Zanieczyszczenia atmosfery na świecie i w Polsce

Skład powietrza.

Powietrze to mieszanina gazów stanowiąca atmosferę ziemską.

składniki stałe:

(skład niezmienny do wysokości 80 km, w stanie suchym, czyli 0% pary wodnej)

- 78,09% azot

- 20,95% tlen

- 1% argon, neon, hel, metan, krypton, wodór i inne

składniki zmienne:

(różne, w zależności od położenia geograficznego lub też sytuacji, np. erupcji wulkanu)

- para wodna (ok. 0-4%)

- dwutlenek węgla (ok. 0,02-0,04%)

- dwutlenek siarki

- dwutlenek azotu

- ozon

- składniki mineralne: pył, sadza

- składniki organiczne: drobnoustroje, zarodniki roślin

Suche powietrze posiada średnią masę molową 29 g/mol.

(http://pl.wikipedia.org/wiki/Powietrze)

Źródła oraz przyczyny skażeń powietrza.

W odróżnieniu od skażeń zbiorników wodnych czy gleby, zanieczyszczeń atmosfery nie można ograniczyć do pewnego terenu, ponieważ mają one możliwość szerokiego rozprzestrzeniania się. Mogą się one przedostawać na duże odległości i tam zatruwać środowisko. Do najgroźniejszych źródeł skażeń należy przemysł energetyczny oraz paliwowy, w szczególności zakłady ciepłownicze i elektroenergetyczne, które produkują lotne popioły. Znaczny wpływ na stan atmosfery mają również zakłady metalurgiczne emitujące pyły. Udział w produkcji pyłów ma także przemysł chemiczny, zwłaszcza nieorganiczny, produkujący nawozy i tworzywa sztuczne, oraz cementownie produkujące materiały budowlane. Głównym emitorem skażeń gazowych są zakłady energetyczne oraz ciepłownicze, wysyłające do atmosfery znaczne ilości dwutlenku siarki, a także przemysł metalurgiczny produkujący głównie dwutlenek węgla.

Podział zanieczyszczeń powietrza.

Możemy się spotkać z różnymi podziałami zanieczyszczeń atmosfery. Najczęściej dzielimy je według:

- typu działalności powodującej zanieczyszczenie powietrza, mogą to być zjawiska naturalne, wynikające ze zjawisk przyrodniczych np. erupcji wulkanicznych, albo działalność antropogeniczna, czyli pochodząca od człowieka,

- typu emitera, który może być punktowy, powierzchniowy, objętościowy lub liniowy; emitery dzieli się również na ruchome (np. samochody, statki czy samoloty) i stacjonarne,

- rodzaju emisji skażeń, na zorganizowaną lub niezorganizowaną,

- stanu skupienia wypuszczanych trucizn, na gazy, aerozole czy pyły,

- pochodzenia, na krajowe oraz produkowane w państwach sąsiadujących,

- sposobu dostania się do powietrza, na pierwotne, czyli wysyłane wprost ze źródła, oraz wtórne, powstające w powietrzu w wyniku reakcji zachodzących pomiędzy cząsteczkami występującymi w atmosferze, z reguły omawiane razem z efektami wtórnymi.

Przykłady zanieczyszczeń powietrza oraz ich wpływ na organizmy żywe.

Emisja zanieczyszczeń podana w tysiącach ton (dane z 1997 roku):

- 373200 - dwutlenek węgla - CO₂,

- 2368 - dwutlenek siarki - SO₂,

- 1250 - pyły,

- 1154 - dwutlenek azotu - NO­­₂,

- 1089 - niemetalowe substancje pochodzenia organicznego,

- 364 - amoniak - NH₄.

Tlenki węgla.

Tlenek węgla powstaje w wyniku niecałkowitego spalania paliwa w większości procesów związanych z energetyką. Paliwa wykorzystywane w pojazdach zmechanizowanych zawierają CO, a ich spalanie jest przyczyną ok. 80% całkowitej emisji tego gazu. Gazy powstające w silnikach samochodów zawierają ponadto tlenek azotu, cząsteczki stałe, węglowodory oraz ołów wprowadzony do paliw w celu podwyższenia liczby oktanów. Omawiany tlenek węgla to bezbarwny, niepodrażniający dróg oddechowych gaz. Z tego też powodu trudno go zlokalizować w otoczeniu.

Procesy spalania wprowadzają do atmosfery znaczne ilości dwutlenku węgla (CO₂), nie będący bezpośrednim zagrożeniem jeśli nie zakłóci równowagi w środowisku naturalnym. Dwutlenek węgla zatrzymuje ciepło w atmosferze oraz jest wykorzystywany przez rośliny w procesie fotosyntezy, podczas której następuje tworzenie się materii organicznej. Rośliny przyswajają go z atmosfery lub z wody. Mierząc zawartość CO₂ w atmosferze możemy określić stopień skażenia powietrza.

Dwutlenek węgla reguluje temperaturę na Ziemi. Zakładając, iż w atmosferze zabrakłoby tego gazu, średnia temperatura na naszej planecie obniżyłaby się do -70ºC, a jeśli jego zawartość wzrosłaby dwukrotnie temperatura wzrosłaby o 40ºC. Ze względu na większy ciężar od powietrza, dwutlenek węgla gromadzi się w przyziemnej warstwie działając jak szkło w cieplarniach. Parująca woda powoduje powstawanie większej ilości chmur, które nie wpuszczają promieniowania słonecznego i w konsekwencji temperatura obniża się. Istnieją hipotezy, że cykl ten spowoduje spadek temperatury na Ziemi i powstanie kolejnej epoki zlodowaceń.

Dwutlenek siarki.

Znajduje się on w atmosferze pod różnymi postaciami. Najgroźniejszym związkiem siarki jest, powstający z rozpuszczenia w wodzie bezwodnego kwasu, kwas siarkowy. Przyczynia się on do tworzenia się kwaśnych deszczy. Jest to poważny problem w Polsce, wiąże się bowiem z poważnymi uszkodzeniami organizmów roślinnych. Dopuszczalne stężenie dwutlenku siarki-SO₂ to 100g/m³, podczas gdy już 20g/m³ źle wpływa na lasy iglaste a 50g/m³ jest przyczyną uszkodzenia drzewostanów na poziomie drugiego stopnia.

W zależności od istniejących warunków zawartość SO₂ w powietrzu przyjmuje różnorakie wartości. Z reguły w okresie zimowym stężenie to jest większe z powodu braku wiatrów czy mgły. Dwutlenek siarki często jest transportowany przez wiatr na duże odległości, dochodzące do tysiąca kilometrów, poprzez 2 do 4 dni. Reakcje fotochemiczne utleniają nietrwały SO₂ do SO₃. Wchodząc w reakcje z wodą tworzy kwas siarkowy. Zdarza się, iż zawartość dwutlenku siarki w powietrzu, szczególnie w miastach przemysłowych, przekracza dopuszczalne normy nawet trzykrotnie.

Tlenki azotu.

Tlenki azotu są jednymi z głównych związków zanieczyszczających powietrze. Wytwarzane są one podczas procesów stosowanych w przemyśle i wykorzystujących wysoką temperaturę. Do procesów tych zaliczamy:

- energetyczne spalanie paliwa,

- procesy koksownicze - podczas spalania gazów w bateriach koksowniczych,

- procesy zachodzące w silnikach znajdujących się w pojazdach produkujących spaliny.

W wyniku spalania powstaje NO-tlenek azotu a także NO₂-dwutlenek azotu. NO to związek nietrwały, który rozkłada się lub tworzy trwały NO₂, co zależy od panujących warunków. Do tworzenia się dwutlenku azotu z tlenku azotu potrzebny jest spadek temperatury gazów wylotowych oraz obecność w nich niezwiązanego tlenu.

Źródłem azotu w powietrzu mogą być stosowane w rolnictwie nawozy sztuczne. W wyniku ich rozprzestrzeniania na polach, w powietrzu znajduje się amoniak unoszony z gleby przez wiatr.

Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne - WWA.

WWA to substancje związane z działalnością człowieka. Są one lipofobowe i znajdują się w dymie papierosowym, atmosferze, zbiornikach wodnych, produktach spożywczych, organizmach zamieszkujących wodne środowisko, osadach dennych, olejach nieorganicznych oraz wyrobach naftowych. Mogą one mieć naturalne pochodzenie z pożarów lub rozkładu materii organicznej czy biosyntezy. Niemniej jednak to działalność antropogeniczna jest główną przyczyną skażenia nimi środowiska. Pochodzą one ze spalania paliw oraz ich przetwarzania. Ilość wprowadzanych WWA zależy od jakości paliwa oraz od warunków, w jakich zachodzi spalanie. Pyły oraz popioły z przerobu paliw lub odpadów, które unoszą się w powietrzu, także zawierają te toksyczne związki. Po przedostaniu się do organizmu ludzkiego np. poprzez układ oddechowy albo poprzez naskórek, wskutek metabolizmu WWA tworzą związki o charakterze mutagennym oraz kancerogennym.

Związki siarki.

Siarkowodór - H₂S, jest produkowany w przemyśle koksowniczym, garbarskim i gazowym. Wpływa on negatywnie na układ nerwowy, porażając go. Podobne właściwości ma także dwusiarczek węgla - CS₂, który tworzy się w czasie produkowania tworzyw sztucznych czy włókien z wiskozy. Przyczynia się on do utraty wzroku i śmierci.

Fluorowodór.

Związki zawierające fluor, a zwłaszcza należący do nich fluorowodór - HF, charakteryzują się silnymi właściwościami toksycznymi. Mogą one skażać powietrze w wyniku wytwarzania aluminium, nawozów stosowanych w rolnictwie a także procesów w przemyśle ceramicznym czy szklarskim.

Ozon.

Ozon - O₃, powstaje w wyniku fotochemicznych procesów mających miejsce na obszarze przyziemnej warstwy atmosfery, wykorzystujących tlenki azotu, węgla i węglowodory. Rocznie, stężenie tego gazu rośnie tam o 2% i przyczynia się do powstania smogu. Bezpośrednio nad ziemią O₃ to skażenie, które powoduje tworzenie kwaśnych opadów oraz fotochemicznego smogu. Natomiast w warstwie 15-50km nad Ziemią chroni on życie na naszej planecie zatrzymując szkodliwe promieniowanie słoneczne UV. Energię tego promieniowania zamienia on na ciepło stając się również regulatorem termicznym.

Pyły oraz aerozole.

Pyłem nazywamy zarówno pył występujący w atmosferze, który nazywany jest również atmosferycznym aerozolem, jak i tak zwany pył powierzchniowy, czyli kurz kumulujący się na różnorodnych powierzchniach w pomieszczeniach lub na przestrzeniach otwartych. Uznaje się go za niegroźne skażenie powietrza. Jednak przyczynia się on do licznych schorzeń organizmu człowieka. Negatywnie wpływa na układ oddechowy, oczy i skórę.

Rodzaje smogu.

Smogiem nazywamy skażone powietrze, w którym występują duże ilości szkodliwych gazów oraz pyłów, pochodzących w przeważającej części z transportu i przemysłu. Możemy wyróżnić dwa jego typy:

- smog typu fotochemicznego (utleniający, kalifornijski), który występuje w okresie letnim lipiec-październik, gdy panują wysokie temperatury powietrza, ogranicza widoczność a powietrze posiada brązową barwę. Do powstania smogu fotochemicznego niezbędne jest mocne promieniowanie słoneczne. Podstawowymi substancjami występującymi w tego rodzaju smogu są: CO, NO_x, O₃, węglowodory nienasycone oraz aromatyczne, pyły pochodzące z przemysłu.

- smog kwaśny ("siarkawy", londyński), mający miejsce w porze zimowej, gdy temperatury są niski. Ogranicza widoczność na kilkadziesiąt metrów. Występuje, gdy powietrze zanieczyszczone jest dwutlenkiem siarki (SO­₂), dwutlenkiem węgla (CO₂) oraz pyłami. Jest on przyczyną duszności, podrażnienie skóry i łzawienia. Zaburza funkcjonowanie układy krążenia, a także powoduje korozję.

Zanik warstwy ozonowej.

Występujący w stratosferze, w granicach 15-40 kilometrów nad powierzchnią Ziemi, ozon to cząsteczka składająca się z trzech atomów tlenu. W czasie lat 70-tych ubiegłego wieku po raz pierwszy zarejestrowano jego ubytek w okolicach bieguna południowego. Tam w latach 1979 - 1988 warstwa ozonowa zmniejszyła się o 50%. Doprowadziło to do powstania tzw. "dziury ozonowej". W okresie tym również w północnych szerokościach geograficznych, w rejonie pomiędzy 30 i 64 stopniem, ilość ozonu zmniejszyła się o 3,5-5%. Świadczą o tym badania robione na obszarze bieguna północnego. Na skutek rozprzestrzeniania się tego niebezpiecznego zjawiska zmniejszanie się grubości warstwy ozonowej następuje nie tylko nad terenami niezamieszkałymi, ale także w rejonach o gęstym zaludnieniu takich jak: zachodnia Europa, Chiny, Ameryka północno-wschodnia. Na poniższej fotografii można zobaczyć dziurę ozonową występująca nad Antarktydą.

W czasie od XI. 1991 roku do III. 1992 roku przeprowadzony był program mający na celu zbadanie ozon stratosferycznego. Podczas tego programu prowadzono obserwacje zarówno z Ziemi jak i za pomocą satelitów. Zastosowano nowoczesne techniki takie jak balony stratosferyczne zaopatrzone w sondy, zamieszczanie urządzeń pomiarowych w samolotach oraz rakiety, których celem była warstwa ozonowa. Pomiary utrudnia fakt, iż prześwity w warstwie ozonu powstają sezonowo na przełomie września i października. Początkowa sądzono, ze jest to proces naturalny. Jednak odpowiedź jest inna. Powodem zanikania warstwy ozonu są przede wszystkim freony (CFC), na dalszych miejscach są tlenki azotu i metan. Freony to gazy wykorzystywane w aerozolach oraz cieczach chłodniczych. Są one sztucznie wytwarzane przez człowieka, którego działania powodują powstanie "dziury ozonowej".

Zjawiska naturalne, takie jak erupcje wulkaniczne mają także wpływ na zanikanie ozonu w stratosferze i pogłębiają czynniki antropogeniczne. Erupcja El Chichon w 1982 roku na terenie Meksyku czy filipińskiego Pinatubo w 1991 roku to dowód, że hipoteza o współzależności tego zjawiska z "dziurą" jest prawdziwa.

Warstwa ozonu w stratosferze zapobiega przedostawaniu się na Ziemię groźnego dla życia promieniowania ultrafioletowego o różnych długościach fali (UV C - mniej niż 280 nm, UV B - od 280 do 320 nm). Zanik tej warstwy ma więc niebezpieczny wpływ na zdrowie człowieka. Raport ONZ z 1991 roku stwierdza, iż dziesięcioprocentowy ubytek ozonu to podwyższenie się zachorowań na raka o 26%, czyli 300 tysięcy więcej przypadków nowotworu na świecie. Agencja ds. Ochrony Środowiska ustaliła, że o 10% wzrasta liczba złośliwych czerniaków oraz rejestrujemy zwiększoną liczbę zachorowań na raka skóry o 50%. W czasie ostatnich lat na terenach Australii zanotowano o 5% więcej przypadków raka skóry wywołanego promieniowaniem słonecznym. Promieniowanie UV B przyczynia się do zmniejszenia odporności, powoduje uszkodzenia wzroku takie jak nadwzroczność, zaćma (zwiększyła się liczba przypadków tej choroby o 0,15 mln wraz z 10% ubytkiem ozonu) a wręcz utratę wzroku. W okolicach "dziury ozonowej" mieszczącej się nad Antarktydą pasterze wyposażeni są w kapelusze i okulary przeciwsłoneczne a zdarza się, że ich owce ślepną.

Zanik warstwy ozonowej ma wpływ także na rolnictwo. Wiele zbóż przy zwiększonej ekspozycji na niebezpieczne promieniowanie charakteryzuje się gorszą jakością oraz ilością zbiorów. Zjawisko to pogłębia zmiany klimatu na naszym globie, takie jak np. efekt cieplarniany, poprzez zwiększenie przenikania promieniowania nadfioletowego.

Kwaśne opady.

W kroplach kwaśnych deszczy znajdują się cząsteczki SO­₂, NO_x, a także powstające w reakcji z wodą roztwory kwasu siarkowego(IV) i bardziej toksycznego kwasu siarkowego(VI) oraz kwasu azotowego(V). Tworzą się one nad terenami, gdzie powietrze zanieczyszczone jest tymi właśnie związkami, pochodzącymi z naturalnych źródeł (wybuchy wulkanów) lub antropogenicznych. Do tych ostatnich należą gazy odlotowe z elektrowni czy elektrociepłowni, wykorzystujących do zasilania zasiarczone paliwo, najczęściej węgiel kamienny czy brunatny. Zdarza się, iż kwaśne opady spadają na tereny, które leżą w znacznej odległości od miejsca ich powstania. Stanowią one więc międzypaństwowy problem. Wpływają one destrukcyjnie zarówno na rośliny jak i zwierzęta. Przyczyniają się do występowania schorzeń układu oddechowego oraz powodują korozję metali i zabytkowych obiektów. Należy więc im zapobiegać instalując urządzenia, pochłaniające toksyczne związki z wypuszczanych do środowiska spalin, a także stosować paliwo o lepszej jakości.

Skutki występowania kwaśnych opadów.

Zakwaszanie gleb.

Gleba zakwaszana jest w naturalny sposób. Główny proces takiego zakwaszania to pobieranie substancji odżywczych poprzez rośliny. Przyswajają one je jako dodatnie jony, jednocześnie dostarczając glebie dodatnie jony wodoru. Gdyby taki proces nie istniał gleba i rośliny byłyby elektrycznie naładowane. Rozwój flory zakwasza glebę przez pewien okres. Odwrotnym procesem jest rozkładanie martwisz szczątków roślinnych. Zakwaszenie powoduje pomniejszenie populacji dżdżownic oraz bakterii glebowych. W tej sytuacji to grzyby pełnią główną rolę w rozkładzie martwej materii organicznej, co przyczynia się do spowolnienia tempa rozkładu oraz tempa uwalniania związków pokarmowych. Tereny, które są zakwaszane, narażone są na niedostatek środków odżywczych. Gleba nie wywiązuje się już w pełni ze swojej funkcji sanitarnej oraz zamieszkiwana jest przez mniejszą liczbę organizmów żywych. Zakwaszenie jest także przyczyna zmniejszenia się możliwości sorpcyjnych gleby, przez co pochłania mniej toksycznych substancji czy metali ciężkich i przechodzą one w stronę roztworu glebowego. Kwaśne otoczenia przyczynia się do wymywania substancji mineralnych, które są słabo rozpuszczalne, oraz do dezintegracji minerałów. W ten sposób z trwałych związków glinu tworzą się jony, które niekorzystnie wpływają na ukorzenienie drzew, ryby w zbiornikach wodnych oraz inne organizmy. Te uwolnione toksyny kumulują się we wszystkich poziomach ciągu pokarmowego. Gleba, która zawiera wapń może naturalnie zmniejszać zakwaszenia, posiada ona bowiem własności bufora. Podczas wietrzenia minerałów zawierających wapń dochodzi do wzrostu pH gleby. Kwaśne opady powodują obniżenie się pH gleb nie zawierających wystarczającej ilości wapnia. Proces zakwaszania przebiega wolniej w glebach, które posiadają własności buforowe, aniżeli w jeziorach czy innych zbiornikach wodnych. Lecz wszystko się ze sobą wiąże, ponieważ do zbiorników woda pochodzi w 90% z gruntu a w pozostałych procentach z wód opadowych.

Zakwaszanie wód powierzchniowych.

Choroby i śmierć zwierząt nie są spowodowane wyłącznie zakwaszeniem wód. Kwaśne środowisko przyczynia się do kumulacji jonów aluminium, szkodliwych dla większości organizmów żywych. Śmierć ryb w zbiornikach wodnych spowodowana jest zakwaszeniem oraz zatruciem toksycznym aluminium. Kwaśne jezioro charakteryzuje się zwiększoną ilością metali ciężkich: kadmu, ołowiu i cynku, co wiąże się z pochłanianiem ich przez organizmy żywe. Te szkodliwe związki pochodzą z zakwaszonych gleb otaczających jezioro. Zmiany w występowaniu niektórych organizmów nie zależą bezpośrednio od zakwaszania jezior. Zmniejszenia się ilości narybku jest przyczyną gwałtownego wzrostu ilości niektórych owadów, będących ofiarami ryb. Do organizmów tych zaliczamy pluskwiaki, chrząszcze oraz larwy jętek. Owady, pozbawione naturalnego wroga, zaczynają dominować w jeziorze. Kwaśne zbiorniki wodne nie są wiec pozbawione życia, ale zmieniają się w nich warunki biologiczne. W celu zwiększenia pH jezior można stosować wapnowanie, które wytrąca jony niepożądanych metali do postaci trudnorozpuszczalnego osadu, zbierającego się na dnie. Zmniejsza się zakwaszenie i ilość toksycznych jonów. Dzięki temu może odrodzić się życie. Czynność tą należy prowadzić stale, gdy występują kwaśne opady. Gdy jej zaprzestaniemy, zgromadzone na dnie metale mogą uwolnić swoje jony i zatruć cały zbiornik. Sposób ten jest drogi, uciążliwy i nie wiadomo jak wpływa na cały ekosystem.

Korozja budynków oraz metalowych konstrukcji.

Nie tylko świat ożywiony jest zagrożony w wyniku występowania kwaśnych deszczy. Są one również szkodliwe dla budynków, metalowych struktur, witraży czy tworzyw sztucznych. Rozpad grozi głównie budynkom z wapienia oraz piaskowca. Dotyczy to między innymi zabytków w Krakowie z epoki średniowiecza, świątyń w Atenach czy katedry Lincolna znajdującej się w Anglii. Zakwaszenie naszego otoczenia powoduje pojawianie się korozji. Hartowanie metali nie uodparnia ich przed kwaśnymi deszczami. Trzeba je częściej malować, skażenia natomiast mają negatywny wpływ na barwniki farb. Korozji ulegają tory i stal, które wymagają remontowania. Skażenia atmosfery powodują również zakwaszenie wody przeznaczonej do picia. Zwiększa się w niej ilość metali ciężkich, korozji ulegają instalacje wodno-kanalizacyjne i wypłukiwane są w nich toksyczne związki.

Globalne ocieplenie.

Zbyt duże stężenie CO₂ w powietrzu powoduje tak zwany efekt cieplarniany. Gaz ten działa tak jak szklane szyby w cieplarni. Promieniowanie słoneczne przechodzi atmosferę i nagrzewa powierzchnię naszej planety. Ciepło odbija się od Ziemi, a jego cześć zatrzymują gazy cieplarniane, do których należy między innymi CO₂. Jest to proces, który w naturalny sposób wpływa na temperaturę na Ziemi. Przy braku tego zjawiska średnia temperatura naszej planety równałaby się -18°C. Jednak efekt cieplarniany nasilił się na skutek działalności antropogenicznej. Stężenie gazów cieplarnianych w atmosferze znacząco wzrasta już od czasów rewolucji przemysłowej. W związku z tym coraz więcej ciepła jest przez nie zatrzymywane, a tym samym temperatura na Ziemi wzrasta. Globalne ocieplenie wiąże się z podwyższonym stężeniem w powietrzu pary wodnej, dwutlenku węgla, metanu, ozonu, freonu oraz podtlenku azotu. Dwutlenek węgle powstaje głównie na skutek spalania węgla oraz ropy, a także ze spalania lasów. Uprawianie ryżu oraz hodowla zwierząt przyczynia się do zwiększenia ilości metanu w atmosferze. Podtlenek azotu powstaje przy spalaniu biomasy i stosowaniu nawozów w rolnictwie, a freon przy produkowaniu chłodziarek oraz aerozoli. Procesy fotochemiczne powodują podwyższenie się stężenia ozonu w troposferze. Nasilenie się ostatnimi czasy efektu cieplarnianego jest wynikiem zwiększenia emisji gazów cieplarnianych. Doprowadził do tego rozwój przemysłu, motoryzacji oraz wycinanie na wielka skalę lasów tropikalnych. Dalsze zwiększanie się ilości gazów cieplarnianych może doprowadzić do globalnego ocieplenia. Możemy jednak temu przeciwdziałać kontrolując emisję CO₂ do powietrza. Należy więc zmniejszyć ilość wypuszczanych gazów lub usuwać już wprowadzony CO­­₂ poprzez fotosyntezę. Efekt cieplarniany nie wiążę się z powstaniem na całym globie gorącego klimatu. W pewnych miejscach temperatura może się zmniejszyć. Może się tak zdarzyć na przykład na Wyspach Brytyjskich czy w krajach skandynawskich, ponieważ efekt cieplarniany wpływa na prądy morskie m.in. Golfsztrom. Naukowcy twierdzą, iż temperatura mogłaby się obniżyć nawet o 11°C, stwarzając Arktyczne warunki w niektórych miastach. Miałoby to katastrofalne skutki dla rolnictwa europejskiego. Faktem jest, iż temperatura na Ziemi się podnosi. Jednak skutki globalnego ocieplenia mogą być różne, w różnych częściach naszej planety.

Zanieczyszczenia powietrza w Polsce.

Zanieczyszczenia wprowadzane są do atmosfery przede wszystkim przez:

- elektrownie oraz elektrociepłownie, a także gospodarstwa domowe; w naszym kraju energie elektryczną pozyskuje się głównie z węgla, który zawiera szkodliwe związki siarki,

- niską jakość spalanego paliwa oraz wady w sposobach spalania; węgiel to paliwo niekorzystnie wpływające na środowisko, przy jego spalaniu emitowane są szkodliwe gazy.

Energetyka to główna przyczyna zanieczyszczeń powietrza w naszym kraju. Na obniżenie się jakości powietrza moją również wpływ:

- transport - wprowadza do atmosfery m.in. tlenki azotu,

- hutnictwo, przemysł budowlany i chemiczny,

- stosowanie środków ochrony roślin i nawozów sztucznych,

- wysypiska odpadów,

- zanieczyszczenia napływające z krajów sąsiadujących.

Zapobieganie zanieczyszczeniu.

Można wyróżnić trzy metody chroniące środowisko:

- utrzymanie środowiska,

- pozbywanie się występujących w środowisku szkodliwych substancji,

- opracowywanie rozwoju gospodarczego tak, aby w jak najmniejszym stopniu wpływał on na środowisko.

Aby zapobiec degradacji środowiska należy starać się łączyć naturę z produktami cywilizacji. Ludzie muszą być bardziej uświadomieni ekologicznie i troszczyć się o środowisko naturalne. W celu redukcji skażeń zmodernizowano liczne zakłady przemysłowe. Zmniejszono ilość wypuszczanego do atmosfery dwutlenku siarki, tlenku azotu oraz pyłu. Wiązało się to z licznymi inwestycjami ekologicznymi w elektrociepłowniach czy hutach. Spadła też liczba zakładów przemysłowych zanieczyszczających środowisko.

Na Śląsku likwidacja zakładów przyczyniła się do zamknięcia ich kotłowni, a istniejące zakłady zaczęły stosować kotłownie gazowe lub olejowe czy też zainstalowały filtry wyłapujące zanieczyszczenia. Gospodarstwa domowe coraz częściej stosują gazowe albo elektryczne systemy grzewcze.