Trzęsieniem ziemi nazywamy naturalny, krótkotrwały i gwałtowny wstrząs (bądź w postaci serii wstrząsów) ziemi, którego źródło - ognisko/ hipocentrum - znajduje się pod powierzchnią Ziemi. Wstrząs ten rozprzestrzenia się pod postacią fal sejsmicznych od ośrodka - epicentrum trzęsienia ziemi, mieszczącego się na powierzchni ziemi, w którym drgania posiadają największa siłę.
Zależnie od siły trzęsienia ziemi możemy zaobserwować na powierzchni ziemi drgania i przemieszczanie się przedmiotów a w przypadku silniejszych wstrząsów dochodzi nawet do pękania ścian budynków, niszczenia budowli, powstawania szczelin w ziemi, zapadanie się fragmentów powierzchni terenu.
Aby określić siłę trzęsienia ziemi możemy posłużyć się skalą magnitud ( skalą Richtera), w której wartość równa 8,8 stopnia oznacza przeszło 10 tysięcy razy większą siłę niż energia niszczenia bomby atomowej, która zniszczyła i zrównała z ziemią Hiroszimę.
Trzęsienia ziemi rejestruje się na stacjach sejsmologicznych, a przyrządem służącym do tego typu pomiarów jest sejsmograf. Trzęsienia ziemi są często spotykane, ok. 8-10 tys. w roku, przypuszczalnie szacuje się nawet występowanie do 40 tys., ponieważ nie wszystkie wstrząsy można zarejestrować a jest to wynikiem niewystarczającej ilości stacji pomiarowych, które nierównomiernie pokrywają powierzchnię ziemi. Obliczono, iż trzęsienia ziemi o znacznej sile, zwane światowymi trzęsieniami ziemi (rejestrowanymi przez wiele stacji na całym świecie) zdarzają się średnio co 52 dni na kontynentach i co 28 dni na dnie światowego oceanu, ale nie wszystkie z nich mogą powodować katastrofy zagrażające ludzkiemu życiu.
Z uwagi na głębokość zalegania ogniska trzęsienia ziemi wyróżnimy trzęsienia: płytkie (do głębokości 50 km), średnio głębokie ( w przedziale głębokości 50-300 km) i głębokie ( w przedziale głębokości 300-700 km), zaś pod względem genezy wyróżniamy trzęsienia:
1) tektoniczne, nawet do 90% ogółu trzęsień ziemi, zachodzą na obszarach związanych z zachodzeniem młodych ruchów górotwórczych,
2) wulkaniczne, generowane wdzieraniem się magmy w warstwy skalne oraz w wyniku rozprężania się gazów.
3) antropogeniczne - związane z działalnością człowieka, np. zapadanie się powierzchni ziemi nad nieczynnymi kopalniami czy wyrobiskami.
Najsilniejszymi w historii trzęsieniami ziemi były:
- w 1906 roku w San Francisco, śmierć poniosło około 50 tys. ludzi (siła trzęsienia - 8,25 stopnia),
- w 1908 roku w Mesynie - śmierć poniosło około 80 tys. (siła trzęsienia - 7,5 stopnia),
- w 1950 roku w Chinach - śmierć poniosło około 100 tys.,
- w 1923 w Tokio i Jokohamie - śmierć poniosło około 150 tys. (siła trzęsienia - 8,2 stopnia),
- w 1933 w Indiach - śmierć poniosło około 200 tys.,
- w 1939 w Turcji (siła trzęsienia - 8,0 stopni),
- w 1950 roku w Indiach, w prowincji Assam (siła trzęsienia - 8,6 stopni),
- w 1964 roku na Alasce (siła trzęsienia - 8,5 stopnia).
Częstym zjawiskiem towarzyszącym podwodnym trzęsieniom ziemi jest powstawanie fal (tsunami), powodujących katastrofalne i śmiercionośne zniszczenia w pasie wybrzeży morskich.
Sejsmologią nazywamy dział geofizyki, zajmujący się przyczynami, występowaniem i przebiegiem trzęsień ziemi. Sejsmologowie dokonują analizy powstawania trzęsień ziemi, możliwością ich przewidzenia oraz poznają budowę wnętrza Ziemi w oparciu o rozchodzenie się fal sejsmicznych wewnątrz skorupy ziemskiej.
Fale sejsmiczne - są falami sprężystymi, rozchodzącymi się w skorupie ziemskiej, powstałymi pod wpływem trzęsienia ziemi bądź generowanymi sztucznie na skutek detonacji materiałów wybuchowych.
Ogniskiem trzęsień ziemi, (ogniskiem sejsmicznym, hipocentrum) nazywamy miejsce we wnętrzu Ziemi, w którym zachodzą procesy stanowiące bezpośrednią przyczynę powstawania trzęsień ziemi. Miejsce położone dokładnie nad hipocentrum na powierzchni ziemi nazywane jest epicentrum.
Od źródła - ogniska trzęsienia ziemi - promieniście we wszystkich kierunkach rozprzestrzeniają się fale sejsmiczne, siejąc katastrofalne zniszczenia na powierzchni Ziemi.
