7 grudnia 1941 roku w niedzielę wojska japońskie zaatakowały bazę amerykańskiej marynarki wojennej Pearl Harbor na Hawajach i uderzyły na Filipiny, co rozpoczęło wojnę między Japonią i Stanami Zjednoczonymi. Sojusznicy Japonii - Niemcy i Włochy wypowiedzieli z kolei wojnę Amerykanom. W ten sposób ukształtował się ostateczny układ sił między Wielką Koalicją a państwami Osi. Plan operacji uderzenia na Pearl Harbor opracował sztab dowodzony przez admirała Isoroku Yamamoto. Nie przewidywał on formalnego wypowiedzenia wojny tylko nagły atak na jednostki amerykańskie. Hasło do rozpoczęcia ataku brzmiało "Tora, Tora, Tora", co w języku japońskim oznaczało "Tygrys". Japończycy dysponowali 6 lotniskowcami, 2 pancernikami, 3 krążownikami oraz niszczycielami, okrętami podwodnymi i zbiornikowcami. Na bazę Pearl Harbor skierowano około 360 samolotów. W amerykańskiej bazie znajdowało się w tym czasie 8 pancerników, 8 krążowników, 30 niszczycieli, 4 okręty podwodne oraz inne jednostki wojskowe, w tym 387 samolotów. Brakowało w porcie dwóch amerykańskich lotniskowców (USS Lexington i USS Enterprise) bazowanych w porcie, czyli najbardziej wartościowych okrętów floty, które były głównym celem japońskiego ataku. Siłami amerykańskimi na Pacyfiku dowodził admirał H. E. Kimmel. Atak japoński prowadzony był kilkoma etapami. Pierwsze uderzenie na bazę miało miejsce o godzinie ósmej rano, natomiast drugi atak był nieco później, ale przed dziesiątą rano cały plan ataku japońskiego został osiągnięty i akcję zakończono. Amerykanie ponieśli duże straty: 7 pancerników, które zostały zatopione lub poważnie uszkodzone, stracili około 188 samolotów oraz 11 innych jednostek. Wśród zabitych i ciężko rannych było około 3, 6 tysiąca osób. Strona japońska straciła 29 samolotów, kilka łodzi podwodnych, a straty w ludziach były nieporównywalnie mniejsze (50 osób). Atak przeprowadzony z zupełnego zaskoczenia doprowadził do zwycięstwa wojsk japońskich. Amerykanie popełnili wiele błędów taktycznych i nie przestrzegali obowiązkowych wymogów bezpieczeństwa. Brakowało rozpoznania radiolokacyjnego i sieci posterunków obserwacyjnych. W momencie ataku japońskiego żaden okręt amerykański nie miał sieci przeciwtorpedowych, a działa przeciwlotnicze nie nadawały się do użycia. Amerykanie nie potrafili jednak wykorzystać faktu, że jeszcze rok przed uderzeniem na Pearl Harbor udało im się złamać słynny "purpurowy kod", którym posługiwali się Japończycy. Atak na bazę marynarki wojennej zaskoczył Amerykanów, ich flota na Pacyfiku została sparaliżowana, a Japończycy przejęli inicjatywę strategiczną na Oceanie Spokojnym przez ponad pół roku. Zajęli Filipiny, Indie Holenderskie, Hongkong, Birmę, Aleuty i tereny Melanezji oraz Mikronezji, tym samym osiągnęli panowanie nad olbrzymim obszarem od Zatoki Bengalskiej do Australii. Przełom w wojnie na Pacyfiku nastąpił po stoczonej między 3 i 5 czerwca 1942 roku wielkiej powietrzno - morskiej bitwie o Midway, co zahamowało japońską ekspansję. Amerykanie zadali Japończykom tak duże straty, że przemysł japoński nie był w stanie ich nadrobić. Zakończył się okres przewagi Japonii, a inicjatywę przejęli Amerykanie, którzy przeszli do ofensywy. Między 7 sierpnia 1942 a 8 lutym 1943 roku toczyły się walki o Guadalcanal. Od tego okresu Japończycy zaczynają tracić poprzednie terytorialne zdobycze na Pacyfiku. Klęski te osłabiły i zahamowały podboje Japonii. W 1943 roku Stany Zjednoczone odzyskały archipelag Wysp Salomona, Nową Gwineę oraz Wyspy Gilberta. Początkiem lutego 1944 roku wylądowali na Archipelagu Marschalla, a następnie na Marianach. Bitwa na Morzu Filipińskim w czerwcu 1944 roku zakończyła się zwycięstwem Amerykanów. Po zajęciu wyspy Guam uderzenie amerykańskie zostało skierowane na wyspę Leyte na Filipinach, gdzie między 23 a 26 października 1944 roku doszło do wielkiej bitwy morskiej, w której po raz pierwszy Japończycy użyli samobójczych oddziałów lotniczych (kamikaze). Cesarska marynarka Japonii została rozbita, co przypieczętowało losy floty japońskiej. W sierpniu 1945 roku zakończono aliancką ofensywę w Birmie. Od lutego do końca kwietnia toczyły się walki o wyspy Iwo - jima oraz Okinawę. Wielkie operacje wojskowo - desantowe Amerykanów na te obszary zakończyły się sukcesem. Ważnym punktem zwrotnym w dziejach świata było zrzucenie 6 sierpnia 1945 roku przez lotnictwo amerykańskie pierwszej bomby atomowej na Hiroszimę, a w trzy dni później na Nagasaki. Przeciwko Japonii wystąpił także Związek Radziecki, którego wojska rozbiły w Mandżurii armię kwantuńską, zdobywając całą Mandżurię, Sachalin, Wyspy Kurylskie i Koreę Północną. Zwolennikiem zakończenia wojny był przede wszystkim cesarz Japonii, który w orędziu wygłoszonym 15 sierpnia 1945 roku nawoływał do zaprzestania dalszych działań wojennych. Akt kapitulacji Cesarstwa Japonii został podpisany 2 września 1945 roku na pokładzie okrętu Missouri zakotwiczonego w Zatoce Tokijskiej.
