Józef Piłsudski urodził się w Zułowie na Litwie w rodzinie ziemiańskiej, w której pielęgnowano tradycje narodowe i powstańcze. W 1885 r. ukończył gimnazjum wileńskie i rozpoczął studia medyczne na Uniwersytecie w Charkowie. Był je jednak zmuszony przerwać. Powrócił do Wilna. Tam, za sprawą swojego brata został przypadkowo wmieszany w sprawę próby dokonania bombowego zamachu na cara Aleksandra III. Z tego powodu, w marcu 1887 r. został aresztowany i skazany na 5 - letnie zesłanie na Syberię. Po powrocie do Polski w 1892 r. związał się z ruchem socjalistycznym, stając się szybko jednym z czołowych przywódców, powstałej w styczniu 1893 r. Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS). Redagował tajne pismo PPS "Robotnik".
W lutym 1900 r. Piłsudski został aresztowany i osadzony w warszawskiej Cytadeli. Symulował obłęd, w następstwie czego przewieziono go do szpitala psychiatrycznego w Petersburgu, z którego uciekł w maju 1901 r., a następnie powrócił do swej partyjnej działalności.
W okresie 1905 - 1908 Piłsudski kierował Organizacją Bojową PPS. W marcu 1907 r. stanął na czele PPS - Frakcji Rewolucyjnej, która zajęła się wyłącznie działalnością bojową i paramilitarną. Piłsudski planował zorganizowanie zalążka polskiej siły zbrojnej. W tym celu w 1908 r. założył Związek Walki Czynnej (ZWC), na bazie którego dwa lata później rozpoczął organizacje w Galicji legalnych związków strzeleckich. Dlatego też 6 sierpnia 1914 r. już po wybuchu I wojny światowej na czele I Kompanii Kadrowej, wkroczył na teren zaboru rosyjskiego, próbując wywołać tam antyrosyjskie powstanie. Kolejnym krokiem Piłsudskiego było formowanie Legionów Polskich, które miały powstać w porozumieniu z rządem austriackim. W 1916 r. Piłsudski nie widząc poparcia władz austriackich dla sprawy polskiej złożył dymisję. Jednakże po Akcie 5 listopada, w którym Niemcy i Austro - Węgry deklarowały utworzenie Królestwa Polskiego podjął na nowo współpracę z niemieckimi zaborcami. Nie trwała ona jednak długo. W związku z kryzysem przysięgowym - Piłsudski odmówił złożenia przysięgi cesarzowi niemieckiemu, czego wymagano od organizowanych pod berłem Niemiec i Austro - Węgier polskich sił zbrojnych - Piłsudski został aresztowany i osadzony w twierdzy magdeburskiej. W obliczu klęski władze niemieckie zdecydowały się go uwolnić, co uczyniono 8 listopada 1918 r. Otoczony nimbem narodowego męczennika Piłsudski powrócił do Warszawy, gdzie przejął władzę.
W polityce zagranicznej Piłsudski dążył do zrealizowania swej federacyjnej koncepcji, zakładającej powstanie związku państwowego Polski, Litwy i Białorusi, połączonego sojuszem z niepodległą Ukrainą. Zjednoczenie sił tych wszystkich państw miało stanowić skuteczną zaporę przeciwko bolszewickiej Rosji, która zabiegała z kolei o rozprzestrzenienie rewolucji na zachodzie Europy. Po początkowych sukcesach ofensywa kijowska zakończyła się niepowodzeniem i wojska polskie musiały rozpocząć odwrót. Armia Czerwona, zyskując szybko przewagę zaczęła spychać polskie oddziały na zachód. W pierwszych dniach sierpnia 1920 r. Armia Czerwona stanęła na przedpolach Warszawy. 13 sierpnia rozpoczęła się bitwa warszawska, która zadecydowała o losach całej wojny. Zwycięstwo polskie było przytłaczające. Bitwę określono mianem "cudu nad Wisłą". Po klęsce pod Warszawą oddziały radzieckie rozpoczęły odwrót.
Od 1918 r. Piłsudski dzierżył najwyższą władze w Polsce najpierw jako Tymczasowy Naczelnik Państwa, a później, na mocy postanowień sejmu, jako Naczelnik państwa. Władzę swą przekazał w grudniu 1922 r. na ręce Gabriela Narutowicza - pierwszego prezydenta II Rzeczypospolitej. W 1923 r. wycofał się z czynnego życia politycznego i osiadł w Sulejówku. 12 maja 1926 r. Piłsudski powrócił na scenę polityczną dokonując zamachu stanu. Po przeprowadzeniu zamachu ster władzy w Polsce znajdował się w jego rękach. Osadził najwyższe stanowiska państwowe ludźmi ze swego obozu. Dwukrotnie pełnił funkcję premiera, a do końca życia piastował nieprzerwanie urząd ministra spraw wojskowych. W polityce wewnętrznej Piłsudski dążył do stworzenia efektywnego systemu sprawowania rządów, który opierać się maił na silnej pozycji władzy wykonawczej i nadrzędności urzędu prezydenta. Urzeczywistnieniem tych dążeń była nowa konstytucja Polski uchwalona w kwietniu 1935 r. W polityce zagranicznej Piłsudski usiłował realizować koncepcje balansowania i równego dystansu w odniesieniu do Niemiec i ZSRR.
