Kim był Anders Celsjusz?

Anders Celsjusz przyszedł na świat w styczniu, 1701 roku. Miejscem jego urodzenia była miejscowość Uppsala, w Szwecji. Anders od najmłodszych lat chłonął naukową atmosferę. Jego ojciec bowiem i obaj jego dziadkowie również byli wybitnymi profesorami nauk ścisłych. Jeden z dziadków był sławnym matematykiem, a drugi astronomem. Ojciec był również profesorem astronomii.

Uzdolnienia oraz niewątpliwy wpływ rodziny sprawiły, że Anders Celsjusz otrzymał tytuł profesorski już w wieku 29 lat. Miało to miejsce w roku 1930.

Stanowisko profesora astronomii na uniwersytecie w Uppsali piastował aż do swojej śmierci w roku 1744.

Pomimo tego, że uczony był bardzo związany z rodzimym uniwersytetem odbywał częste podróże po Europie, korzystając z dużych obserwatoriów astronomicznych, których w tamtym czasie w Szwecji nie było.

Pracował między innymi we Francji, Włoszech i Niemczech. W roku 1734 Celsjusz rozpoczął obserwacje w Paryskim Obserwatorium. W tym czasie kierownikiem był tam Jaques Cassini. Celsjusz trafił akurat na moment kiedy próbowano rozstrzygnąć, który z uczonych, Newton czy Deskartes, miał rację. Przedmiotem sporu był faktyczny kształt Ziemi, czyli anomalie powodujące, że Ziemia nie ma dokładnie kulistego kształtu.

W celu ostatecznego wyjaśnienia tej sprawy zostały wysłane dwie grupy badaczy. Jedna ekspedycja powędrowała na równik w okolicach Peru, a druga udała się do Laponii, na biegun. Miały one dokonać pomiarów ewentualnych spłaszczeń lub wybrzuszeń kuli ziemskiej. Zadanie polegało na stwierdzeniu, ile wynosi szerokość geograficzna w tych miejscach. Na czele ekspedycji na biegun stanął Pierr Louise Moresu de Maupertius. Okazało się, że asystentem w tej wyprawie został Anders Celsjusz. Cała wyprawa rozpoczęła się w roku 1736 i trwała prawie dwa lata. Naukowcom udało się potwierdzić, że Ziemia faktycznie jest spłaszczona w części biegunowej. Po tej wyprawie Celsjusz stał się sławny w swoim kraju.

Uczony zdawał sobie sprawę ja ważną rolę pełni odpowiednie zaplecze badawcze, dlatego wszczął kroki w celu wybudowania w jego rodzinnym kraju obserwatorium uniwersyteckiego. Tak się też stało. Było to w roku 1740.

Celsjusz odkrył magnetyczną naturę zórz polarnych. Skatalogował również pod względem jasności prawie 300 gwiazd.

W bardzo oryginalny sposób dokonywał pomiarów ich jasności,. Wykorzystywał do tego celu szklane płytki. W zależności od jasności gwiazdy ich światło było tłumione przez mniejszą lub większą liczbę płytek.

Według uczonego gwiazdą o największej jasności jest Syriusz.

Dwa lata przed śmiercią uczony zaproponował nową, 100 - stopniową skalę temperatur. Była to skala sporządzona w oparciu o obserwację przemian fazowych wody: wrzenia i topnienia, w warunkach normalnych.. Badacz zasugerował, żeby temperaturze wrzenia przypisać 0 stopni, a temperaturze topnienia lodu 100 stopni. Swoją koncepcję przedstawił Szwedzkiej Akademii Nauk w 1742 roku.

W jej kronikach zachował się artykuł autorstwa Celsjusza zatytułowany "Uwagi o dwóch stałych stopniach termometru". Dotyczył on właśnie nowej skali temperatur. I właśnie dzięki temu odkryciu, a nie dzięki osiągnięciom w astronomii, uczony wszedł do historii nauki.

Uczony w artykule opisuje jak dokonywał pomiarów temperatury topnienia lodu. Pisze, że w swoim eksperymencie termometr rtęciowy umieszczał w śniegu, który był w trakcie topnienia. I okazało się, że niezależnie od panującego ciśnienia oraz warunków pogodowych termometr wskazywał zawsze ten sam punkt. Można go więc było obrać za stały.

Gorzej sytuacja przedstawiała się z wyborem drugiego punktu, gdyż tutaj ciśnienie maiło większe znaczenie niż w przypadku pierwszego procesu. Jednak uczony poradził sobie i z tym problemem, proponując odpowiednie warunki pomiarowe, aby zawsze uzyskać ten sam punkt na termometrze.

Po śmierci uczonego naukowcy z uniwersytetu w Uppsali dokonali modyfikacji skali Celsjusza poprzez przestawienie dwóch charakterystycznych punktów. I tak przyjęto, że temperatura krzepnięcia czystej wody pod ciśnieniem normalnym to 0 stopni, a temperatura wrzenia czystej wody pod tym samym ciśnieniem to 100 stopni. Stopień Celsjusza jest równy stopniowi w skali Kelwina.

Nie wiadomo dokładnie kto był inicjatorem dokonania tych zmian. Rolę tę przypisuje się Karolowi Linneuszowi, szwedzkiemu przyrodnikowi oraz danielowi Ekstromowi, producentowi sprzętu do badań naukowych, z którego korzystali naukowcy w Uppsali.

Anders Celsjusz przez całe życie popierał zamianę w Szwecji kalendarza juliańskiego na gregoriański. Stało się to niestety dopiero w roku 1753, a więc w 9 lat po śmierci naukowca. Anders Celsjusz zmarł w roku 1744, w mieście, w którym się urodził - Uppsali.