Wszystkie żyjące organizmy muszą się odżywiać, jednak nie wszystkie robią to w taki sam sposób. Odżywianie, to pobierania ze środowiska wszelkich substancji potrzebnych do wzrostu, rozwoju, podtrzymywania funkcji życiowych. Samożywność (nazywana autotrofizmem), to zdolność do wytwarzania związków organicznych z pobranych ze środowiska prostych związków nieorganicznych (np. soli mineralnych, dwutlenku węgla, wody). Autotrofami są rośliny, niektóre bakterie, glony. Cudzożywność (heterotrofizm), to taki sposób odżywiania się, w którym organizm pobiera ze środowiska gotowe związki organiczne (wyprodukowane przez autotrofy lub zjadanie innych heterotrofów). Heterotrofy również potrafią syntetyzować skomplikowane związki organiczne, jednak tylko na bazie prostszych związków organicznych i z udziałem związków nieorganicznych (nigdy nie wytworzą związków organicznych na bazie samych soli mineralnych i wody, jak to czynią rośliny). Organizmy cudzożywne (zwierzęta, ludzie) muszą pobierać "z zewnątrz" aminokwasy (niektóre aminokwasy wytwarzają same), witaminy, kwasy nukleinowe, kwasy tłuszczowe, cukry (inaczej węglowodany, wytwarzane przez rośliny) oraz wodę i związki nieorganiczne lub pierwiastki. Każdy organizm heterotroficzny ma inny zestaw związków organicznych, które sam potrafi wytworzyć, np. człowiek nie wytwarza witaminy C (musi ją spożywać w pokarmie), natomiast szczur wytwarza ją w swoim organizmie. Do biofagów należą organizmy, które odżywiają się tkankami, czasem całymi organizmami (żywą materią organiczną). Biofagami są zwierzęta mięsożerne (np. lew), roślinożerne (np. jeleń) i wszystkożerne (np. świnia). Rośliny owadożerne (np. rosiczka) również są biofagami, jednak u tych roślin "zjadanie" owadów jest tylko sposobem uzupełniania "diety". Saprofagi (drobne organizmy żyjące w glebie, ściółce leśnej, np. dżdżownica, pierwotniaki) odżywiają się martwą materią organiczną (roślinną lub zwierzęcą). Saprofity (inaczej roztocza) rozkładają martwą materię organiczną poprzez wydzielanie do otoczenia enzymów trawiennych (które trawią materię organiczną). Strawiona (rozłożona na związki proste) materia zostaje następnie wchłonięta przez saprofity. Saprofitami są bakterie, grzyby.
Pasożyty, to organizmy, które przez cały czas lub okresowo związane są z żywicielem (organizmem, z którego czerpią korzyści, czyli pokarm i któremu tym samym szkodzą). Wyróżniamy pasożyty zewnętrzne (ektopasożyty), bytujące na powierzchni żywiciela, np. pchła, wesz, pijawka, jemioła (jest to roślina żyjąca na innych roślinach i czerpiąca z nich niektóre składniki pokarmowe, jednak jest zdolna do fotosyntezy, dlatego nazywa się ją półpasożytem). Endopasożyty (pasożyty wewnętrzne) żyją w ciele swego żywiciela i odżywiają się jego tkankami, treścią jelitową, np. tasiemiec, glista ludzka, owsik ludzki. Pasożyty posiadają różne przystosowania do swojego trybu życia, np. tasiemiec posiada specjalne przyssawki lub haczyki, którymi przyczepia się do ściany jelita.
Trawienie jest procesem rozpadu cząstek pokarmowych na małe cząsteczki organiczne, które mogą zostać wchłonięte przez komórki organizmu. Proces trawienia zachodzi w układzie pokarmowym i polega przede wszystkim na rozkładzie białka na wolne aminokwasy, tłuszczu na glicerynę i kwasy tłuszczowe oraz cukrów złożonych na cukry proste (głównie glukozę, ale także fruktozę, galaktozę). W układzie pokarmowym wytwarzane są różne enzymy, które trawią pokarm. Już w jamie gębowej dochodzi do wstępnego trawienia cukrów (ślina zawiera ptialinę, która jest odpowiedzialna za rozkład węglowodanów). Jednokomórkowe organizmy (do których należy np. euglena, pantofelek, pełzak zwany amebą) pochłaniają pokarm i trawią go w specjalnych przedziałach komórkowych- w wodniczkach, gdyż nie posiadają układu pokarmowego. Jamochłony (np. chełbia, stułbia) posiadają jamę chłonąco-trawiącą, w której pokarm trawiony jest pozakomórkowo. Resztki niestrawionego pokarmu lub metabolity wydalane są tą samą drogą, którą dostały się do jamy (nie ma otworu wydalniczego). Płazińce (np. tasiemiec), obleńce (glista ludzka) pochłaniają pokarm całą powierzchnią ciała (jak gąbka, bytują w jelitach i pochłaniają treść jelitową).
Enzymy trawienne człowieka: w ślinie występuje amylaza ślinowa (ptialina); w żołądku pepsyna, podpuszczka, lipaza; w dwunastnicy trypsyna, lipaza trzustkowa i amylaza; w jelicie cienkim sacharaza, nukleaza, peptydaza i laktaza. Enzymy trawiące tłuszcze, to lipazy. Enzymy trawiące białka, to ogólnie peptydazy. Enzymy trawiące kwasy nukleinowe, to nukleazy. Organizmy posiadają różne przystosowania w budowie aparatu gębowego w zależności od rodzaju pobieranego pokarmu. Wieloryby posiadają fiszbiny, służące do odcedzania planktonu z wody. Mrówkojady wyposażone są w specjalny podłużny pyszczek z długim językiem mogącym wnikać w otwory w glebie czy drzewach, gdzie znajdują się mrówki. Małże posiadają specjalne syfony, przez które przepływa woda z pokarmem. Ptaki posiadają dziób, a do tego wole, w którym zachodzi rozmiękczanie pokarmu (rozmiękczanie pokarmu u ptaków jest konieczne, gdyż nie posiadają one zębów, którymi mogłyby rozcierać pokarm). Ślimak posiada specjalne tarki, którymi ściera pokarm. Motyle zaopatrzone są w aparat gębowy typu ssącego, którym mogą spijać nektar z kwiatów. Komar wyposażony jest z kolei w aparat kłująco-ssący, którym skutecznie przebija skórę człowieka, a następnie wysysa krew.
