Wśród ludów germańskich, które w okresie wędrówek ludów osiedliły się na terenach Imperium Rzymskiego, najdonioślejsza rola dziejowa przypadła Frankom. Frankowie osiedlili się w Galii już w 355 roku. Nie stanowili oni jednolitej grupy etnicznej. Rozróżniano dwie grupy plemion frankijskich: Franków Salicyjskich, zamieszkałych w pobliżu Morza Północnego oraz Franków Rypuarskich, których siedziby znajdowały się na prawym brzegu środkowego Renu. Dzielili się na wiele zwalczających się wzajemnie plemion, z których przez długi czas żadne nie mogło utrzymać hegemonii. W V wieku powstało niewielkie państewko plemienne wokół Tournai, na czele którego stał ród zwany Merowingami. W 481 roku królem państewka został Chlodwig, który uderzył na Syagriusza (Rzymianin, któremu podlegała resztka nie okupowanego przez barbarzyńców terytorium galijskiego między Sommą, La Manche i Loarą). W 486 roku armia Syagriusza została zniszczona. Następnie w 496 roku Chlodwig w przymierzu z innymi królami frankijskimi zadał klęskę Alemanom i do 502 roku podporządkował sobie ich terytorium. Nawiązawszy kontakty z dworem konstantynopolitańskim, uderzył na państwo Wizygotów gdzie odniósł zwycięstwo w bitwie pod Vouille w 507 roku.
Za czasów Chlodwiga zostało spisane prawo zwyczajowe Franków Salickich, dzięki temu możemy odtworzyć obraz życia tego społeczeństwa. Prawo salickie odzwierciedlało stosunki prawne z czasów plemiennych. Mimo iż organizacja rodowa była w owym czasie w stanie rozkładu to ród był głównym podmiotem prawnym, między innymi prawo przewidywało współodpowiedzialność sądową członków rodu. Ziemia była własnością indywidualną, ale dziedziczona mogła być tylko w linii męskiej, gdy zabrakło męskiego dziedzica ziemia przechodziła na własność rodu lub wspólnoty sąsiedzkiej.
Wsie germańskie były osadami wolnych chłopów, którzy mieli obowiązek służby wojskowej. O losach państwa decydował wiec, który odbywał się co rok w marcu. Sukcesy Chlodwiga w podbijaniu Galii były w decydującym stopniu wynikiem sojuszu z kościołem katolickim i możnowładztwem gallo-rzymskim. Wyrazem tego był chrzest Chlodwiga w Paryżu w 496 roku. Rozległa monarchia Franków rządzona była przez królów z dynastii merowińskiej aż do połowy VIII wieku. Jednak ich faktyczna władza słabła już od drugiej połowy VI stulecia. Przyczyną było dzielenie państwa między spadkobierców władcy. Prowadziło ono do krwawych walk miedzy nimi i do utrwalania się odrębności i niezależności królestw dzielnicowych. Ziemie wchodzące w skład państwa Franków nie stanowiły jedności. Na północnym wschodzie Galii, mimo szybko postępującej romanizacji ludności germańskiej, przeważał język i zwyczaje germańskie, na południu utrzymywała się nadal cywilizacja rzymska.
Słaba władza królewska i upadek autorytetu dynastii sprzyjały wzrostowi potęgi możnowładztwa frankijskiego. Jeden z rodów, zwany Karolingami już na początku VII wieku zdołał zagarnąć dla siebie urząd majordoma - czyli najwyższego urzędnika w państwie. W pierwszej połowie VII wieku Karol Młot odsunął całkowicie Merowingów od władzy i podzielił państwo między swoich synów. Rządy nad monarchią objął jeden z nich - Pepin Krótki, który usankcjonował swoją władzę dwiema koronacjami: pierwszej dokonał arcybiskup Moguncji, drugiej zaś papież Stefan II. Sojusz papiestwa z Frankami, którego była koronacja, stał się jedyną szansą obrony niezależności Rzymu i pozycji papieża, zagrożonych przez ekspansję Królestwa Longobardów w Italii. Rezultatem porozumienia zawartego pomiędzy papieżem a Pepinem były dwie wyprawy króla Franków, zakończone odebraniem Longobardom terenów w środkowej Italii z Rawenną. W 775 roku Pepin oddał te tereny papieżowi jako ojcowiznę św. Piotra.
Największe sukcesy z dynastii karolińskiej odniósł Karol Wielki. Przez ponad 30 lat (772-804) władca ten prowadził na północnym wschodzie krwawe wojny z Sasami, by włączyć ich ziemie do swojej monarchii i wesprzeć rozpoczętą w VIII wieku na tych terenach akcję misyjną Kościoła (chrystianizację). Jednym z największych sukcesów militarnych Karola było rozbicie państwa Awarów. Ponadto opanował Longobardów (objął tron w tym królestwie) oraz opanował Półwysep Iberyryjski aż po rzekę Ebro. W 800 roku w Rzymie papież Leon III koronował Karola - króla Franków i Longobardów na cesarza rzymskiego. W ten sposób doszło do odnowienia cesarstwa na Zachodzie.
Monarchia Karolingów była państwem patrymonialnym. Władcy traktowali je jako własność prywatną rodu, którą dzielono pomiędzy dziedziców. Prowadzona przez Karolingów polityka ekspansji i potrzeba utrzymania jedności państwa powodowały, że armia stała się jednym z najistotniejszych elementów systemu władzy. Po śmierci Karola Wielkiego, następcą został Ludwik Pobożny, który nie był w stanie kontynuować dzieła ojca. Ziemie monarchii różniły się od siebie rozwojem gospodarczym, strukturą społeczną, tradycjami. Do rozpadu jedności karolińskiej przyczyniła się nowa fala najazdów: Normanów z północy i Węgrów od wschodu. W 843 roku w Verdun nastąpił podział monarchii karolińskiej pomiędzy trzech synów Ludwika Pobożnego: Karola Łysego, Ludwika Niemieckiego i Lotara. W tych granicach zaczęły się kształtować nowe państwa Zachodu - Francja i Niemcy. Królestwo Karola Łysego zamieszkiwała głównie ludność romańska, zaś dziedzictwo Ludwika objęło terytoria germańskie. Dziedzictwo Lotara nie stworzyło podstaw do powstania trwałej jedności państwowej.
Po podziale państwa Karola Wielkiego w 843 roku w państwach wschodnio i zachodniofrankijskim władzę sprawowali Karolingowie. Dynastia ta w państwie zachodniofrankijskim, czyli we Francji, wymarła w 987 roku a władzę objął Hugo Kapet - założyciel francuskiej dynastii Kapetyngów. On i jego następcy rozpoczęli proces wzmacniania władzy królewskiej i ograniczania praw potężnych wasali królewskich.
Państwo Franków Wschodnich było nazywane coraz częściej Niemcami, wyłamało się ze wspólnoty karolińskiej w 887 roku. Na prawym brzegu Renu ukształtowały się cztery księstwa: Saksonii, Frankonii, Szwabii i Bawarii. W 911 roku zmarł w młodym wieku ostatni przedstawiciel dynastii karolińskiej w Niemczech - Ludwik Dziecię. Jego zgon spowodował przekształcenie korony niemieckiej z dziedzicznej w elekcyjną. Pierwszym powołanym w ten sposób monarchą, był książę frankoński - Konrad. Lecz rychło przekonał się, że władza jego była fikcją, gdyż poszczególni książęta na swym terenie byli udzielnymi władcami, dlatego ziemie te faktycznie stały się Rzeszą. Po śmierci Konrada w 919 roku odbyła się elekcja przy udziale feudałów frankońskich i saskich, w wyniku której tron został ofiarowany Henrykowi z rodu Ludolfingów. Losami Rzeszy jako całości mało się interesował, nadal czuł się przede wszystkim księciem saskim. Dał temu wyraz w 926 roku zawierając 9 letni rozejm z Węgrami, który nie dotyczył krajów południowoniemieckich. Podporządkował sobie opanowaną w 925 roku Lotaryngię a Czechy zmuszone przy pomocy bawarskiej do uległości, uczynił w 929 roku lennem koronnym. Następnie Henryk rozpoczął podbicie Słowian połabskich i w ciągu kampanii 928 i 929 umocnił się na ziemiach między Soławą i Łabą. Kolejnym krokiem Henryka było podjęcie zbrojnej rozprawy z Węgrami. Odmówił mianowicie dalszego uiszczania na ich rzecz daniny, prowokując w ten sposób najazd węgierski na Saksonię. W efekcie najeźdźcy spotkali się w Turyngii ze zorganizowanym oporem i ponieśli klęskę w bitwie nad Unstrutą (933).
Wzrost prestiżu Henryka na skutek odnoszonych sukcesów był tak wielki, że elektorzy, którzy po jego śmierci zebrali się w 936 roku dla obioru następcy, ofiarowali koronę Ottonowi - jego synowi. Koronacja odbyła się w Akwizgranie, ulubionej siedzibie Karola Wielkiego. Na początku panowania Otton spotkał się z wieloma trudnościami. Na początku, pod pretekstem interwencji na rzecz księżniczki burgundzkiej -Adelajdy - wdowy po królu włoskim Lotarze, przekroczył Alpy. Wmieszanie się w sprawy włoskie w 951 roku przyniosło Ottonowi jedynie zwierzchność lenną nad królem Włoch, Berengarem z Ivrei, oraz małżeństwo z młodą Adelajdą. Ten związek, który otwierał Ottonowi widoki na koronę we Włoszech, stał się jednak na razie przyczyną przejścia jego syna z pierwszego małżeństwa do szeregów opozycji. Pochwycił on za broń w obawie przed utratą praw spadkowych. Dzięki pomocy znacznej części duchowieństwa Ottonowi udało się opanować powstanie. W czasie toczącej się jeszcze wojny domowej wyłoniły się nowe trudności na wschodzie, wywołane powstaniem Słowian połabskich w 954 roku a w rok później inwazją Węgrów. W bitwie na Lechowym Polu w 955 roku odnieśli zwycięstwo nad Węgrami a w 955 roku nad Regnicą rozbili powstanie słowiańskie.
Wykorzystując zamieszki w Niemczech, król Berengar zerwał zależność lenną. W tej sytuacji Otton w 961 roku podjął wyprawę do Włoch. Wyprawa ta przyniosła mu pełen sukces i w Mediolanie odbył koronację na króla włoskiego. Ponadto ówczesny papież Jan XII poprosił Ottona o pomoc. Została mu udzielona i w efekcie Otton został koronowany 2 lutego 962 roku w bazylice św. Piotra. W tej sytuacji powstało państwo nawiązujące do tradycji Imperium Rzymskiego. Ambicją nowego cesarza było podporządkowanie sobie całego świata chrześcijańskiego. Siła, jaką Otton dysponował sprawiła, że Papiestwo zostało mu faktycznie podporządkowane.
Po śmierci Ottona I (973) rządy przeszły w ręce jego syna Ottona II. Pragnął on podporządkować sobie wszystkie ziemie Półwyspu Apenińskiego. Wyprawa podjęta w tym celu do Kalabrii zakończyła się dotkliwą porażką wojsk cesarskich (982). Nagła śmierć (983) młodego władcy spowodowała niepomyślną sytuację w kraju. O sprawowanie opieki nad małoletnim synem Ottonem III walczyła cesarzowa wdowa Teofano oraz Henryk Kłótnik. Sytuacja została skomplikowana w wyniku powstania Słowian połabskich, którzy w 983 roku zrzucili obce jarzmo. W tych warunkach cesarzowa musiała zdecydować się na szereg kompromisów wobec Henryka Kłótnika.
W 995 roku młody Otton III przejął władzę z rąk regentki i przystąpił z zapałem do realizacji swych planów. Marzył o imperium uniwersalnym, władza najwyższa, w sprawach duchownych jak i świeckich należałaby do cesarza, którego pomocnikiem w dziedzinie duchownej byłby papież. Otton III uzależnił od siebie Papiestwo, obsadzając je oddanymi sobie jednostkami (Grzegorz V i Sylwester II). Wobec oporu Słowian połabskich i siły nowych państw słowiańskich, zwłaszcza Polski, zmienił politykę wschodnią. Zawarł przymierze z Bolesławem Chrobrym (1000) i uznał niezależność nowych metropolii kościelnych Polski i Węgier. Przedwczesna śmierć w 1002 roku Ottona III zakończyła ciekawą koncepcję Cesarstwa, opartego na federacji równouprawnionych ludów.
Na przełomie VII-VIII wieku bardzo szybko wzrastało zaludnienie Skandynawii. Niekorzystny klimat i brak dogodnych ziem pod uprawę zmusiły Normanów do poszukiwania nowych terenów pod osadnictwo. Normanowie zwani inaczej wikingami wywodzili się z południowej Skandynawii i Półwyspu Jutlandzkiego. Grupy etniczne wśród Normanów różniły się językiem i wyprawy miały różne cele. Norwegowie na przykład szukali ziem pod stałe osadnictwo. W tym celu zdobyli Wyspy Owcze, Hybrydy, Orkady, Szetlandy, Irlandię. U schyłku IX wieku usadowili się w Islandii, nieco później dotarli do Grenlandii.
Natomiast Szwedzi zwani także Waregami byli kupcami-żeglarzami. Dotarłszy do Morza Czarnego wzdłuż szlaku łączącego ich rodzime wybrzeża z odległym południem, pobudowali faktorie kupieckie w Kijowie i Nowogrodzie, przyczyniając się do powstania państwa ruskiego.
Duńczycy stosunkowo późno porzucili korsarskie zajęcie i dopiero od połowy IX wieku zaczęli osiedlać się w okolicach ujść Sekwany i Loary oraz na północno-wschodnich wybrzeżach Brytanii. U ujścia Sekwany zbudowali własne państwo - Normandię. Jej władca w początkach X wieku (911) przyjął chrzest, Normandia zaś stała się lennem króla francuskiego. W X i XI wieku było to najpotężniejsze księstwo Francji. Normanowie ci ulegli szybkiej romanizacji, bo już około połowy X wieku wyszedł z użycia ich rodzimy język. W pierwszej połowie XI wieku silną władzę książęcą ugruntował późniejszy zdobywca Anglii - Wilhelm.
Od IX wieku Brytanię zaczęli najeżdżać Duńczycy. W początkach XI wieku władzę nad królestwami anglosaskimi objął król Danii i Norwegii - Kanut II Wielki, ale po jego rychłej śmierci panowanie Duńczyków załamało się. W drugiej połowie XI wieku Wilhelm, książę Normandii odniósł zwycięstwo w bitwie pod Hastings w 1066 roku i został królem Anglii.
