Nizina Mazowiecka jest krainą geograficzną położoną we wschodniej części Nizin tzw. Środkowopolskich, u zbiegu rzek: Wisły, Narwi i Bugu. Granice geograficzno - - przyrodnicze ma mało wyraźne i jako dzielnica wyróżniana była głównie na podstawie historycznej. Składa się z trzech części - makroregionów: niziny Północno mazowieckiej, Środkowo mazowieckiej oraz ze Wzniesienia Południowo mazowieckiego.

Pod względem historycznym, Mazowszem nazywano głównie tereny położone w dorzeczu środkowej Wisły. Już we wczesnym średniowieczu były to tereny zamieszkałe przez grupę plemienną Mazowszan, ulokowanych głównie na prawym brzegu Wisły (z centrum osadniczym w ziemi płockiej). Nieco później granice całego terytorium plemiennego Mazowszan cofnęły się trochę na zachodzie, a jednocześnie rozszerzyły się na wschodzie i na południu.

Do średniowiecznego państwa polskiego Mazowsze zostało przyłączone już za panowania Mieszka I. W XI wieku jego stolicą stał się Płock, a około roku 1075 utworzono tam diecezję - diecezję płocką, która nie objęła jednak południowej części Mazowsza, należącej jeszcze do diecezji poznańskiej. (Archidiakonat warszawski ma swoje początki dopiero w wieku XV).

W roku 1138, skutkiem podziału dzielnicowego Polski (na mocy testamentu Bolesława III Krzywoustego, dzielącego państwo pomiędzy swoich synów) powstało Księstwo Mazowieckie, które od połowy wieku XIII, ulegało kolejnym podziałom.

W wiekach od XII do XIV Księstwo Mazowieckie nękane było najazdami Prusów, Litwinów i Jaćwingów, skutkiem których zniszczeniu uległo prawie całe słabe jeszcze osadnictwo wschodniej części Mazowsza.

Księstwo Mazowsze początkowo nie weszło w skład państwa polskiego zjednoczonego w początkach XIV wieku, książęta mazowieccy uznawali jednak zwierzchność lenną Polski.

Stopniowo, wraz z postępującym wymieraniem mazowieckiej linii książąt piastowskich, kolejne dzielnice Mazowsza wcielano do Korony. I tak: w roku 1462 - ziemie: rawską i gostyńską, w roku 1476 - ziemię sochaczewską, w roku 1495 - ziemię płocką, a w roku 1526 (formalnie dopiero trzy lata później) - po śmierci ostatniego z linii książąt mazowieckich Janusza II - całą środkową i wschodnią część Mazowsza, z którego utworzono potem województwo mazowieckie ze stolicą w Warszawie.

Do roku 1540 województwo mazowieckie utrzymywało własny sejm (przekształcony później w sejmik generalny), a jeszcze do roku 1577 - odrębny zbiór praw.

Warunki geograficzne Mazowsza i okolic oraz polityka mazowieckich książąt piastowskich przyczyniły się do ukształtowania się znacznej odrębności społecznej i gospodarczej Mazowsza. Większość jego terenów zasiedlała drobna, ale bardzo aktywna polityczne szlachta, (tzw. szlachta zagrodowa). Na Mazowszu rozwinęła się także lokalna forma gospodarki czynszowej, zapewniająca kmieciom wolność osobistą. Miasta były na ogół raczej słabo rozwinięte (z wyjątkiem: Warszawy, Łomży, Płocka i kilku innych, leżących na wielkich szlakach handlowych). Eksportowały one głównie surowce naturalne (zboże, futra i drewno).

W wiekach XIV - XVII, chłopi i drobna szlachta mazowiecka, skolonizowali sąsiednie, pruskie tereny Mazur i Podlasia oraz utworzyli osady na terenach ziem białorusko - - litewskich, ukraińskich i województwa łęczyckiego.

Przełomowe wprost znaczenie dla historii Mazowsza miała państwowa unia polsko - - litewska. Mazowsze stało się wtedy centralną dzielnicą Rzeczypospolitej Obojga Narodów, a Warszawa - miejscem, w którym organizowano sejmy polsko - litewskie. Od końca XVI wieku Warszawa stała się także stolicą całego państwa polskiego.

Kryzys gospodarczy, który dotknął Mazowsze w wiekach XVII i XVIII, pogorszyły zniszczenia będące następstwami wojen polsko - szwedzkich.

Podczas drugiego i trzeciego rozbioru Polski (1793 rok i 1795 rok), większość Mazowsza zagarnęły Prusy, a mniejszą jego część - Austria.

Po 1807 i 1809 roku Mazowsze weszło w granice Księstwa Warszawskiego, a od roku 1815 - Królestwa Polskiego. Po zakończeniu się pierwszej wojny światowej, ugruntowało swoją stoliczną pozycję.