I rozbiór - 1772 (uczestnicy: Rosja, Austria, Prusy)-Polska traci 30 % obszaru państwa i 35 % ludności, Prusy zabierają Pomorze Gdańskie bez Gdańska i ujście Wisły, Austria zabiera część Małopolski, Lwów i kopalnie soli: Bochnię i Wieliczkę, Rosja przejmuje ziemie białoruskie do rzek Dźwiny i Dniepru.
II rozbiór - 1793 (uczestnicy: Rosja i Prusy)-Prusy zabierają miasto Gdańsk, Wielkopolskę, Kujawy i część Mazowsza,Rosja zajmuje Ukrainę i Białoruś
III rozbiór - 1795 (uczestnicy :Rosja, Austria, Prusy)-Polska wymazana z mapy Europy, Prusy zabierają część Mazowsza, Warszawę, tereny nad rzeką Niemen, Austria zajmuje Lubelszczyznę i resztę Małopolski, ziemie między Bugiem a Pilicą, Rosja zajmuje Litwę, resztę ziem białoruskich, Polesie i Wołyń.
Dogmat - twierdzenie przyjmowane jako pewne
Deklaracja Niepodległości - dokument stwierdzający niepodległość Stanów Zjednoczonych uchwalony 4 lipca 1776 roku
Empiryzm - kierunek, przeciwstawny racjonalizmowi, wywodzący poznanie ludzkie z doświadczenia
Insurekcja Kościuszkowska - powstanie pod wodzą Naczelnika Tadeusza Kościuszki skierowane przeciw Rosji. W trakcie powstania zwycięska bitwa pod Racławicami z Rosją
Konfederacja Barska - 1768-1772 - wielki antyrosyjski ruch narodowy i katolicki utworzony w mieście Bar na Podolu, zakończony klęską. Krwawe walki zakończone zdobyciem Wawelu przez rosyjskiego generała Suworowa w 1772. Uczestnicy skazani na wygnanie w głąb Rosji.
Konfederacja targowicka - zawiązana pod opieką carycy Katarzyny II w kwietniu 1792 roku rzekomo w Targowicy, a faktycznie w Petersburgu konfederacja przeciw Konstytucji 3 Maja, przyspieszającej ozdrowienie Polski. Zawiązana przez Ksawerego Branickiego,Szczęsnego Potockiego i Seweryna Rzewuskiego. Do Targowicy przystąpił później również chwiejny król Stanisław August Poniatowski w nadziei ocalenia Polski.
Konstytucja 3 Maja - uchwalona na Sejmie Wielkim 3 maja 1791 roku wprowadzająca nowoczesną monarchię konstytucyjną: koniec liberum veto, wolnej elekcji, konfederacji, rządów oligarchii magnackiej (pozbawienie gołoty, czyli szlachty bez ziemi, prawa wyboru posłów), ustanowienie rządu (Straży Praw) i kontrasygnaty (drugiego podpisu) aktów królewskich przez odpowiedniego ministra.
Konstytucja USA - uchwalona w 1787, państwo amerykańskie to federacja stanów z własnymi konstytucjami, prawami, sądami, z ponadstanowym Kongresem jako władzą ustawodawczą, prezydentem pełniącym władzę wykonawczą i Sądem Najwyższym (władza sądownicza), z wolnymi obywatelami. Pierwsza na świecie ustawa zasadnicza.
Obóz hetmański - obóz przeciwników reform uzdrawiających państwo polskie. Główni członkowie: Ksawery Branicki, Szczęsny Potocki i Seweryn Rzewuski (pierwsi sygnatariusze konfederacji targowickiej)
Oświecenie - prąd społeczno-kulturalny w Europie w XVIII w., oparty na filozofii racjonalizmu, głoszący kult rozumu i wiedzy
Podwójna elekcja - 1733 podwójny wybór króla w Rzeczypospolitej. Zwycięża August III Wettin z dynastii saskiej dzięki poparciu wojsk carskich. Rosjanie wypierają wspieranego przez Francuzów Stanisława Leszczyńskiego.
Prawa kardynalne - przyjęte w 1767 roku pod rosyjskim przymusem jako podstawa ustroju Polski. W ich skład wchodziły: liberum veto, wolna elekcja, przywileje szlacheckie
Racjonalizm - kierunek filozoficzny, przyznający rozumowi główną bądź wyłączną rolę w procesie poznania, negujący znaczenie innych źródeł wiedzy
Rada Nieustająca - rada istniejąca przy królu Stanisławie Auguście Poniatowskim, składająca się z osób sprzyjających polityce rosyjskiej
Sejm niemy - sejm, podczas którego nikt nie został dopuszczony do głosu ze względu na groźbę zerwania posiedzenia, pierwszy sejm niemy w 1717 roku - początek uzależnienia państwa polskiego od carów Rosji
Sejm skonfederowany - nie dający się zerwać, ze względu na brak funkcjonowania liberum veto, decyzje zapadały większością głosów
Stronnictwo patriotyczne - posłowie dążący do uzdrowienia sytuacji w Rzeczypospolitej, reformatorzy: Stanisław Małachowski, Adam Kazimierz ks. Czartoryski, Ignacy Potocki
Traktat "Trzech Czarnych Orłów" - podpisany w 1732 z inicjatywy rosyjskiego dyplomaty Karla Löwenwolda. Sojusz Rosji, Austrii i Prus mający na celu wybór własnego kandydata na tron polski.
Traktat w Poczdamie - podpisany w 1720 roku układ prusko-rosyjski, na mocy którego obydwa państwa zobowiązały się do wspólnego działania na rzecz utrzymania ustroju w Polsce gwarantującego niemoc Rzeczpospolitej
Wielka wojna północna - (1700-1721), walki głównie między Rosją a Szwecją, w której bierze udział także Saksonia. Rzeczpospolita oficjalnie nie bierze udziału w wojnie, terytorium Rzeczpospolitej z racji panowania Augusta II staje się terenem walk i rajdów obcych armii, największe bitwy - Narwa (1700) - wygrana Szwecji , Połtawa (1709) - wygrana Rosji,wojnę kończy pokój w Nystad - 1721,Rosja zdobywa dominującą rolę nad Bałtykiem.
