Na początek słów kilka o Homerze. Homer jest postacią dość tajemniczą, wiemy o nim niewiele, a większość z tego to informacje nie sprawdzone. Przyjmijmy jednak, ze to, co podają współczesne źródła to prawda, wówczas musimy uznać Homera za pierwszego europejskiego poetę, który wykazał się nadzwyczajnym talentem. Homerowi przypisuje się autorstwo dwóch poematów bohaterskich, chodzi oczywiście o "Iliadę" i "Odyseje", ale co do tej drugiej istnieje wiele wątpliwości. Ale już sama "Iliada" wystarczy", by świadczyć o jego wyjątkowym kunszcie poetyckim. Stanowi ona niedościgniony wzorzec gatunku, ideał, który próbują naśladować kolejne pokolenia twórców. Dodać należy, ze Homer, jak twierdzi legenda, był ślepy, z reszta i tak nie mógłby zapisać swego dzieła, toteż oba utwory bardzo długo krążyły tylko w tradycji ustnej. Dopiero w VI wieku p.n.e. zostały spisane zgodnie z rozkazem Pizystratesa . A wracając do faktów, Homer żył na przełomie wieków IX i VII p.n.e. był on wędrownym artysta, śpiewakiem, który sam tworzy i wykonuje swe utwory. Z czasem urósł do rangi najwybitniejszego poety greckiego, a jego dzieła stały się wzorem doskonałej poezji..

Kwestia homerycka to określenie sporu, jaki miał miejsce odnośnie autorstwa Homera dla "Iliady" i "Odysei" już w epoce nowożytnej. Kwestia ta nie została ostatecznie rozstrzygnięta, na ogół badacze zgadzają się co do tego, ze Homer w całości stworzył "Iliadę" jednak w stosunku do "Odysei" istnieje sporo argumentów podważających jego autorstwo. Niewątpliwie przez lata ustnego przekazywania sobie obu utworów nastąpiły w nich pewne zmiany. Szczególnie "Odyseja" budzi wątpliwości, wydaje się bardzo prawdopodobne, ze nie jest ona dziełem w całości stworzonym przez jednego autora, cała "Trelemachia", czyli kilka ksiąg przedstawiających działania Telemacha w celu odnalezienia ojca jest jakby odrębnym utworem, niemal nie powiązanym z główna osią wypadków, czyli wędrówka Odyseusza. Zwolennicy autorstwa Homera w obu przypadkach przytaczają następujące argumenty:

  1. świat przedstawiony w obu eposach jest podobny, ukazuje te samą rzeczywistość dworska, co wskazuje na podobny czas powstania.
  2. styl, język, sposób ukazywania zjawisk jest w obu utworach uderzająco podobny, w tej sytuacji wydaje się mało prawdopodobne , by w tym samym czasie żyło dwóch artystów tworzących w podobnym stylu.
  3. pewne podobieństwa dadzą się zauważyć także w kompozycji obu utworów. Zarówno "Iliada" jak i "Odyseja" są w przeważającej mierze retrospektywne, czyli opowiadane przez jakiegoś narratora w czasie przeszłym, a nie na bieżąco relacjonujące wypadki. "Iliada" przedstawia akcje ostatnich dni wojny trojańskiej, choć fabuła obejmuje także wypadki sprzed wybuchu wojny, natomiast "Odyseja" to właściwie ostatnie dni wędrówki Odyseusza, który wylądowawszy na wyspie Feaków, opowiada im swoje wcześniejsze przygody.

Tym niemniej argumenty przeciwników tej koncepcji brzmią nie mniej wiarygodnie. Przede wszystkim wydaje się bardzo nieprawdopodobne, by utwory nie spisane przetrwały tyle lat w postaci niezmienionej. Obok podobieństw oba utwory cechują się licznymi różnicami. Uderza przede wszystkim obniżenie stylu i zmiana systemu wartości w "Odysei" w stosunku do "Iliady". "Iliada" to epos bohaterski, w którym waleczność i odwaga są największymi cnotami bohatera. Ideałem jest tu mężny Achilles, który wszak popełnia błędy, lecz są mu one wybaczone, bo jest największym spośród wszystkich wojowników. W "Odysei" ten patos walki znacznie opada, główny bohater walczy przede wszystkim podstępem, już nie waleczność, ale chytrość staje się ideałem. W "Odysei" spotykamy nawet duszę Achillesa i właśnie w rozmowie z Achillesem można odczytać najsilniejszą różnice poglądów i wartości. W "Iliadzie" Achilles świadomie wybiera życie krótkie, lecz pełne sławy, bohaterskie i waleczne, choć mógł wybrać żywot spokojny cichy ale za to długi. Żywot, jakiego wojownik musiałby się wstydzić. W "Odysei" dusza Achillesa żałuje swego wyboru.

Teraz kila faktów odnośnie samej "Iliady" i eposu jako takiego.

"Iliada" to opowieść o dziejach wojny trojańskiej. Jej akcja obejmuje zaledwie czterdzieści dni, są to końcowe dni wojny, ale jeszcze nie ostatnie. Akcja urywa się nim zginie Achilles, jednak zapowiedź jego śmierci znajduje się w tekście, z reszta mit o wojnie trojańskiej był powszechnie znany, więc i zakończenie opowieści nie było słuchaczom obce. Najważniejszym wydarzeniem przedstawionym w utworze jest walka Achillesa z Hektorem, jest to najskrupulatniej przedstawiony pojedynek dwóch herosów. Jednak scen walki jest w "Iliadzie" wiele, przedstawiane są one drobiazgowi i z patosem. Akcja rozpoczyna się w momencie, gdy rozgniewany Achilles postanawia więcej nie stanąć na polu walki. Jest obrażony na wodza wyprawy, który pozbawił go pięknej Bryzeidy, wojennej branki.

"Iliada" zaczyna się apostrofą i jest to już pierwsza cecha eposu. Autor zwraca się tu do Muzy "Gniew bogini opiewaj, Achilla, syna Peleusa". Jest to prośbą o natchnienie pomoc w opiewaniu wielkich czynów. Ostatnie sceny przedstawiają pogrzeb Hektora, w sumie utwór składa się z 24 pieśni.

Jeśli chodzi o sam gatunek, to epos uchodzi za najstarszy rodzaj wierszowanej epiki. Jest to, bowiem epicka, fabularna opowieść z akcją pisana wierszem. Wielkość eposu polega na jego rozmachu, jest to utwór obszerny, dotyczący jakiegoś ważkiego tematu. Przedstawia on zdarzenia mające ogromne znaczenie dla jakiegoś narodu. Epos to poemat bohaterski, ukazuje więc zmagania herosów, nie ma tu miejsca na zwykłego szarego bohatera.

Akcja "Iliady" obejmuje dwie płaszczyzny fabularne, przedstawia jednocześnie świat ludzkich zmagań i plan wydarzeń boskich, co więcej oba te światy przenikają się wzajemnie, bogowie zstępują na ziemie i walczą razem z ludźmi i to po przeciwnych stronach barykady, tak więc oba obozy są wspomagane przez boskie siły.

Losem człowieka rządzi fatum i wyroki boskie, cała "Iliada" przepełniona jest najróżniejszymi przepowiedniami, warunkami, które trzeba wypełnić, by odnieść zwycięstwo. Ingerencja boska jest widoczna szczególnie wszystkich chwili pojedynku Hektora z Achillesem. Nim doszło do walki, bogowie już znali jej wynik, tak więc śmierć Hektora była z góry przesądzona. Wszystkich tym świetle człowiek jest bezwolny, podlega wyrokom przeznaczenia, jest zdeterminowany i ograniczony wszystkich swych działaniach.

Najważniejszą rolę odrywa tu narrator, jest to wyraźnie opowieść śpiewaka o wojnie, niewiele tu akcji, znacznie więcej retrospektywnej narracji, odautorskich wyjaśnień i komentarzy. Bogiem jest tu narrator, to on rządzi światem przedstawionym, jest wszechwiedzący. Fabuła jest rozbudowana o wiele dodatkowych wątków i epizodów zdradzających raczej szczegóły obyczajowe niż posuwających akcję do przodu.

Charakterystyczne dla Homera jest rozbudowywanie opisów, szczególnym tego przykładem jest ukazanie najdrobniejszych szczegółów tarczy Achillesa. Opisów jest generalnie w tekście bardzo wiele, często porównania (tzw. porównania homeryckie np. "Jak nie masz między ludźmi i lwami przymierza,/ Jako nigdy wilkowi baran nie dowierza,/ Lecz w wiecznej żyją wojnie: tak nie masz sposobu,/ By jaki węzeł zgody połączył nas obu.") a konkretnie ich drugi człon stanowi odrębny opis bądź epizod.

Styl eposu obowiązkowo musi być podniosły, epopeja przedstawia doniosłe zdarzenia, jej bohaterami są mitologiczni herosi, którzy zasługują na najwyższe uznanie, nie ma tu miejsca na humor, wszystko jest patetyczne poważne.

Homeryckie epopeje są pisane heksametrem, wierszem który zawiera regularna ilość sylab (12-17 ) i stały układ akcentów (6 akcentów w wersie).