Antyk to epoka w dziejach historii i literatury datowana na okres od początku powstania cywilizacji, aż do V w. naszej ery. Zanim w tym okresie powstała literatura spisana liczne legendy, baśnie i mity krążyły w obiegu ustnym i przekazywane były z pokolenia na pokolenie. Nawet dzisiaj odnajdujemy w nich wiele przykładów na to, że pomimo, iż tamta kultura jest tak odległa w czasie, nieobce były jej wartości, które i my dzisiaj cenimy.

Dzięki epoce starożytnej literatura wzbogaciła się o szereg innowacji: gatunków literackich, motywów, archetypów czy wzorów. Pamiętamy, że zrodziła ona dzielnego i odważnego wojownika - Hektora - który interesuje się nie tylko swoją chwałą ale także ojczyzną. Dba też o swoją rodzinę - żoną i dzieci. Pomimo, że był z góry skazany na przegraną nie uciekł ale stanął z honorem do pojedynku z Achillesem. Przyjaciele i zwykli ludzie docenili jednak jego męstwo i pomimo, że poległ w walce, uczcili go jako bohatera. Dzisiaj taka postawa odbija się echem we współczesnym kinie. Warto przypomnieć chociażby "Gladiatora", w którym głównym bohaterem jest człowiek, który musi stanąć do walki aby otrzymać wolność i odzyskać przyjaciół. Ważne jest także to, aby wojownik umiał dostrzec zwykłych ludzi. W końcu każdy ma większą motywację kiedy ktoś mu kibicuje. Innym przykładem jest film ,,Patriota", którego poświęcenie dla własnego kraju obejmuje nawet jego własne życie. I na koniec chyba wszystkim znany i popularny "Bravehreart", w którym pewien Szkot okazał niezwykłe męstwo pociągając cały swój naród do walki przeciwko Anglikom, mimo że liczba tych drugich była kilkakrotnie większa, nie wspominając już o tym, że byli o wiele lepiej uzbrojeni.

Dla ludzie tamtej epoki niezwykle ważna była także rodzina. Dzięki temu mamy dzisiaj wzorzec wiernej i kochającej żony i matki jakim są Penelopa i Andromacha. Pierwsza z nich to żona Odyseusza, która przez dziesięć lat tułaczki Odysa po morzu dochowała mu wierności i dzielnie czekała na jego powrót, wychowując w tym czasie jego jedynego syna Telemacha. Druga z tych kobiet to z kolei żona Hektora. Była wierną i kochającą żoną, a ich małżeństwo można śmiało zaliczyć do szczęśliwych. Jej osoba fascynowała twórców przez wiele pokoleń. Przykładem inspiracji jej opowieścią jest obraz Georgio de Chirico, zatytułowany ,,Hektor i Andromacha". Widzimy na nim Andromachię jako kochającą żonę.

Także i inne kobiety antyku do dzisiaj są nośnikami jakiś symboli - Demeter po dziś dzień kojarzona jest jako ideał miłości macierzyńskiej, a Antygona jako ideał miłości siostry do brata.

Oprócz miłości małżeńskiej i wielkiej chwały starożytność dostarczyła nam także model poświęcenia. Zaczerpnięty on został z mitu o Prometeuszu - dobroczyńcy ludzkości. Prometeusz był ulubieńcem bogów ale w pewnym momencie wypadł z łask. Stworzył on człowieka (ulepił go z gliny i łez), a potem pomógł mu się rozwijać i doskonalić. Dla ludzi wykradł Zeusowi ogień z góry Olimp, za co został surowo ukarany. Do dnia dzisiejszego Prometeusz jest symbolem poświęcenia i bezinteresownej miłości bliźniego.

Ucieleśnieniem ideałów, postępu cywilizacji i walki o lepszy świat jest z kolei Dedal. Wydaje mi się, że jest to postawa szczególnie bliska ludziom naszych czasów. Do postaci Dedala sięgnął Ernest Bryll pisząc swój wiersz zatytułowany "Upadek Ikara". W wierszu tym widać wyraźnie sympatię dla Dedala:

"Wciąż o Ikarach głoszą - choć doleciał Dedal,

jakby to nikłe pierze skrzydłem uronione

chuda chłopięca noga zadarta do nieba

- znaczyła wszystko…"

Z antyku czerpiemy także postawy, które są jak najbardziej aktualne. Mam tutaj na myśli postawę niezłomności - reprezentuje ją grecka bogini zwycięstwa Nike. Była ona bohaterką wielu utworów poetyckich napisanych w naszej epoce. Pisali o niej między innymi: Zbigniew Herbert ("Nike, która się waha"), Ernest Bryll (, Nike") czy Leopold Staff ("Nike z Samotraki"). Ten ostatni często sięgał do motywów mitologicznych w swojej twórczości. Innym na to przykładem jest jego wiersz pod tytułem "Odys":

,, O to chodzi jedynie,

By naprzód wciąż iść śmiało,

Bo zawsze się dochodzi

Gdzie indziej niż się chciało?"

Przytoczone tutaj przykłady Odysa jest sprytnym zabiegiem poety, który poprzez to chce nam uświadomić, że tak naprawdę każdy z nas jest współczesnym Odyseuszem. Każdy czegoś poszukuj, do czegoś dąży... Te działania, aktywność pochwala w swym wierszu poeta nawołując do przeciwstawienia się bierności i odnalezienia własnego celu w życiu.

Wydaje mi się, że przytoczone powyżej przykłady są dowodem na to, że pomimo, że antyk to epoka tak odległa od naszej, jej ideały i postawy są uniwersalne i wiecznie żywe. Myślę jednak, że nie dostrzegamy tego na co dzień. Ważna jest jednak świadomość, że każdy z nas ma w życiu jakieś zadanie do wypełnienia. Ma i marzenia, dzięki którym kształtuje samego siebie. Ma wreszcie ideały, które kształtują jego.