ok. 627 - ok. 546 p. n. e

Filozofia, czyli umiłowanie wiedzy ( z greckiego: phileo - lubię i sophia - mądrość) jest początkiem wszelkich nauk. Zrodziła się w Grecji około VI wieku p. n. e. wynika z zainteresowania człowieka prawami rządzącymi światem. Ludzie od zawsze zadawali sobie pytania o sens i cel ludzkiej egzystencji, próbowali poznać zależności funkcjonujące w świecie przyrody i mieć na nią wpływ. Początkowo zjawiska naturalne tłumaczono sobie za pomocą magii, wierzono boską moc sprawczą i przez kult religijny i działania charakterze magicznym próbowano zmieniać rzeczywistość. Filozofia była wyjściem najdawniejszych mroku, myśl ludzka nie miała już błądzić po omacku, lecz poruszać się najdawniejszych świetle rozsądku i rozumowego poznania. Podstawowe zagadnienia filozoficzne dotyczą istoty i struktury bytu, możliwości ludzkiego poznania, prawideł rzeczywistości i moralnego postępowania. Z tych ogólnych rozważań z czasem zaczęły się wyłaniać węższe dziedziny jak: setka, matematyka, astronomia, retoryka...

Jednym z pierwszych greckich filozofów był Tales z Miletu (grecka kolonia w Azji Mniejszej). Tradycja zalicza go grona siedmiu mędrców (żyjących w VII i VI wieku p. n. e.) obok Pittakosa z Mityleny, Biasa z Prieny, Solona, Periandera, Kleobulosa z Lindos, Ezopa. Różne źródła podają różny skład owej siódemki, jednak udziału w niej Talesa raczej nikt nie podważa.

Tales był jednym z licznych kupców miletańskich, ponieważ w tym czasie Milet był ważnym ośrodkiem handlowym. Tales prowadził interesy z kupcami egipskimi, fenickimi i babilońskimi. Częste podróże handlowe do tamtych państw pozwoliły mu zetknąć się z osiągnięciami nauki innych kultur. Zainteresowała go głównie egipska i babilońska szkoła matematyki i astronomii. Rozważania filozofa dotyczyły początku wszelkiej materii, jego zdaniem świat zrodził się z wody. Uznał wodę za źródło wszelkiego istnienia i życia, za podstawowy pierwiastek, z którego wywodzą się wszystkie pozostałe. Tales dokonywał licznych obserwacji astronomicznych (podobno trafnie przewidział zaćmienie słońca na dzień 28 V 585 r. p. n. e) i obliczeń matematycznych. Stosując zasadę podobieństwa trójkątów, na podstawie pomiaru cienia, rzucanego przez egipskie piramidy, obliczył ich wysokość.

Nauka Talesa miała charakter raczej konkretny, obok rozważań nad struktura świata ważnie miejsce w niej zajmowały dociekania matematyczne. I to właśnie w dziedzinie matematyki jest dziś najbardziej znany. Twierdzenie Talesa należy do podstaw geometrii, a mówi ono: "Jeśli ramiona kąta przeciąć dwiema równoległymi, to długości odcinków wyznaczonych przez te proste na jednym ramieniu kąta są proporcjonalne do długości odpowiednich odcinków na drugim ramieniu kąta".

Ponadto przypisuje się Talesowi przeprowadzenie wielu innych dowodów z zakresu geometrii miedzy innymi dowodu na to, iż średnica koła dzieli je na dwie identyczne części. Tales jest też uważany za odkrywcę następujących zależności: kąty przy podstawie trójkąta równoramiennego są równe, trójkątów o równym boku i przyległych dwu kątach są przystające, z punktu leżącego na okręgu, średnica koła jest widoczna pod kątem prostym, kąty wpisane w półokrąg są proste.

Owe osiągnięcia sprowadzają się nie tyle do wykrycia tych prawidłowości, które prawdopodobnie były już wcześniej znane w Egipcie czy Babilonii, ile do przeprowadzenia dowodów na ich słuszność. Wiele wskazuje na to, Tales podczas swych handlowych podróży zapoznał się z dawnymi naukami matematyki egipskiej i babilońskiej, a potem przeniósł je na grunt grecki. Miał też inne podejście do rozważań matematycznych. Egipscy i babilońscy naukowcy dążyli do wykrycia prawidłowości matematycznych, by potem móc je wykorzystać w praktyce, interesowała ich głównie wartość użytkowa matematyki, a więc pytanie "jak to jest". Tales natomiast chciał drążyć dalej, pytając: "dlaczego tak jest".

Z tego nieco idealistycznego podejścia a także z zamiłowania do obserwacji zjawisk niebieskich kpił Platon, przytaczając opowieść o tym, jak grecki filozof zapatrzony w gwiazdy nie zauważył studni i wpadł do środka. Miała to spostrzec piękna niewolnica i śmiać się z mędrca, który jest tak pochłonięty niebem, że zapomina o ziemi. Wydaje się jednak, że taki wizerunek Talesa nie oddaje trafnie jego nauki. Dociekania Talesa sprawnie łączyły teorię z praktyką. Tales cały czas zajmował się handlem, udzielał się też w sprawach społecznych i politycznych. Trzeba mu przyznać zasługę potraktowania geometrii jako nauki dedukcyjnej, opartej na dowodach. Kontynuacją takiego podejścia były "Elementy" Euklidesa.

Także rozważania Talesa nad początkiem bytu są próbą naukowego dociekania źródła życia i materii. I, choć teza o powstaniu świata z wody, która otaczała ze wszystkich stron płaską Ziemię, nie brzmi dziś wiarygodnie, była o tyle istotna, że na jej poparcie Tales, szukał dowodów naukowych, a nie powoływał się mitologiczne podania.

Słynne cytaty Talesa z Miletu za: "Aforyzmy Greków", Poznań 1989.:

"Kropla drąży skałę".

"Noc jest przedsionkiem dnia".

"Niczym się nie różni śmierć od życia".

"Kochaj bliźniego swego jak siebie samego".

" Człowieka ocenia się wedle pieniędzy: nikt, kto biedny, nie cieszy się szacunkiem".

"Początkiem wszechrzeczy jest woda".

"Największą mądrością jest czas, wszystko ujawni".

"Księżyc pożycza światło od słońca".