Kotlina Sandomierska jest największym makroregionem Północnego Podkarpacia, a jej powierzchnia wynosi około 14 500 km2. Kotlinę otaczają od północnego zachodu - Wyżyna Kielecka oraz Niecka Nidziańska, od północnego wschodu - Wyżyna Lubelska z Roztoczem, a od południa - Pogórze Beskidzkie. W północno-zachodniej części kotliny położona jest dolina Wisły. Przez kotlinę przebiegają południkowo doliny karpackich dopływów Wisły: Raby, Dunajca oraz Sanu i jego dopływów (są to: Wisłoka, Tanew, Lubaczówka i Wisłok). Przez kotlinę przebiega równoleżnikowo Pradolina Podkarpacka.
W obrębie kotliny wyróżniono 11 mniejszych jednostek fizyczno-geograficznych (mezoregionów): Nizinę Nadwiślańską, Podgórze Bocheńskie, Płaskowyż Tarnowski, Dolinę Dolnej Wisłoki, Równinę Tarnobrzeską, Płaskowyż Kolbuszowski, Pradolinę Podkarpacką, Podgórze Rzeszowskie, Dolinę Dolnego Sanu, Równinę Biłgorajską i Płaskowyż Tarnogrodzki.
W średniowieczu obszar Kotliny Sandomierskiej był pokryty lasami. Dziś pozostały po nich jedynie fragmenty: Puszcza Solska, Sandomierska oraz Niepołomicka. Porastają one piaszczyste równiny.
Najbardziej zaludnioną częścią Kotliny Sandomierskiej jest jej południe. Największymi miastami regionu są Bochnia, Tarnów, Dębica, Rzeszów, Łańcut, Jarosław, Przeworsk, Przemyśl. Ich układ wyznacza przebieg dawnego szlaku handlowego, prowadzącego z Krakowa do Lwowa.
Na obszarze kotliny przemysł zaczął się rozwijać po I wojnie światowej. W 1936r. zapoczątkowano budowę Centralnego Okręgu Przemysłowego (COP). Planowano, że będzie to największy okręg przemysłowy w Polsce. Okręg miał obejmować dawne województwo kieleckie, rzeszowskie, lubelskie, tarnobrzeskie i tarnowskie. O utworzeniu COP na tym obszarze zdecydowano się ze względów obronnych (duża odległość od granicy zachodniej) oraz demograficznych (szansa zmniejszenia bezrobocia w regionie). Budowa większości obiektów nie została zakończona przed wybuchem II wojny światowej (ich dalsza budowa była kontynuowana po wojnie). Udało się zrealizować plany dotyczące budowy huty i zakładów mechanicznych w Stalowej Woli, fabryki nawozów azotowych w Mościcach oraz kilku zakładów przemysłu zbrojeniowego, w tym fabryki samolotów w Mielcu.
W rejonie Tarnobrzega w latach 50. zostały odkryte bogate złoża siarki, co przyczyniło się do utworzenia Tarnobrzeskiego Okręgu Siarkowego. Powstały tam kopalnie oraz zakłady przetwórcze "Siarkopol" w Machowie. Na początku ruda była wydobywana w kopalniach odkrywkowych. Ponieważ metoda odkrywkowa powoduje dużą degradację środowiska i jest kosztowna, obecnie stosuje się tańszą metodę otworową. Po wtłoczeniu do złoża gorącej wody powstaje roztwór, który zostaje wypompowany na powierzchnię.
Na pograniczu Kotliny Sandomierskiej i Bramy Krakowskiej leży Kraków, największe miasto Kotlin Podkarpackich. Kraków posiada prawa miejskie od 1257 r. Podczas panowania Kazimierza Odnowiciela miasto zostało stolicą kraju i było nią do 1596 r. W czasie II wojny światowej Kraków był siedzibą Generalnego Gubernatorstwa. Miasto zostało uchronione od większych zniszczeń wojennych.
Obecnie Kraków to jeden z ważniejszych ośrodków kulturalno-naukowych kraju, a także jedno z największych miast w Polsce (około 750 000 mieszkańców). Działa tu ponad 15 uczelni wyższych, a także liczne instytucje zajmujące się kulturą. Ze względu na duże skupisko obiektów zabytkowych oraz dzieł sztuki (Stare Miasto, Wawel, Kazimierz) Kraków został wpisany na listę światowego dziedzictwa kulturalnego i przyrodniczego UNESCO. Najważniejsze obiekty zabytkowe miasta to Katedra na Wawelu wraz z renesansową Kaplicą Zygmuntowską, zamek królewski, kościół mariacki z XIV-XV w. na Rynku Głównym, Sukiennice, fragmenty dawnych murów miejskich oraz Barbakan i Brama Floriańska, pochodzące z XIII w. Poważnym zagrożeniem dla tych obiektów jest zanieczyszczenie powietrza.
Źródło: Słownik geograficzno-krajoznawczy Polski, Złota encyklopedia PWN
