Niemieckie środowiska liberalne, świadome wspólnoty językowej, historycznej i kulturowej poszczególnych państewek niemieckich, już po klęsce Napoleona domagały się powstania jednolitego państwa niemieckiego. Idea ta ożyła także w okresie Wiosny Ludów. Wbrew tym nadziejom powstał jedynie Związek Niemiecki, będący luźną konfederację suwerennych państw. Wśród państw niemieckich, które ubiegały się o hegemonię znajdowały się Prusy i Austria. Austria ze względu na anachroniczny system społeczno-gospodarczy zaczęła coraz bardziej przegrywać w tej walce. W roku 1834 udało się Prusom utworzyć pod swoim przewodnictwem Związek Celny, w skład którego weszły wszystkie państwa niemieckie poza Badenią i Austrią. Swobodny przepływ towarów zaowocował błyskawicznym rozwojem żeglugi parowej, przemysłu i kolei żelaznej. Okazało się, że więź ekonomiczna stanowi silną podstawę dla jedności politycznej.

Przełom w polityce pruskiej nastąpił w momencie wkroczenia na scenę Otto von Bismarcka. Nowy pruski monarcha Wilhelm I dążąc do rozbudowy i reorganizacji armii potrzebował polityka o podobnych poglądach i zdolnego do podjęcia walki z liberalną opozycją w parlamencie. Ten konserwatywny polityk, obdarzony energią i bezwzględnością w działaniu doskonale się do tego nadawał. Bismarck został kanclerzem w roku 1962 i pełnił tę funkcję przez następne trzydzieści lat, zapracowawszy sobie na przezwisko "żelazny kanclerz". Przyjął on za zasadę swej polityki, iż siła jest źródłem prawa i stoi ponad prawem. Zdusił opozycję parlamentarną i nielegalnie (nie mając większości w parlamencie) zwiększył podatki na rozbudowę i reorganizację armii oraz wprowadził obowiązkową, trzyletnią służbę wojskową.

Bismarck głosił hasło konfliktu z Austrią, o prymat w Niemczech, uważając, że pruskiego programu zjednoczeniowego nie da się przeprowadzić drogą debat parlamentarnych i ustaw, lecz "krwią i żelazem".

Pierwszym celem ataku stała się Dania. Władca duński władał trzema księstwami: Holsztynem i Lauenburgiem (zamieszkanymi przez ludność niemiecką) oraz Szlezwikiem (zamieszkanym przez ludność niemiecka i duńską). Księstwa te złączone były z Danią unią personalną. W roku 1863 Dania postanowiła Szlezwik włączyć do Danii. Ponieważ było to pogwałcenie umów międzynarodowych, Austria i Prusy wypowiedziały Danii wojnę. W wyniku klęski Dania utraciła wszystkie trzy księstwa. Do Szlezwiku i Holsztynu wkroczyły wojska pruskie i austriackie, zaś Lauenburg przejęły Prusy.

Wypróbowawszy armię w wojnie duńskiej władze pruskie oceniły, iż może ona stawić czoło osłabionej Austrii. W roku 1866 Prusy wydały Austrii wojnę. Trwała ona zaledwie siedem tygodni. Po klęsce pod Sadową (3 lipca 1866), pokonana Austria musiała prosić o pokój. Zgodnie z postanowieniami pokoju Austria zrzekła się na rzecz Prus Szlezwika-Holsztynu i musiała wystąpić ze Związku Niemieckiego, który został rozwiązany. W jego miejsce utworzono Związek Północno-Niemiecki, który obejmował wszystkie państwa na północ od rzeki Men, poza Bawarią i Wittenbergią. Były to stosunkowo łagodne warunki, gdyż Prusy pragnęły jedynie pozbyć się Austrii z niemieckiej sceny politycznej i zapewnić sobie jej neutralność w przypadku innego konfliktu. Po przegranej wojnie Austria przeszła głębokie przemiany wewnętrzne - powołano dualistyczną monarchię Austro-Węgierską. W odróżnieniu od Austrii jej sojusznicy zostali surowo ukarani: Hesja Elektorska, Hanower, Nassau i Frankfurt nad Menem zostały wcielone do Prus.

Przeciwna dążeniom zjednoczeniowym swoich wschodnich sąsiadów była Francja, która stała na straży niezależności katolickich krajów niemieckich. Francja spreparowawszy depeszę króla Wilhelma I (tzw. "depesza emska"), tak by brzmiała ona obraźliwie dla Francji, zaogniła konflikt z Prusami. W lipcu 1870 roku Francja wypowiedziała wojnę Prusom. Pokonawszy Francuzów pod Sedanem, Wilhelm zmusił ich do upokarzającej kapitulacji, w wyniku której Francja zobowiązywała się zapłacić ogromną kontrybucję oraz straciła Alzację i większą część Lotaryngii.

Zakończono tez proces zjednoczenia Niemiec. W Sali Lustrzanej, w pałacu wersalskim 18 stycznia 1871 roku proklamowano Cesarstwo Niemieckie. Pierwszym cesarzem II Rzeszy został król pruski Wilhelm, a pierwszym kanclerzem Bismarck. Na mocy uchwalonej 16 kwietnia 1871 roku Konstytucji Rzeszy Niemieckiej państwo było federacją 22 monarchii i 3 wolnych miast (Brema, Hamburg, Lubeka). Na czele państwa stał Cesarz, dziedziczny w dynastii władców pruskich, który powoływał i odwoływał kanclerza. Parlament złożony był z dwóch izb: Bundesratu i Reichstagu.

Rezultatem Zjednoczenia Niemiec było powstanie w centrum Europy, nowego, silnego państwa, które dysponowało dobrze uzbrojoną armią, sprawną administracją i wysokim poziomem oświaty. Państwo to dążyło do odgrywania decydującej roli w Europie i świecie.