Informacje ogólne
Krucjaty zwane także wyprawami krzyżowymi były to działania wojenne za namowa i apelem papieży do walki w imieniu Jezusa Chrystusa mająca na celu zdobycie Ziemi Świętej a także obrony wiary chrześcijańskiej przed zagrożeniami z zewnątrz i wewnątrz. Krotko mówiąc były to wielkie ekspedycje rycerzy z Europy na przestrzeni XI - XIII wieku do obszarów ziemi świętej, głównie celem było zdobycie Jerozolimy wyzwolenie jej spod jarzma tureckiego. Często nazywane na wyrost jako "Święta wojna" chrześcijaństwa średniowiecznego z arabami. Ta terminologia została użyta przez kościół w Bizancjum w IX wieku, jako hasło dla wsparcia walk z emiratami arabskimi położonymi w Syrii i Mezopotamii. Równocześnie hasła te lansowano w północnej części Hiszpanii, ówczesne królestwa na ziemi hiszpańskiej od VIII walczyły o swój byt z sąsiadującymi Arabami. Sprawa trafiła do Rzymu, gdzie papież Aleksander II w 1063 roku wezwał inne narody chrześcijańskie do pomocy królestwo w walce z wrogiem wiary chrześcijańskiej w uosobieniu arabów.
Wyprawy krzyżowe na południu Hiszpanii zwane rekonkwista pozostawały pod wpływem ideologii głoszonej przez św. Augustyna o dopuszczaniu przemocy przez Boga, te słowa zainspirowały również do wywołania wypraw krzyżowych do ziemi świętej, która znajdowała się w rękach tureckich. Pierwszy krucjatę chciał zorganizować papież Grzegorz VII w 1074 roku, lecz bez powodzenia. Udało się to Urbanowi II, który podczas obrad synodu w Clermont w 1095 roku wezwał do odzyskania grobu Chrystusa.
Wezwanie to spotkało się z pozytywnym odzewem w europie, oprócz czynników czysto religijnych, liczono także na korzyści w wymiarze ekonomicznym szukano bogactwa, nowych ziem, chłopi liczyli na sprawiedliwość i poprawę swojego losu. Nowe nadzieje na dobrobyt posiadali także kupcy z włoskich miast, licząc na przełamanie monopolu w handlu arabskim i dominacji Bizancjum. Osoba, która zdecydował się wziąć udział w wyprawie miała zapewnione laski kościoła w postaci zupełnego odpustu, ponadto kościół zobowiązał się do zaopiekowania się rodzina i majątkiem odważnego rycerza.
I krucjata
W czasie I wyprawy w latach 1096-1099 krzyżowcy zdobywają Niceę (1097), wkraczają do Anatolii opanowując stolicę sułtanatu - Ikonium a także zwyciężając wojska tureckie pod Herakleą (1097), ponadto zajmują w 1098 Edessę na podbitych terenach Baldwin Bouillon stworzył pierwsze łacińskie państwo na Wschodzie - hrabstwo Edessy, Syrię i Antiochię. Do punktu przeznaczenia do Jerozolimy, dociera jedynie ok. 20 tys. (wg statystyk papieża Urbana II w wyprawie brało udział około 300 tys. ludzi) w lipcu 1099 zdobywają miasto przy wsparciu floty genueńskiej, która zaopatrywała rycerzy w żywność i surowce niezbędne do kontynuowania oblegania miasta. Po zdobyciu miasta dochodzi do krwawej rzezi ludności. Rycerze tworzą tzw. Królestwo Jerozolimy, podlegające władzy papieża, którego reprezentował osoba patriarchy jerozolimskiego. Pierwszym świeckim patriarcha został Gotfryd z Bouillon, zwany jako advocatus Sancti Sepulchri ("obrońca Grobu Świętego"). Jego brat i następca Baldwin I dostąpił tytułu królewskiego w 1100 roku i w czasie swego długoletniego panowania do 1118 roku podporządkował sobie powstałe na opanowanych terytoriach księstwa łacińskie - hrabstwo Edessy, Trypolisu oraz księstwo Antiochii. Aczkolwiek tereny te były bardzo niebezpieczne i obdarzone groźba stałego odwetu ze strony Turków i sprzymierzonych z nimi plemionami. To wymusza stworzenie licznych oddziałów stacjonujących na miejscu, powstają liczne zakony rycerstwa (zakon kawalerów maltańskich, templariuszy).
II i III krucjata
Niepowodzenia w walce z turecka ofensywa kończą się utrata kontroli nad hrabstwem Odessy w 1144 roku. Na pomoc wyrusza II wyprawa krzyżowa mająca miejsce w latach 1147 do 1149, pod dowództwem cesarza niemieckiego Konrada III i króla Francji Ludwika VII. Wspólna nieufność i rywalizacja w konsekwencji doprowadzaj do klęski krucjaty. Konsekwencje porażki są dalekosiężne, bowiem sułtan Salah ad Din kontynuując swoja ofensywę podbija większą część królestwa Jerozolimy, krzyżowcy ponoszą totalna klęskę pod Hattin w 1187 roku. Jerozolima upada, co wywołuje zrozumiale oburzenie w Europie doprowadzając do zorganizowania III krucjaty w celu odzyskania utraconych ziem i Jerozolimy. III krucjata z lat 1189 do 1192 dowodzona wspólnie przez trzech władców: Niemiec - cesarz Fryderyk I Barbarossa, Francji - król Filip II August a także król Anglii - Ryszard Lwie Serce. Przynosi połowiczny sukces, rycerze odzyskują tylko część wybrzeża na linii od Tyru do Jaffy, a także zdobywają Cypr zajęty przez wojska angielskie. Jedynym efektem było otwarcie Jerozolimy dla pielgrzymów, co z upływem czasu było coraz mniej respektowane, zwłaszcza po śmierci sułtana Salah ad Dina w 1193 roku.
IV krucjata
Następna IV krucjata z lat 1202-1204 jako swój cel przedstawiała opanowanie Egiptu. Aczkolwiek mimo wielkich zapałów, na wyprawę wyruszyli głównie głodni bogactwa i zysku, zrezygnowali z zamierzonego ataku na Egipt. Jedynym sukcesem było zdobycie Konstantynopola w 1204 roku i stworzenie tam cesarstwa łacińskiego. Haniebna postawa rycerzy zrodziła w głowie papieża chory pomyśl wysłania do ziemi świętej istot niewinnych - w osobach dzieci. Doszło do krucjaty dziecięcej w 1212 roku, w czasie, której większość dzieci poniosła śmierć a ci, co ocalali trafili do niewoli.
V i VI krucjata
V wyprawa prowadzona w latach 1217-1221, zorganizował ja król węgierski Andrzeja II i książę austriacki Leopolda VI, chciała zrealizować plan poprzedników ataku na Egipt. Po początkowych sukcesach zdobyciu Damietty w 1218roku, i tym razem skończyła się niepowodzeniem. W latach 1228-1229 dokonano kolejnej VI krucjata - bezkrwawa wyprawa Fryderyka II (jest spór wśród historyków, do przyznania tej wyprawie statusu krucjaty), w wyniku działań Fryderyka Europejczycy odzyskali część Królestwa Jerozolimskiego wraz Jerozolimą, Betlejem i Nazaretem. Jej efekty zostały zaprzepaszczone wobec braku poparcia papieża, konsekwencja oporu głowy kościoła była utrata zdobytej Jerozolimy w 1244 roku.
VII i VIII krucjata
Ostatnie wyprawy krzyżowe odbyły się pod dowództwem francuskiego króla Ludwika IX Świętego - celem VII z lat 1248-1254 było ponownie zawładnięcie Egiptu, natomiast w czasie VIII krucjaty w 1270 krzyżowcy uderzyli na Tunis. Obydwie także nie przyniosły splendoru rycerstwu i skończyły się niepowodzeniem.
Potem w kolejnych latach powstawały plany ponownych wypraw, na przykład Karol II Andegaweński, który w 1277 mianował się jako król Jerozolimy. Jednak pomimo ambitnych planów nie zrealizował ich, gorycz klęski pogłębiły utraty kolejnych ziem. W 1289 roku Mamelukowi zagrzeli Trypolis, a w 1292 Turcy zdobywają ostatnia twierdze krzyżowców Akke.
Ostatnim bastionem krzyżowców stal się Cypr, wyspa stała się centrum chrześcijan na wschodniej części morza śródziemnego. Reasumując poszczególne krucjaty nie przyniscy zamierzonego celu, jedynym trwałym efektem było rozbicie cesarstwa bizantyjskiego, które stanowiło główną ochronę Europy przed Turkami. Najwięcej korzyści zyskały miasta, które dzięki nawiązaniu kontaktów opanowały handel czerpiąc z tego olbrzymie korzyści.
