Przeludnienie i brak dostatecznej ilości ziemi uprawnej zmuszały Greków do poszukiwania nowych terytoriów. W VIII wieku p.n.e. rozpoczął się prawie trzystuletni proces budowy nowych miast na wybrzeżach Morza Czerwonego i Morza Śródziemnego.
Nowo zakładane osady stawały się od razu politycznie niezależnymi organizmami, czyli nowymi polis. Utrzymywały jednak bardzo silne związki gospodarcze z metropolis (czyli z macierzystą polis)
Wielka kolonizacja zaowocowała rozkwitem handlu i ożywieniem gospodarczym całej Grecji. Kolonie, które gęstą siecią pokryły wybrzeża produkowały nadwyżkę żywności, a tej brakowało w Grecji. Natomiast koloniom, zwłaszcza w początkach osadnictwa doskwierał brak artykułów rzemieślniczych. Początkowo wymiana barterowa już w VII wieku p.n.e. została zastąpiona przez wymianę towarowo - pieniężną, gdy upowszechniło się bicie monety. Powstała nowa warstwa społeczna - bogate kupiectwo.
Poszerzenie horyzontów dotychczasowego świata przyniosło większą wiedzę o świecie i pozytywnie wpłynęło na rozwój greckiej kultury. Dzięki kontaktom z cywilizacjami Dalekiego Wschodu powstało pismo. Wzorowało się ono na egipskich hieroglifach oraz babilońskim piśmie klinowym.
Zarówno grecka kultura materialna (stroje, biżuteria, przedmioty użytkowe) jak i greckie obyczaje, wierzenia okazały się atrakcyjne dla innych cywilizacji i były często przejmowane przez ludność z którymi Grecy utrzymywali kontakty. Z kolei sami Gracy odkryli iż pomimo przywiązania do swoich małych polis, łączy ich język i religia i kultura. Świadomość ta wpłynęła na ukształtowanie się takich pojęć jak Hellen, Hellada.
