OSMOREGULACJA - "jest to zespół procesów prowadzących do utrzymania w organizmie optymalnego stężenia osmotycznego płynów ustrojowych, czyli odpowiedniego stężenia elektrolitów(...)Osmoregulacja wiąże się z utrzymaniem i regulacją odpowiedniej ilości wody w organizmie"(Encyklopedia Biologiczna, tom 7, Kraków 1999). U człowieka nadmiar elektrolitów wywalany jest z organizmu z moczem, z potem i z parą wodną wydostającą się z płuc. Zbyt mała ilość wody w organizmie wyzwala uczucie pragnienia. Mechanizm odczuwania pragnienia regulowany jest przez ośrodek w mózgu- podwzgórze. Nie tylko wyzwala uczucie pragnienia, ale pobudza również przysadkę mózgowa do produkcji hormonu- wazopresyny. Hormon ten powoduje zwiększone wchłanianie wtórne wody w kanalikach nerkowych. .
RYBY dzielą się na ryby słodkowodne i morskie.
Płyny ustrojowe ryb słodkowodnych są hipertoniczne w stosunku do środowiska, w którym żyją. Tak wiec ryby te żyją w środowisku hipotonicznym. U ryb słodkowodnych woda ciągle wnika do organizmu, natomiast sole mineralne uciekają z niego. Ryby te nie piją wody. Rozwiązaniem jest wydalanie moczu silnie rozcieńczonego. Za uzupełnianie ilości soli mineralnych w organizmie odpowiedzialne są skrzela i jama gębowa. Przez ich nabłonek pobierane są jony Cl- i Na+
Ryby morskie żyją w środowisku hipertonicznym. Narażone są na stałą utratę wody z organizmu. Spodouste nie piją wody, natomiast utrzymują wysokie stężenie mocznika we krwi. Woda wnika do organizmu przez nabłonek skrzeli.
Ryby kostnoszkieletowe piją słoną wodę przez cały czas. Nadmiar soli mineralnych wydalany jest wraz z moczem i przez nabłonek skrzeli. Nadmiar jonów wychwytywany jest przez komórki solne położone w skrzelach. Usuwanie jonów soli na zewnątrz odbywa się na zasadzie transportu aktywnego.
Ryby, które w ciągu życia żyją w środowisku zarówno morskim jak i słonym(węgorz, łosoś) przystosowują się do tych warunków. Węgorz zaczyna pić słoną wodę, łosoś przestaje pić wodę słodką.
GADY - wśród gadów wtórnie środowisko morskie zostało zamieszkane przez żółwie. Maja one szczelne powłoki, więc woda przez nie ucieka. Piją jednak wodę ponieważ maja dostęp tylko do słonej. Nadmiar jonów soli usuwane są przez specjalne gruczoły łzowe.
