Ramzes II Wielki, który żył najprawdopodobniej pomiędzy 1320 a 1237 r. p.n.e., to syn faraona Setiego I. Dochodząc do władzy, po śmierci ojca w 1304 r. p.n.e., Ramzes stał się dla swoich podwładnych nie tylko królem ich państwa, ale także pośrednikiem miedzy nimi a ich bogami. Faraona uważano za potomka Sfinksa, znanego także jako Hor-em-Achet. Egipcjanie wierzyli, iż Sfinks jest ucieleśnieniem boga słońca - Re oraz Horusa będącego bogiem stanu królewskiego. Według uczonych, Ramzes dokonał kilku niewielkich zmian w posągu Sfinksa, karząc między innymi wyryć na nim napis: User-maat-re, oznaczający: Silny jest wprawdzie Re. Obok inskrypcji, król polecił wykuć swoje imię. Ramzes żył niemal 90 lat, z czego na egipskim tronie zasiadał ponad 60. Charakteryzowały go cechy urody śródziemnomorskiej, dlatego też wyglądem zewnętrznym wyraźnie różnił się od swoich poprzedników. Jego pociągła twarz odznaczała się wyrazistą szczęką oraz garbatym nosem. Mając zaś niemal 170 cm wzrostu, był także jednym z najwyższych królów egipskich tamtych czasów.
Początek dynastii XIX, do której należy Ramzes II Wielki, przypada na rok 1295 p.n.e. Wówczas władza królewska trafiła w ręce plebejusza, którego błyskotliwa kariera przebiegała od urzędnika, przez wezyra, aż do drugiej co do ważności postaci w państwie egipskim. Paramessu, bo tak brzmiało jego imię, po założeniu dynastii, przyjął miano Ramzesa I. Rządził on zaledwie 16 miesięcy, a po jego śmierci korona władcy Egiptu spoczęła na głowie jego syna Setiego. Kiedy Seti przejmował władzę, jego syn, Ramzes II był ośmiolatkiem. Od dzieciństwa ojciec karmił go różnego rodzaju opowieściami o wojnach. Faraon dzielił się z synem także swoimi marzeniami, do których należało odzyskanie zagarniętych od Egipcjan przez Hetytów ziem oraz, wzorem poprzednich wielkich faraonów, wzniesienie wielkich posągów - symboli chwały egipskiego władcy. Seti, dążąc do realizacji swoich zamierzeń, organizował coroczne wyprawy na Syrię. Młody Ramzes był niezwykle zafascynowany wszystkim tym, co wiązało się z wojną, jednak ojciec nie pozwalał mu uczestniczyć w podejmowanych przez niego wyprawach wojennych, aż do chwili, gdy syn skończył 10 rok życia. Wówczas młody Ramzes otrzymał miano głównodowodzącego królewskiej armii. Po ukończeniu zaś lat 14-stu, towarzyszył już ojcu w wojnie z Libią.
Ramzes dostał od swojego ojca harem. Liczba jego potomków pozostaje trudna do ustalenia. Przypuszcza się, iż miał on od 52 do 79 synów oraz od 59 do 63. Spośród swoich synów Ramzes wybrał na następcę tronu chłopca noszącego imię Merenptah. Najprawdopodobniej powiła go Nefertari, uważana za najważniejszą żonę Ramzesa. Ramzes kontynuował nadzór nad podjętymi przez Setiego przedsięwzięciami budowlanymi. Po ukończeniu budowy obiektu, którego powstanie zainicjował jego ojciec, faraon kazał uzupełniać opis dzieła o informację, iż to on właśnie "uwieńczył budowlę". Co ciekawe, Ramzes opisywał w taki sposób także te obiekty, do których powstania w ogóle się nie przyczynił. Ramzes II ukończył budowę sali kolumnowej w miejscowości Karnak, zlecił wykucie potężnych świątyń skalnych w Abu Simbel oraz postawił świątynię w niemal każdym większym mieście Egiptu. Faraon wybudował nawet własne miasto, któremu na cześć swojego imienia, nadał nazwę Pi-Ramzes. Lata panowania Ramzesa II wpisują się w epokę kolosalnych budowli. Egipscy władcy owych czasów uczynili ze swojego państwa prawdziwą architektoniczną potęgę. Władcy starożytni nie mniej niż współcześni doceniali znaczenie biurokracji i propagandy. Faraonowie dążyli do posiadania ogromnego autorytetu bez względu na cenę, jaką mieliby za to zapłacić. Ramzes II także przywiązywał szczególną wagę do swojego miana. Wspaniałe dzieła architektoniczne miały być symbolem władzy i potęgi króla, by tym sposobem służyć umacnianiu jego autorytetu.
Ramzes Wielki był gorliwym wielbicielem sztuki. Przyczynił się do rozwoju masowej produkcji wyrobów artystycznych. Ponadto wpłynął na zmianę techniki tworzenia reliefów. Reliefy wklęsłe, które preferował władca, były znacznie prostsze w wykonaniu i równocześnie znacznie trudniej było je skuć. (Stanowiło to rodzaj zabezpieczenia dzieł sztuki przed ewentualnymi próbami zniszczenia ich przez następców tronu.) Reliefy stanowiły istotny element propagandy faraonów, bowiem opisywały one wyłącznie sukcesy królów, świadczące o ich potędze. Uwiecznianie w kamieniu chwalebnych dla faraonów zdarzeń zapewniało respekt i posłuszeństwo ze strony obywateli. Po wielu latach panowania, będąc już doświadczonym władcą, Ramzes II rozpoczął ekspansję. Obrał sobie za cel natarcie na Hetytów i zdobycie miejscowości Kadesz, która stanowiła jeden z niezwykle istotnych punktów strategicznych. Chwalebne zwycięstwo, jakie odniósł faraon nad Hetytami, ukazuje poświęcony temu wydarzeniu relief. Armia złożona z 20 tys. żołnierzy na czele z przywódcą egipskim majestatycznie wkroczyła do Syrii i starła się z wojskami przeciwnika. Według historyków, bitwa ta była dla Ramzesa przełomowa. W przypadku przegranej, przeszedłby on do historii jako jeden z mniej liczących się władców Egiptu. Niewiele zresztą brakowało, by wojska faraona poniosły klęskę. Ku zaskoczeniu Egipcjan, król Mwatalli stanął do walki z armią liczącą aż 40 tys. żołnierzy. Źle zorganizowane wojska egipskie zostały niespodziewanie zaskoczone przez Hetytów. Jednak, jak wynika z relacji samego Ramzesa, z pomocą ruszył mu bóg Amon, który zesłał Egipcjanom pomoc w postaci dodatkowych sił zbrojnych. Sytuacja uległa odwróceniu. W szeregi Hetytów wdarł się zamęt, a jedyne, co mógł wówczas zrobić ich dowódca, to patrzyć z bezradnością na uciekających z pola bitwy żołnierzy. Uskrzydlony zwycięstwem Ramzes podjął decyzję o regularnym ponawianiu ataków, by w ten sposób stopniowo doprowadzać Hetytów do klęski.
W Egipcie Ramzesa II istotny problem stanowili Hebrajczycy. Przypuszcza się, iż na tereny Dolnej Delty Nilu przywędrowali oni kilka wieków wcześniej, uciekając przed zagrażającym im głodem. Faraon zamierzał zmusić ich do pracy przy budowie Pi-Ramzes, jednak Hebrajczycy zbuntowali się przeciwko niemu. Stary Testament tłumaczy, jakim sposobem Mojżesz wyzwolił swój lud spod panowania egipskiego władcy. Naukowcy zaś potwierdzają, iż rzeczywiście możliwe jest, że Hebrajczycy przeszli przez obszar wodny suchą nogą, i to bez udziału sił nadnaturalnych. Mojżesz bowiem mógł przeprowadzić ich przez teren bagnistych jezior położony nieopodal Pi-Ramzes. Hipoteza naukowa głosi, iż pod wpływem silnych wiatrów wody jednego z akwenów przesunęły się. Kiedy zaś wojska egipskie ruszyły w pogoń za zbiegami, wiatr zmienił kierunek doprowadzając do ich zatopienia.
W wieku czterdziestu kilku lat Ramzes zakończył kampanię przeciwko Hetytom. Po powrocie z wyczerpującej bitwy pod Kadesz, skupił się na budowie nowych dzieł architektonicznych, w tym nad niezwykłym pomnikiem w Abu Simbel. Dzieło tworzą cztery 20-metrowe posągi, przedstawiające faraona. Za posągami znajduje się wykuta w skalnym zboczu o 50-metrowej głębokości imponująca świątynia. Jej ściany zdobią opisane wcześniej reliefy, sławiące zwycięstwo pod Kadesz. Sąsiednie urwisko Ramzes poświęcił swojej najlepszej żonie - Nefertari. Uderzać może fakt, iż wszystkie przedsięwzięcia budowlane Ramzesa II lokowane były z dala od centrum państwa egipskiego. Czyniono tak, ponieważ dzieła te jako symbole potęgi faraona, musiały być widoczne nie tylko dla mieszkańców Egiptu. Zadaniem posągów było napawać strachem mieszkańców Nubijczyków. Ich kraj bowiem stanowił główne źródło złota, siły roboczej i egzotycznych materiałów dla Egiptu, i z którego faraon czerpał daniny. W życiu Ramzesa oprócz Nefertari i Isetnofret znaleźć można znacznie więcej kobiet. Faraon zaślubił między innymi córkę króla hetyckiego. Ślub ten, zawarty ze względów politycznych, zapewnić miał pokój i długotrwałą przyjaźń pomiędzy Hetytami i Egipcjanami. Jednak zdaniem naukowców, związek ten, mimo politycznego charakteru, okazał się długi i trwały. Na podstawie wykopalisk archeologicznych dowiedziono bowiem, iż Hetyci i Egipcjanie przez długi czas współpracowali ze sobą w wielu przedsięwzięciach, między innymi w kompleksach metalurgicznych. Ramzes II korzystając z królewskich przywilejów, ustanawiał liczne święta obchodzone ku jego czci. Jednym z nich był obchodzony co 3 lata (począwszy od 30 roku panowania Ramzesa II) jubileusz objęcia przez niego władzy. Celem święta było symboliczne odmłodzenie starzejącego się króla, tak, jak wylew Nilu ożywia ziemię. Uroczystości związane ze świętem trwały nawet 2-3 miesiące. Obrzędy i uczty odbywały się w specjalnie wybudowanej w tym celu przez Ramzesa wielkiej hali widowiskowej w Pi-Ramzes.
U zmierzchu życia, starzejący się Ramzes stopniowo zrzekał się władzy na rzecz swoich potomków. Za największego szczęśliwca uznać można Merneptaha, który wybrany spośród niezwykle licznego rodzeństwa, został spadkobiercą tronu. Śmierć Ramzesa II nastąpiła najprawdopodobniej z przyczyn naturalnych. Czy był on okrutnym i egoistycznym władcą? Uznać można, iż tak, bowiem nie pozostawił po sobie śladów ludzkiej złożoności. Jednak niewątpliwie znał smak ludzkiego cierpienia, bowiem wiadomo, iż kochał i utracił swą miłość, a ponadto cierpiał z powodu śmierci potomstwa. Trudno stwierdzić, czy wierzył w swoją boskość. Przyjąć można, iż koncentrował się na tym, by być godnym, potężnym i dobrym władcą, zdolnym zapewnić dobrobyt mieszkańcom swojego państwa. Niewątpliwie pragnął jednak, by jego życie trwało wiecznie.
