Alkoholizm, będący tak naprawdę zespołem różnych objawów, jest zasadniczym problemem wielu społeczeństw. Nałóg alkoholowy, jako przewlekła, ciężka oraz postępująca choroba, polega na fizycznym

oraz psychicznym uzależnieniu od napojów alkoholowych. Dotyka on nie tylko samego chorego, ale także jego rodzinę, najbliższe otoczenie. Powoduje codzienne tłumienie emocji, frustrację, kłamstwa, rozczarowania, lęki, stresy, dramaty i obawy. Chorobę alkoholową zatrzymać można w każdej jej fazie. Podlega ona leczeniu

w różnych, specjalnie przygotowanych przez państwo czy stowarzyszenia ośrodki.

Powody, dla których ludzie sięgają po alkohol jest bardzo wiele. Poniżej wymieniono niektóre z nich:

  • genetyczne,
  • psychologiczne,
  • środowiskowe,
  • socjalne

Geny mają największy wpływ na ten rodzaj uzależnienia. Dziecko, którego jeden rodzic jest nałogowym alkoholikiem ma czterokrotnie większe ryzyko zapadnięcia na tę chorobę. Pomimo tak dużego prawdopodobieństwa niektóre maluchy w przyszłości zostaną abstynentami. Istotne jest uświadomienie społeczeństwu, co to jest choroba alkoholowa i jakie problemy można napotkać w drodze leczenia: co zrobić aby nie pić, a także jak przeciwdziałać nawrotom picia. Ale nie tylko samemu alkoholikowi należy pomagać, ale również jego rodzinie, która odgrywa zasadniczą rolę w odejściu od picia.

Światowa Organizacja Zdrowia opracowała profesjonalny test przeznaczony do rozpoznawania schorzeń związanych ze spożywaniem alkoholu. Jest on powszechnie stosowany pod nazwą - AUDIT.

Zalety tego testu to:

  • wystandaryzowany jest w sześciu państwach
  • rozróżnia picie szkodliwe oraz ryzykowne
  • jest elastyczny i szybki
  • jest narzędziem dla pracowników POZ
  • posiada procedurę uzupełniającą, czyli tzw. Kliniczne Narzędzie Przesiewowe, dotyczącą:
      • urazów głowy doznanym po 18 roku życia
      • urazów kości doznanym po 18 roku życia
  • jest zgodny co do kryteriów oraz definicji spożywania alkoholu znajdującymi się w ICD-10 (według Międzynarodowej Kwalifikacji Chorób i Przyczyn Zgonów)
  • dotyczy aktualnego stylu oraz poziomu picia
  • jest tanim sposobem, może być stosowany powszechnie

Test AUDIT złożony jest z III części, a kolejność ich wykonywania jest istotna:

Część I: Odnosi się do picia ryzykownego:

  • częstotliwości picia
  • typowej ilości alkoholu wypijanego
  • częstotliwości nadmiernego spożycia

Część II: Odnosi się do objawów uzależnienia

  • brak kontroli spożycia alkoholu
  • picie nabiera coraz większej wagi życiowej
  • potrzeba picia porannego

Część III: Odnosi się do picia szkodliwego

  • po spożyciu alkoholu poczucie winy
  • zanik pamięci z powodu picia
  • urazy fizyczne związane z piciem
  • zainteresowanie innych ludzi piciem danej osoby

Badania kliniczne:

  • zaczerwienienie spojówek
  • anomalne unaczynienie skóry
  • drżenie rąk
  • drżenie języka
  • powiększenie wątroby
  • poziom GGTP

Przeprowadzenie testu i wykonanie badań klinicznych pozwala na ocenę jak dana osoba zabrnęła w chorobę,

a jeśli mamy do czynienia z piciem ryzykownym to co zrobić, aby nie wpaść w nałóg. Gdy ocena AUDIT mieści się do punktów 8 można uznać, że nie ma zagrożenia, ale w przypadku młodych ludzi, którzy nie powinni spożywać wcale alkoholu zdarza się, że należy interweniować już nieco powyżej 6 punktów. Jeżeli rezultat jest większy od 13 punktów można spodziewać się, że pacjent ma problemy z naużywaniem alkoholu. W takim przypadku konieczne jest przeprowadzenie dalszych, bardziej szczegółowych badań w Specjalistycznej Poradni Przeciwalkoholowej.

Standardową porcją, przeliczaną w AUDIT jest:

  • szklanka piwa - 200ml o zawartości alkoholu 5%
  • lampka wina - 100ml o zawartości alkoholu 10%
  • kieliszek wódki - 25ml o zawartości alkoholu 40%

Limit dla dorosłego mężczyzny to do 4 porcji standardowych 5 razy na tydzień, a dla kobiety do 2 porcji standardowych 5 razy na tydzień, przy czym dwa dni w ciągu tygodnia być muszą bezalkoholowe.

Alkoholizm to choroba bardzo trudna zarówno do rozpoznania jak i leczenia. Wynika to z faktu, iż człowiek nie dopuszcza do siebie przekonania, ani nie słucha innych, że musi się poddać terapii. Jednakże istnieją objawy dzięki którym człowiek pijacy alkohol i jego rodzina mogą w prosty sposób sprawdzić czy już ma się do czynienia z chorobą.

Takimi niepokojącymi dolegliwościami są:

  • czasowy brak świadomości, liczne zaburzenia pamięci
  • wahania nastroju, prowadzące do utraty ruchowej koordynacji
  • liczne kłótnie oraz bójki z rodziną czy przyjaciółmi
  • ciągłe i częste picie alkoholu, by zapomnieć o problemach, od stresować się, zasnąć
  • bóle głowy
  • lęk
  • bezsenność
  • nudności oraz inne objawy towarzyszące abstynencji
  • zaczerwienienie twarzy oraz pękanie naczyniek twarzy
  • szczękliwy głos
  • trzęsienie rąk
  • przewlekłe biegunki

Nałóg alkoholowy, jako choroba przewlekła oraz postępująca, może doprowadzić nawet do śmierci.

Jest przyczyna różnorodnych schorzeń, zarówno ze strony fizycznej jak i psychicznej:

  • Schorzenia fizjologiczne:
  • hipoglikemia
  • uszkodzenie komórek mózgu oraz serca
  • zapalenie przewlekłe żołądka
  • poszerzenie naczyń krwionośnych skórnych
  • zapalenie przewlekłe trzustki
  • impotencja mężczyzn
  • upośledzenie rozwoju płodu u kobiety - alkoholiczki
  • ryzyko zachorowań na raka: przełyku, krtani, trzustki, żołądka oraz innych części układu pokarmowego
  • niedobór żywieniowy
  • marskości wątroby
  • zwyrodnienia wielonerwowe (objawiające się silnymi bólami dolnych kończyn, w ostrym stadium - niedowładem)
  • padaczka alkoholowa
  • otępienie alkoholowe
  • Schorzenia psychiczne:
  • majaczenie alkoholowe
  • okresy wielkiego lęku
  • zaburzenia snu
  • zaburzenia orientacji (czasu, miejsca, sytuacji)
  • złudzenia wzrokowe oraz czuciowe
  • urojenia prześladowcze
  • obłęd opiliczny

Nadużywanie alkoholu u młodocianych jest szczególnie niebezpieczne i prowadzi do:

  • obniżenia sprawności intelektualnej
  • zaburzenia uwagi, koncentracji oraz pamięci
  • zmęczenia, zwiększonej pobudliwości oraz drażliwości

Wyżej wymienione nieprawidłowości w funkcjonowaniu organizmu to jedynie te najważniejsze.

Dotyczą one jedynie samego alkoholika, a przecież nałóg jednego z członków rodziny niesie zagrożenie dla jej prawidłowego funkcjonowania. Małżonkowie oraz dzieci osoby pijącej próbują rozpaczliwie powstrzymać jej uzależnienie lub maja poczucie beznadziei, bezsensu, nie widza szans na normalne życie. Mamy wówczas do czynienia z współ uzależnieniem, czyli głębokim uwikłaniem w alkoholową chorobę małżonka albo rodzica.

Widoczne skutki współ uzależnienia:

  • poczucie odpowiedzialności przejawiające się np. w kontrolowaniu zachowania czy odciągania od picia
  • chęć poświęcenia się dla chorego, ochrona przed skutkami spożywania alkoholu
  • wahania nastroju, uczucie doznanych krzywd, wiara w obietnice
  • wyręczanie nałogowca w obowiązkach domowych

Samowolne leczenie alkoholika nie przynosi wymiernych efektów, ponieważ popełnia się zwykle wiele zasadniczych błędów. W konsekwencji prowadzi to do pogorszenia tylko jego stanu i utrudnia leczenie specjalistyczne.

Zachowania, wobec chorego, które pomagają mu wyjść z nałogu to:

  • nie grozić, nie karać
  • nie chować butelek, nie pozbywać się alkoholu
  • nie odpowiadać za osobę pijącą
  • nie tuszować szkód popełnionych przez alkoholika
  • nie spożywać alkoholu z chorym
  • nie wierzyć obietnicom abstynencji ze strony alkoholika
  • nie mówić, żeby alkoholik przestał pić dla dzieci

Dobroczynny wpływ rodziny to około 1/3 sukcesu, ale żeby można było mówić o wyleczeniu absolutnie niezbędna jest konsultacja u specjalisty. Osoba uzależniona powinna sobie uświadomić poczucie gniewu, krzywdy, smutku czy rozpaczy. Pomaga również dowartościowanie siebie: powinno się dobrze traktować samego siebie i nie dopuszczać do poniżania się. Nie można zamykać się w kręgu swojego nieszczęścia, ale podtrzymywać kontakty z ludźmi. Ważne jest przełamanie wstydu, przez co umożliwi korzystanie z oferowanej przez państwo, fundacje, stowarzyszenia czy kościół pomocy. Alkoholik musi również pomyśleć o przyszłości, o swojej rodzinie, absolutnie musi zabronić samemu sobie bicia oraz maltretowania najbliższych, ponieważ odejdą oni od niego, bo przecież każdy ma prawo do godnego życia.

Ofiarami alkoholizmu, zagubionymi, wylęknionymi i bezbronnymi są dzieci. Stosowana na nich przemoc fizyczna i psychiczna jest przez nie skrzętnie ukrywana z obawy przed odrzuceniem przez rówieśników. Dzieci często mają emocjonalne zaburzenia objawiające się lękiem, ukrywają swoje uczucia tłumiąc je w sobie. Taki stan rzeczy powoduje częstsze zapadanie na różne choroby. Osamotnione przestają ludziom ufać, co ma swoje korzenie w braku bezpieczeństwa w domu. Często nie potrafią się bawić, a w zamian biorą odpowiedzialność za całą rodzinę na siebie czy przejmują większość obowiązków dorosłych. Wymagają one ochrony i pomocy ze strony różnych organizacji.

Pomoc taka polega na tym, żeby:

  • rozumiały choroby rodzica, nie winiły siebie za taka sytuację
  • traktowały siebie z godnością: chciały bawić się oraz dbać o siebie
  • nauczyły się wyrażać uczucia, dostrzegały potrzeby, zaczęły ufać innym

Zaprzestanie picia alkoholu jest wyjątkowo trudne, ponieważ człowiek uzależniony zawsze znajdzie pretekst

do tego, żeby nalać sobie setkę. Oprócz tego ciągle zaprzecza, iż powodem wszystkich jego problemów stał się alkohol i mówi, że pije, bo ma poważne powody i liczne problemy. Szybsze wyjście z alkoholizmu u 50%-60% już pod koniec pierwszego roku terapii, jest bardzo często związane z pomocą rodziny i ogólnym, dobrym stanem zdrowia. Osoby mające problemy zdrowotne są słabiej zmotywowane do wyjścia z nałogu. Najtrudniejsza jest terapia u ludzi z zaburzeniami psychicznymi. Specjaliści uważają za sukces, jeśli u tego typu chorych występują okresy abstynencji, zmniejszona zostaje ilość konsumowanego alkoholu a oni sami nauczą funkcjonować się w społeczeństwie. Należy dodać, że terapia może zostać podjęta tylko poprzez świadomą decyzję uzależnionego, który faktycznie zrozumiał, że jego picie jest problemem i wyraża wolę zaprzestania spożywania alkoholu poparte mocną motywacją.

Etapy leczenia:

  • zaprzestanie picia alkoholu - detoksykacja
  • zdrowienie

Detoksykacja, czyli odtruwanie organizmu nie zmniejsza, niestety, głodu alkoholowego. Zaprzestanie spożywania tej substancji prowadzi, u osób w początkowym stadium, do takich objawów jak lęk czy zaburzenia snu. Długoletni alkoholicy muszą mieć profesjonalną opiekę, ponieważ objawy odstawienia są dużo poważniejsze: niekontrolowane trzęsienia, spazmy, panika, halucynacje, czyli drżączka poranna. Wymagają oni umieszczenia w szpitalu lub też w specjalistycznym ośrodku terapeutycznym z użyciem jednego lub kilku leków: benzodiazepiny, disulfiramu, trój cyklicznych leków przeciwdepresyjnych.

Terapia medykamentami ma jedynie funkcje pomocniczą. Zdrowienie to również programy obejmujące: edukację, terapie grupowe, zaangażowanie rodziny albo udział w zespołach samopomocy.

Na terenie Rzeczypospolitej Polskiej działa 800 grup Anonimowy Alkoholików i innych organizacji zajmujących się ta tematyką. Łączy ich jedna wspólna idea: pomoc ludziom, którym alkohol odebrał nadzieje na normalną egzystencję.

Alkoholikiem może stać się każdy: nawet mała ilość alkoholu nie eliminuje ryzyka uzależnienia. Choroba nie wybiera i nie jest domeną jedynie ludzi wywodzących się z patologii społecznej. Wielu szanowanych, znanych ludzi zapada na nią.