Nawiązywanie pierwszych kontaktów

1 września 1939 r Niemcy hitlerowskie zaatakowały Polskę, co wywołało gwałtowne przeobrażenia i zmiany w Europie i na świecie. W ciągu trwania konfliktu wojennego, zwłaszcza od stycznia 1942 r do 7 maja 1945 r, czyli pamiętnej daty odnoszącej się do upadku III Rzeszy wciągnięty w teatr działań zbrojnych był niemal cały świat. Hitler okazał się znakomitym strategiem i groźnym przeciwnikiem, zatem potrzebne było zespolenie sił jego przeciwników, aby doprowadzić do jego klęski. Kraje, których dotknął atak Niemiec hitlerowskich zrozumiały, że w celu zwycięstwa należy stworzyć koalicje państw połączonych jednym celem - pokonaniem Hitlera. Postanowiono zatem na wzajemną współpracę i solidarność państw. Widać zatem, że konflikt polsko - niemiecki przekształcił się w wojnę europejską, a jak się później niebawem okazało wypowiedzenie wojny Niemcom przez Anglię i Francję było praktycznie aktem dyplomatycznym (przekazanie ultimatum III Rzeszy z żądaniem niezwłocznego zaprzestania dalszych walk). Obydwa kraje bowiem nie podjęły żadnych działań dla odciążenia polskiego sojusznika. Dalej sytuacja potoczyła się błyskawicznie. Francja i Anglia, po odrzuceniu ultimatum przez Hitlera zdecydowały się 3 września 1939 roku wypowiedzieć wojnę hitlerowskim Niemcom, a tym samym przystąpiły do wykonania zobowiązań sojuszniczych wobec Polski. Celem przypomnienia sojusz między Francją i Polską podpisano w 1921 roku, a 25 sierpnia 1939 roku nasz kraj otrzymał zapewnienie pomocy ze strony Wielkiej Brytanii, co było bezpośrednią przyczyną opóźnienia ataku Hitlera o cały tydzień. W skutek dalszych agresji armii niemieckiej i powiększania obszaru działań wojennych o nowe obszary koalicja antyhitlerowska powiększała się. Atak Hitlera na Danię i Norwegię w kwietniu 1940 roku okazał się wstępem do przygotowania operacji przeciwko Francji. Zaatakowano od strony krajów Benaluksu, przez Belgię, Holandię i Luksemburg. Nie dziwi więc fakt, że w zaistniałej sytuacji politycznej zrodziła się koalicja państw przeciw Niemcom hitlerowskim zwana Wielką Koalicją (The Grand Alliance) z decydującym głosem Stanów Zjednoczonych (prezydent Franklin Delano Roosevelt), Wielkiej Brytanii (premier Winston Churchill) i Związku Radzieckiego (dyktator Józef Stalin). Nie obeszło się bez trudności i sporów w nowo powstałym bloku państw. Churchill i Roosevelt od początku liczyli się z możliwością wojny niemiecko - radzieckiej, a rosnąca sława i zdobycze militarne Hitlera wywoływały przerażenie na świecie.

III Rzesza stanowiła niebezpieczne zagrożenie dla Wielkiej Brytanii, a podboje militarne Hitlera zaniepokoiły także Stany Zjednoczone. 6 stycznia 1941 r. prezydent Stanów Zjednoczonych ogłosił orędzie o sytuacji państwa (Deklaracja Czterech Wolności). Zauważył, że takie wolności jak słowa czy wyznania nie są respektowane i szanowane. Ponadto w swej deklaracji wymienił wolność od bycia w nędzy oraz od strachu, a prawo ich przestrzegania spoczęło według niego miedzy innymi na Stanach Zjednoczonych. Wystąpił w tej sprawie do Kongresu o przyznanie większej ilości funduszy na zakup dodatkowego sprzętu wojskowego, amunicji i broni, które zamierzano przekazać krajom walczącym z hitlerowskim najeźdźcom. W Kongresie przeszła ustawa "Lend Lease", która potwierdzała amerykańską pomoc militarną wszystkim krajom Wielkiej Koalicji, a prezydent Roosevelt ratyfikował ją dnia 11marca 1941 roku. Formy wsparcia polegały na wypożyczeniu i dzierżawie sprzętu do działań wojennych. Posunięcie to wyraźnie wskazywało na sprzeciw Roosevelta wobec ekspansji Niemiec i agresywnej polityki tego państwa. W skutek tego aktu Alianci w bardzo krótkim czasie zaczęli odnosić zwycięstwa, a poziom uzbrojenia ich wojska znacznie przerósł zamierzone oczekiwania. Łączna wartość amerykańskiego wsparcia wynosiła ponad 50 miliardów dolarów. Amerykanie obawiali się ekspansywnej polityki Hitlera nie tylko w Europie ale także w świecie. W związku z tym premier Churchill posłał prywatną notę do prezydenta Roosevelta datowaną na 15czerwca 1941 roku, w której wyraził sympatię, pomoc i poparcie dla Związku Radzieckiego. Zaznaczył także, że głównym celem jest pokonanie hitlerowskich Niemiec i zwycięstwo w wojnie. Obaj dyplomaci zdawali sobie sprawę, że wojna pomiędzy Niemcami i Związkiem Radzieckim jest nieunikniona, a ambasador Stanów Zjednoczonych w Londynie otrzymał misję poinformowania premiera Wielkiej Brytanii, że w tej sytuacji sojusz ze Stalinem jest mile widziany. Najazd niemiecki na Związek Radziecki rozpoczął się 22 czerwca 1941 roku z zamiarem zniszczenia i pokonania wroga. Plan ataku zyskał nazwę "Operacji Barbarossa" i realizowany był z zupełnego zaskoczenia wśród radzieckiego dowództwa. Już pierwsze chwile pokazały, że Brytyjczycy zaoferowali pomoc Radzieckiej Rosji. Wynikało to z wyznawanego przekonania, że każdy kraj, który jest w stanie wojny z hitlerowskim najeźdźcom otrzyma niezbędną pomoc do prowadzenia działań. Można było się tu dopatrywać podtekstów społecznych związanych z "wojną klasową", jednak stwierdzono, że prowadzenie wojny przeciwko III Rzeszy nie jest takiego rodzaju walką, co spotkało się z pozytywnym przyjęciem w Wielkiej Brytanii. Hasła przyjaźni między Związkiem Radzieckim i Wielką Brytanią były wcielane w życie nie tylko w aspekcie politycznym, ale także na poziomie związków zawodowych. Sumner Welles, który pełnił obowiązki sekretarza stanu ogłosił 23 czerwca 1941 roku deklarację, gdzie stwierdzono, że rząd amerykański nie popiera dyktatury komunistycznej, jednak ze względu na obecność jednego wroga - Hitlera należy połączyć wspólne siły w wojnie. Głównym celem było przede wszystkim zwycięstwo nad III Rzeszą, obrona członków Wielkiej Koalicji i bezpieczeństwo światowe. Nie obeszło się bez uwag, w których twierdzono, że konflikt między Niemcami a Radziecką Rosją ma na celu zwycięstwo jednego totalitaryzmu - stalinizmu lub hitleryzmu, co w jednakowym stopniu zagraża Europie i światu. Część polityków amerykańskich nie wahała się głośno zadeklarować swojego entuzjazmu zaistniałą sytuacją na kontynencie europejskim, ponieważ liczono po cichu na korzyści czerpane z faktu, że najsilniejsze potęgi europejskie niszczą się wzajemne w okrutnej wojnie. Nastąpił w tym czasie szybki rozwój ruchu komunistycznego, którego celem było współdziałanie z radzieckim państwem. Nowe ośrodki powstawały nie tylko w Stanach Zjednoczonych, ale także w Europie. 24 czerwca 1941 roku odmrożono fundusze finansowe Związku Radzieckiego, które do tej pory były przetrzymywane na amerykańskich kontach. Powstała specjalna instytucja do spraw realizacji zleceń radzieckich, której przewodził sam Welles. Wszystko podążało w kierunku połączenia wzajemnych sił między Wielką Brytanią i Związkiem Radzieckim. I tak też się stało 12 lipca 1941 roku w Moskwie, gdzie obydwa państwa podpisały układ o współpracy wojennej, w celu pokonania Niemiec. Nie był to dokument nadto treściwy, składał się tylko z dwóch punktów. Pierwszy z nich potwierdzał wzajemną pomoc i współpracę między obydwoma rządami. Drugi zalecał, by nie prowadzono żadnych rokowań, nie zawierano rozejmów lub traktatów pokojowych bez zgody i wiedzy którejkolwiek strony podpisanego układu. Porozumienie to stanowiło pierwszy, oficjalny zwrot w kierunku stworzenia wielkiej koalicji antyfaszystowskiej.

Utworzenie koalicji państw antyfaszystowskich

Od wybuchu wojny istniał w sztabie radzieckim plan działań militarnych w momencie przystąpienia tego państwa do konfliktu. W oświadczeniu wydanym 3 lipca 1941 roku czytamy, że najważniejszym celem było wyeliminowanie zagrożenia ze strony Niemiec hitlerowskich, pomoc krajom zaatakowanym przez Hitlera i wsparcie narodom europejskim, które nękane były przez faszyzm. Zwrócono uwagę na kształtowanie się sojuszu państw antyhitlerowskich. Radziecka Rosja potwierdziła swoją obecność w gronie alianckich sojuszników i zadeklarowała pomoc w walce o odzyskanie przez uciskane narody niepodległości i wolności. Wojna radziecko - niemiecka zmobilizowała społeczność Europy i świata. Hary Hopkins, doradca prezydenta Stanów Zjednoczonych zauważył, że naród radziecki cechowała olbrzymia siła walki i chęć zwycięstwa. Odnosi się to również do Armii Czerwonej, która w walce potrafiła stawić zacięty opór i odznaczała się ogromną mobilizacją w boju. W lipcu i sierpniu 1941 roku prowadzono dyskusje w Waszyngtonie odnośnie pomocy Stanów Zjednoczonych dla będącego w stanie wojny Związku Radzieckiego. 2 sierpnia 1941 roku dokonano przedłużenia umowy dotyczącej handlu, która została zawarta jeszcze w okresie przedwojennym. Kilka dni później 16 sierpnia 1941 roku podpisano porozumienie między Związkiem Radzieckim i Wielką Brytanią o wymianie towaru, kredycie i clearingu, w skutek czego zwiększono brytyjską pomoc dla Stalina. Związek Radziecki otrzymał w tym celu pożyczkę 10 milionów funtów szterlingów. Oprócz wsparcia finansowego i dostaw materiałów gospodarczych rozmowy dotyczyły również otworzenia drugiego europejskiego frontu walki.

Rozważano możliwość wprowadzenia nowych sił w zachodniej i północnej części Europy, jednak premier Wielkiej Brytanii nie wyraził zgody na te propozycje radzieckie. Między 29 września a 1 października w Moskwie miała miejsce konferencja Wielkiej Trójki, która była pierwszym oficjalnym spotkaniem Stalina, Roosevelta i Churchilla. Zapadły tu decyzje wielkiej rangi. Stany Zjednoczone i Wielka Brytania zobowiązały się przekazywać swojemu radzieckiemu sojusznikowi comiesięczne dostawy samolotów (w liczbie 400), samochodów i czołgów (w liczbie 500). Wszystkie te dostawy przeznaczone były na rozwój przemysłu zbrojeniowego i wzmocnienie Armii Czerwonej. Jednym słowem rozmowy moskiewskie zakończyły się pełnym sukcesem i zgodą wśród koalicjantów. Prezydent Roosevelt podjął decyzję o rozciągnięciu aktu "Lend Lease" na Związek Radziecki, w skutek czego natychmiast rozpoczęto dostarczanie sprzętu i towarów w bardzo dużych ilościach. Współpraca radziecko - brytyjsko - amerykańska znacznie się zacieśniała. Radziecki dyktator 4 listopada 1941 roku wyraził głębokie podziękowania za bezprocentową pożyczkę do 1 miliarda dolarów. Było to wielkie wsparcie dla walczącego z niemieckim reżimem państwa radzieckiego, ponieważ prowadzenie działań wojennych pochłaniało ogromne fundusze.

Kolejna konferencja moskiewska trwająca od 15 grudnia 1941 roku do 19 grudnia 1941 roku z przedstawicielami delegacji brytyjskiej reprezentowanej przez ministra Edena miała na celu wyklarowanie postaw i stanowisk w ciągu dalszych działań wojennych. Postawiono na podpisanie w przyszłości wzajemnego traktatu pokojowego i podnoszono kwestię bezpieczeństwa i ładu w powojennym świecie. Wzajemna współpraca sojuszników była kontynuowana, co doprowadziło do podpisania w Londynie w maju 1942 roku "Traktatu przymierza". Głównym jego celem było udzielenie wspólnej pomocy i doprowadzenie do zwycięstwa.

Powyższy dokument zastępował wcześniejszy układ z 1941 roku. Posiadał dwa główne punkty - pierwszy odnosił się do współpracy i udzielania sobie wzajemnej pomocy podczas trwania zaistniałego konfliktu światowego, natomiast druga część wykraczała poza ramy czasowe odwołując się do współdziałania państw w powojennej Europie. Miało to na celu wprowadzenie ładu i porządku w nowym, powojennym świecie i nie doprowadzenie do ponownego konfliktu na taką skalę. Traktat przymierza zawarto na 20 letni okres czasu i istniała możliwość jego przedłużenia w sytuacji, gdy nie zostanie przez którąś ze stron wypowiedziany. W jednym z artykułów możemy przeczytać, że umawiające się strony zobowiązały się nie wchodzić w układy i koalicje wymierzone przeciwko sobie. Zobowiązano się do przestrzegania postanowień układu radziecko - brytyjskiego nawet po zakończeniu II wojny światowej. Warto tutaj zaznaczyć, że dopiero w grudniu 1941 roku do globalnego konfliktu przystąpiły Stany Zjednoczone i wówczas nastąpił diametralny zwrot sytuacji.

W maju 1940 roku Stany Zjednoczone podjęły decyzję o przebazowaniu głównych sił floty do bazy wojskowej Pearl Harbor, w celu wywarcia presji na Japonię. 7 grudnia 1941 roku japońskie wojska zaatakowały Pearl Harbor rozpoczynając tym samym wojnę na Pacyfiku. Sytuacja potoczyła się błyskawicznie. W następny dzień po ataku prezydent Stanów Zjednoczonych podjął decyzję o wypowiedzeniu wojny Japonii. Kilka dni później, 11 grudnia 1941 roku Włochy i Niemcy to samo zadecydowały w stosunku do potęgi amerykańskiej. Mimo to japoński sukces na Pearl Harbor był dla Amerykanów dużym szokiem i skłonił ich do przejścia do obrony na akwenie Pacyfiku. Atak na Stany Zjednoczone zmobilizował ten kraj do postawienia swojej armii w gotowości.

Tak więc Stany Zjednoczone od grudnia 1941 roku wystąpiły w wojnie między innymi obok dwóch wielkich państw europejskich Wielkiej Brytanii i Związku Radzieckiego. 11 Czerwca 1942 roku miało miejsce spotkanie w Waszyngtonie dyplomacji amerykańskiej i radzieckiej, w skutek czego doszło do podpisania porozumienia o dalszym prowadzeniu wojny, zasadach, które są obowiązujące w czasie jej trwania i opracowaniu wspólnej polityki obronnej. Zadecydowano także o otwarciu od 1942 roku drugiego frontu europejskiego. Brytyjczycy nie wykazali większego entuzjazmu w stosunku do tego projektu, ale ze względu na wspólne interesy sojusznicze Churchill zdecydował się podpisać porozumienie waszyngtońskie. Wielka Brytania entuzjastycznie przyjęła fakt przystąpienia Stanów Zjednoczonych do wojny, ponieważ potencjał militarny i gospodarczy państwa amerykańskiego był wielkim wsparciem dla sojuszników europejskich. Z podobnego założenia wychodził także Józef Stalin. Po podpisaniu Karty Atlantyckiej, dokumencie będącym fundamentem pod utworzenie Organizacji Narodów Zjednoczonych, zwrócono uwagę na walkę z państwami faszystowskimi. Następnie w Waszyngtonie dnia 1 stycznia 1942 roku 26 państw (w tym Polska) podpisało Deklarację Narodów Zjednoczonych. Okres ten był przełomowym momentem w dziejach II wojny światowej, ponieważ ostatecznie w 1942 roku uformowała się Wielka Koalicja. Dążył do tego zwłaszcza Związek Radziecki, któremu zależało na wzmocnieniu koalicji i armii. Z początkiem lipca 1941 roku pomiędzy przedstawicielami radzieckimi, a dyplomacją Polaków i Czechosłowaków, przebywającą na emigracji w brytyjskiej stolicy zapoczątkowano rozmowy koalicyjne. Przedstawicielem Radzieckiej Rosji był ambasador Iwan Majski, a po nim powołano odrębnego reprezentanta Aleksandra Bogomołowa zajmującego się zawiązywaniem i podtrzymywaniem kontaktów między sojusznikami.

12 lipca 1941 roku rozpoczęto rozmowy między Iwanem Majskim z premierem, Naczelnym Wodzem generałem Władysławem Sikorskim. W obecności premiera Wielkiej Brytanii Churchilla i ministra Edena doszło do kolejnych rozmów, w których zażądano od Stalina unieważnienia układów z sierpnia 1939 roku podpisanymi z Niemcami. Mimo bardzo pojednawczego stosunku Sikorskiego rozmowy okazały się bardzo trudne. Strona radziecka ciągle odrzucała propozycje rządu polskiego i jedynie dzięki pośrednictwu Wielkiej Brytanii doszło do sfinalizowania rozmów. 30 lipca 1941 roku w siedzibie Foreign Office w Londynie Sikorski i ambasador Związku Radzieckiego Majski, w obecności Edena i Churchilla podpisali układ z dołączonymi do niego dwoma tajnymi protokołami. W pierwszym punkcie potwierdzono nieważność traktatów niemiecko - radzieckich z 1939 roku. Oba rządy zobowiązały się okazać sobie wzajemną pomoc i poparcie w toczącej się wojnie.

Na terytorium Związku Radzieckiego miała zostać stworzona armia polska, której organizację i warunki wprowadzenia do walk określał układ wojskowy. W kompetencjach rządu polskiego, ale po konsultacjach z rządem radzieckim leżało mianowanie głównego dowództwa wojsk polskich. Kolejne postanowienia odnosiły się do naprawy relacji między rządami polskim i radzieckim, a układ wchodził w życie zaraz po podpisaniu.

Artykuł, który był dołączony do traktatu wspominał o amnestii dla wszystkich obywateli polskich pozostających na obszarze Związku Radzieckiego i którzy byli pozbawieni owej wolności. Dopełnieniem traktatu stało się zawarcie umowy wojskowej 14 sierpnia 1941 roku między rządem radzieckim i polskim, co nastąpiło w Moskwie. Zapowiedzenie w układzie Sikorski - Majski utworzenie na terenie Związku Radzieckiego polskiej armii wymagało w pierwszej kolejności decyzji personalnych. Nierozwiązane zagadnienia związane z tworzeniem wojska polskiego w Związku Radzieckim zostały wyjaśnione między 2 a 4 grudnia 1941 roku na spotkaniu w Moskwie. Objęto także opieką polskich obywateli przebywających na wschodzie i potwierdzono współpracę polsko - radziecką. Układ ten nazwano Stalin - Sikorski, od nazwisk dyplomatów, którzy go podpisali. Stosunki polityczne nawiązały ponadto rządy Związku Radzieckiego i Czechosłowacji (18 lipiec 1941 rok) co było zabiegiem dyplomatycznym polegającym na wznowieniu zerwanych relacji. Oba państwa potwierdziły wzajemną pomoc w walce z hitlerowskim najeźdźcom. Decyzje zawarte w układzie dotyczyły ponadto utworzenia na terytorium sowieckiego państwa zalążka wojska czechosłowackiego pozostającego jednak pod nadzorem radzieckim. Nie ulega wątpliwości, że to właśnie Związek Radziecki jako pierwszy kraj

przyznał suwerenność państwową Czechosłowacji i potwierdził, że Czechosłowacy są pełnoprawnym sojusznikiem państw walczących z faszyzmem. Francja również nie pozostała z boku i przyłączyła się do koalicji państw walczących z III Rzeszą, a początek wszystkiemu dały rozmowy rozpoczęte w sierpniu 1941 roku. W tym czasie doszło do spotkania Iwana Majskiego z de Gaullem (przewodniczący Komitetu Wolnej Francji) w Londynie. Przedstawiciel Francji potwierdził francuską lojalność wobec radzieckiego rządu i skrytykował politykę hitlerowców. 27 września 1941 roku Komitet Narodowy Wolnej Francji został uznany przez Związek Radziecki, który zdeklarował się udzielić wszelką możliwą pomoc dla walczących patriotów francuskich. Potwierdził także swoje poparcie dla uzyskania pełnej niepodległości przez Francję. Hasła uznania głoszone przez Związek Radziecki doprowadziły do wzmocnienia roli Francji wśród koalicjantów. Ogromne znaczenie strategiczne posiadał Iran, który był miejscem przepływu dostaw brytyjskich do Związku Radzieckiego. W celu kontrolowania polityki w tym rejonie świata Hitler utrzymywał w Iranie rozbudowaną siatkę szpiegowską i dywersyjną, co rodziło zagrożenie odnośnie bezpiecznego przepływu dostaw do państwa radzieckiego. Operujący w tym rejonie Niemcy doskonale przechwytywali wszelakie informacje polityczne, stąd zagrożenie występowało także na granicy radzieckiej. W historii II wojny światowej Teheran był miejscem spotkań głównych dyplomatów. To właśnie tu 29 stycznia 1942 roku podpisano układ między rządem brytyjskim, radzieckim i irańskim w sprawie współdziałania między sojusznikami. Potwierdzono integralność terytorialną Iranu i zażądano od rządzącego tam szaha Reza Pahlawi zmniejszenia wpływów niemieckich. Prośbę taką wysunęli przedstawiciele dyplomacji radzieckiej i brytyjskiej, którzy występowali w obronie swoich interesów w tym rejonie, jednak stanowisko szacha było nieugięte. Odmówił on ograniczenia działalności niemieckiej w Iranie, co stało się przyczyną interwencji wojsk brytyjskich i radzieckich w tym państwie. W sutek wspomnianego ataku doszło do podpisania porozumienia o rozmieszczeniu wojsk brytyjskich i radzieckich w Iranie, a porozumienie podpisano między rządami Związku Radzieckiego, Iranu i Wielkiej Brytanii.

Kredo Wielkiej Koalicji

Podpisanie "Karty Atlantyckiej"

Jednym z etapów kształtowania się Wielkiej Koalicji było podpisanie14 sierpnia1941roku na pokładzie "Prince of Wales" dokumentu o nazwie "Karta Atlantycka". Głównymi inspiratorami byli premier Wielkiej Brytanii Churchill i prezydent Stanów Zjednoczonych Roosevelt. Ów dokument nie był sygnowany podpisami oraz nie musiał być również uznany przez parlamenty. Nie ulega jednak wątpliwości, że miał on jednak ogromne znaczenie dla programu koalicyjnego. Priorytetowym założeniem było zwycięstwo w II wojnie światowej nad państwami osi. Zapowiedziano w nim gwarancję trwałego pokoju światowego po zakończeniu wojny, wzajemną współprace państw opartą na współdziałaniu i pomocy. Zwrócono uwagę na suwerenność państw, równe ich dojście do bogactw oraz surowców mineralnych. Za najważniejsze cele uznano prawo wszystkich narodów do posiadania własnych rządów i własnego niepodległego państwa. Zaznaczono swobodę w handlu i żegludze. Wojna została potępiona jako niewłaściwy sposób załatwiania konfliktów i rozwiązywania sporów. Karta Atlantycka należy do podstawowych osiągnięć II wojny światowej. Z czasem swój akces zgłosili Związek Radziecki, Grecja, Czechosłowacja, Polska, Jugosławia, Holandia, Norwegia, Belgia, Luksemburg i Francuski Komitet Narodowy (wrzesień 1941 rok). Związek Radziecki mimo, że aprobował podstawowe normy Karty Atlantyckiej zauważył, że nie mogą być one stosowane jednakowo do wszystkich krajów. Należy bowiem uwzględniać historyczne uwarunkowania, okoliczności i wymagania danego państwa.

"Deklaracja Narodów Zjednoczonych"

Grudzień 1941 roku była bardzo ważnym okresem w czasie II wojny światowej, ponieważ przystąpiły do wojny Stany Zjednoczone, które swoim potencjałem militarnym i gospodarczym wzmocniły siły aliantów. Deklaracja Narodów Zjednoczonych podpisana przez 26 państw (w tym Polskę) w Waszyngtonie wymieniała kraje będące w stanie wojennym z krajami "osi". Kolejność jej powstawania była taka, że po uzgodnieniu wspólnego tekstu z przedstawicielami państwa radzieckiego, po wprowadzeniu skromnych poprawek doszło do podpisania deklaracji. Uczyniono to w Białym Domu 1 stycznia 1942 roku (Roosevelt, Churchill), a następnie tekst opublikowano. Karta Atlantycka była tylko fundamentem i wstępem dla deklaracji. W obu dokumentach zwrócono uwagę na te same cele i zasady, które powinny obowiązywać w globalnym społeczeństwie. Podkreślono, że rządy powinny zobowiązywać się do wykorzystania swoich rezerw gospodarczych oraz militarnych by za wszelką cenę dążyć do zakończenia wojny. Państwa - strony zobowiązały się ponadto współpracować ze sobą i nie wchodzić w podpisywanie i zawieranie z wrogiem oddzielnego traktatu pokojowego lub zawieszenia broni.

Poszerzenie państw Koalicji Antyfaszystowskiej

W 1943 roku nastąpiły znaczne zmiany w sytuacji politycznej Europy i świata. Koalicja Antyfaszystowska poszerzyła się o kolejnych członków, którzy wsparli jej struktury i umocnili szeregi. Dwa lata wcześniej do Wielkiej Koalicji należało 26 państw, jednak liczba koalicjantów ciągle rosła, ponieważ wiele krajów, które dotychczas było neutralnymi poparło politykę Aliantów. Wielką Koalicję tworzyły nie tylko państwa europejskie, ale także wiele krajów pochodzących z Ameryki Łacińskiej i Południowej, jak Honduras, Kostaryka, Panama, Salwador, Haiti, Gwatemala, Republika Dominikańska, Nikaragua, Brazylia, Kolumbia, Kuba czy Boliwia. Wymienić tu także można Związek Południowej Afryki, Indie, Irak, Iran czy Nową Zelandię, jednak pamiętać należy, że przeważająca ilość tych krajów nie uczestniczyła w samych operacjach wojskowych. Wspomagali oni swoich sojuszników przeznaczając surowce mineralne, porcje żywnościowe i inne materiały potrzebne na czas wojny. Ciekawą uwagą jest fakt, że po sformułowaniu Wielkiej Koalicji po stronie państw osi nie opowiedział się ani jeden kraj.

Działalność Wielkiej Koalicji przez okres II wojny światowej była znamiennym znakiem. Jej twórcy opowiedzieli się za hasłami, które w świecie są najcenniejszymi wartościami. Mimo różnic światopoglądowych dowiedli, że życie każdego człowieka i pokój są podstawowymi zasadami, o których nie powinniśmy nigdy zapominać. Jednak można tu dostrzec pewne interesy, którymi twórcy koalicji się kierowali. Premierowi Wielkiej Brytanii zależało głównie na utrzymaniu brytyjskich kolonii, prezydent Roosevelt dążył do ich autonomizacji, natomiast przywódca Związku Radzieckiego Józef Stalin realizował po cichu, za przyzwoleniem swoich sojuszników, ideę objęcia komunizmem jak największej ilości państw. W okresie II wojny światowej Wielka Koalicja spełniła swą misję w zupełności. III Rzesza upadła, a jej zwolennicy przegrali. Mimo szczytnych haseł opisanych w Karcie Atlantyckiej nie realizowano je postanowień po zakończeniu wojny.