Dramat antyczny ma ściśle określoną budowę, o czym pisze Arystoteles w swojej "Poetyce".

Doskonałym tego przykładem jest "Antygona" Sofoklesa. Utwór poprzedza prolog, a kończy eksodos, sceny mówione to epejsodiony, a pieśni chóru - stasimony.

Prolog- wprowadzenie, w którym przedstawiony został temat dramatu (główny problem). Może to być monolog lub dialog. Sofokles wykorzystał tutaj rozmowę sióstr: Antygony i Ismeny o zakazie Kreona.

Parodos - wstępna pieśń, śpiewana przy wchodzeniu na scenę. Chór przedstawia ostatnią wojnę i opiewa zwycięstwo Teban.

Epejsodion I - opowiada o dyktaturze (władzy absolutnej) Kreona i jego zarządzeniu w sprawie pogrzebu Eteoklesa i Polinejkesa.

Stasimon I - pieśń chwaląca ludzki rozum, praworządność i patriotyzm. Państwo jest tutaj najwyższą wartością.

Epejsodion II - pogrzeb Polinejkesa, ujęcie Antygony, wyrok Kreona

Stasimon II - potępienie decyzji królewskiej, przypomnienie klątwy ciążącej nad rodem Labdakidów

Epejsodion III - rozmowa Kreona i Hajmona. Syn krytykuje postawę ojca, wypomina mu popełnione błędy, opowiada się za ukochaną

Stasimon III - pieśń o miłości jako najwyższej w życiu wartości

Epejsodion IV - pożegnanie Antygony ze światem: rodzinnym miastem, młodością, najbliższymi, kommos - żal bohaterki

Stasimon IV - pieśń, w której chór współczuje wszystkim niewinnie cierpiącym i umierającym

Epejsodion V - rozmowa Kreona z Tyrezjaszem. Władca postanawia uwolnić Antygonę i pogrzebać ciało Polinejkesa. Niestety jest już za późno; punkt kulminacyjny - samobójstwo Hajmona i Eurydyki (moralna klęska Kreona)

Stasimon V - błagalna modlitwa do patrona Teb - boga Dionizosa. Prośba o pomoc.

Eksodos - pieśń zamykająca. Krytyka Kreona. Lament władcy, jego "rachunek sumienia"

Uwagi Arystotelesa o tragedii:

  • związana z mitologią i religią (bohaterowie wywodzą się z bogatych greckich rodów, poruszane są powszechnie znane tematy)
  • utwór przeznaczony do wystawienia na scenę - improwizacja muzyczno-słowna (przewaga fabuły, wydarzenia jednocześnie rozgrywają się również poza sceną)
  • katharsis - główny cel i element konstrukcji utworu
  • konflikt tragiczny - działania bohaterów zależą od losu (Mojra, fatum), praw historii, interesów społecznych, praw natury i norm moralnych. Każdy wybór prowadzi bohatera do klęski
  • ironia tragiczna, inaczej ironia dramatyczna - "nieszczęśliwe zbłądzenie" (np. postawa Kreona, który za późno zrozumiał swoje błędy)

Pojęcia:

Prolog - dialog Antygony i Ismeny (może mieć też formę monologu). Informuje o tym, co poprzedziło wydarzenia, o których będzie mówiła tragedia, tu o zakazie wydanym przez Kreona.

Parados - pieśń chóru wchodzącego na scenę, wykonywana w ruchu.

Epizodiony (epizodia) - sceny przeplecione stasimonami - pieśniami chóru.

Stasimony - pieśni chóru.

Kommos - scena lamentu, Antygona żali się i płacze, nie chce przedwcześnie umierać.

Eksodos - pieśń chóru schodzącego z orchestry

Prologos - zapowiedź wydarzeń

Protasis - wstępna prezentacja bohaterów, głównych wątków

Epitasis - początek konfliktu dramatycznego, intrygi

Katharsis - doprowadzenie konfliktu do punktu kulminacyjnego

Katastasis - zmierzanie składającej się z przyczyn i skutków akcji ku niepomyślnemu zakończeniu