeciwnikiem alkoholu. Dyskutują oni na temat skutków picia alkoholu. Osoba pijąca, mimo iż zauważa skutki i następstwa picia po skończonej dyskusji idzie znowu się napić. Jednym zdaniem postępuje ona wbrew logice. W satyrze tej odnaleźć możemy nawiązanie do słynnej idei Horacego o zachowaniu należytego umiaru we wszystkim co się robi.

Inną równie znaną satyra jest satyra skierowana do króla. Najciekawsza jest konstrukcja owej satyry, która z jednej stronie jest wyrazem konstruktywnej krytyki, a z drugiej jest niczym innym jak typowym panegirykiem, czyli utworem zachwalającym i wysławiającym osobę publiczną w tym przypadku osobę samego króla.

Zasadą, jaką stosował Krasicki pisząc swoje satyry jest zasada: "Występek karać, oszczędzać osoby:

Przykładem innej przywary, którą w sowich utworach potępiał Krasicki jest życie ponad stan. Ostro atakuje przejmowanie z zachodu i z zagranicy mody i zwyczajów tam panujących. Wyraz temu daje w satyrze pt. " Żona modna".

POEMAT HEROIKOMICZNY

Krasicki był twórcą jednego poematu heroikomicznego. Nosi on tytuł "Monachomachia". Cecha charakterystyczna tego utworu jest parodia poematu epickiego. Używa tu poeta podniosłego stylu mowy patetycznej a opisuje zwykłe błahe zjawiska na tym właśnie polega cały urok i dowcip tego poematu.

Tematem jest opowieść o walce pomiędzy dwoma zakonami. Walka ta polega na rywalizacji w jedzeniu i piciu. Rywalizacja ta kończy się jedna wielką bijatyką, która przerwana zostaje na wniesieni kielicha z alkoholem. W tym samym momencie zaczyna panować zgoda. Poemat ten miał na celu krytykę owych maleńkich mających siedzibę na prowincji zakonów. Zakony te bowiem szerzyły jedynie pijaństwo, lenistwo a także cechowało je niechęć do nauki i głupota.

POWIEŚĆ

Pierwszą polską powieść napisana została przez Ignacego Krasickiego. Nosi ona tytuł " Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki". Jest to historia która prezentuje nam polskiego szlachcica. Pochodzi on z sarmackiej rodziny. Krótkie nauki pobierał w kolegium jezuickim. Następnie wyjeżdża on w świat a dalszą edukację powierza swoim guwernerom. Ci jednak edukują go jedynie namawiając do zabaw i przygód miłosnych. Następstwem czego są ogromne długi i plan przymusowej ucieczki do Indonezji. Nie dociera jednak tytułowy Mikołaj do Indonezji. Statek tonie i nasz bohater osiada na wyspie Nipu. Na wyspie tej żyje mędrzec Xaoo. Robi on mu wiele interesujących wykładów dotyczą one społeczeństwa. Społeczeństwom z tej wyspy prowadzi sielankowe wręcz utopijne życie. Po wielu przygodach udaje się wrócić Doświadczyńskiemu do kraju. Zafascynowany naukami owego mędrca próbuje realia z wyspy Nipu przenieść do swojego folwarku.