Najczęstsze choroby człowieka wywoływane przez robaki i pierwotniaki

• Choroby wywoływane przez robaki nazywane są robaczycami (helminotazami). Należy tu szereg różnych chorób: tasiemczyce, owsice, glistnice, włosogłówczyce, włośnice, choroba motylicza.

Objawy, charakterystyczne dla wszystkich rodzajów chorób wywoływanych przez robaki i pasożyty:

• osłabienie organizmu,
• chudnięcie, badź utrzymywanie tej samej wagi,
• sińce pod oczami,
• apatia bądź zwiększona pobudliwość,
• ból i zawroty głowy,
• swędzenie skóry, wysypki,
• brak lub nadmierny apetyt,
• nudności, wymioty,
• bóle brzucha.

Tasiemczyce

Tasiemce należą do robaków płaskich, czyli płazińców. Charakteryzują się dwuboczną symetrią ciała, spłaszczeniem w części grzbietowej i brzusznej, oraz słabo rozwinięto częścią głowową. Najczęściej człowiek zaraża się tasiemcem uzbrojonym, którego głowa posiada przyssawki oraz haki, oraz tasiemcem nieuzbrojonym, jak również bruzdogłowcem szerokim, który posiada na części głowowej służące do przysysania się bruzdy.

Cykl rozwojowy tasiemca uzbrojonego: jeśli jaja tasiemca zostaną spożyte przez świnię, która w tym przypadku jest żywicielem pośrednim, to larwa, która z tych jaj się rozwinie przedostaje się do różnych narządów wewnętrznych tego żywiciela. Jeśli osiedli się w mięśniach (a tak bywa najczęściej) to staję się wągrem. Jeśli człowiek spożyje mięso zawierające takiego wągra automatycznie ulega zarażeniu. W przewodzie pokarmowym człowieka, który jest żywicielem ostatecznym dochodzi do uwolnienia z wągra główki tasiemca, który za pomocą umieszczonych na głowie przyssawek i haków przyczepia się do jelita. W jelicie tasiemiec rozwija się i osiąga płciową dojrzałość. W momencie oderwania się jednego z członów tasiemca zawierającego jaja, gdy dostaną się one się do środowiska zewnętrznego ponownie mogą zostać spożyte przez żywiciela pośredniego, a cały cykl ulega powtórzeniu.

Cykl rozwojowy tasiemca nieuzbrojonego: jest identyczny jak cykl rozwojowy tasiemca uzbrojonego z tymi różnicami, że głowa tasiemca zaopatrzona jest jedynie w przyssawki (nie posiada haków), a żywiciele pośrednim w tym przypadku jest bydło.

Cykl rozwojowy bruzdogłowca szerokiego: występuje w nim dwóch żywicieli pośrednich i jeden żywiciel ostateczny. Ryba stanowiąca drugiego z żywicieli pośrednich zakaża się na skutek spożycia pierwszego żywiciela pośredniego, którym jest skorupiak. W jej układzie rozrodczym, albo mięśniach osiedla się larwa bruzdogłowca szerokiego. Żywiciel ostateczny, czyli człowiek zaraża poprzez spożycie ryby zawierającej larwy tego tasiemca

Objawy charakterystyczne: zwiększona ilość kwasochłonnych leukocytów we krwi.

Zapobieganie: to przede wszystkim spożywanie mięsa o wiadomym pochodzeniu, przebadanego weterynaryjnie.

Leczenie: polega na zastosowaniu odpowiednich leków.

Choroba motylicza

Czynnikiem sprawczym tej choroby jest motylica wątrobowa należąca do przywr (typu: płazińce). Jej ciało wyglądem przypomina listek.

Cykl rozwojowy motylicy wątrobowej: Po przedostaniu się jaj do środowiska wodnego, wylęgają się z nich larwy. Początkowo zarażeniu ulega ślimak, będący żywicielem pośrednim. Po licznych przeobrażeniach i rozmnożeniu, które zachodzi w ciele ślimaka, larwa po ostatnim przeobrażeniu opuszcza żywiciela pośredniego i osiada na roślinie. Po otoczeniu cystą, jeśli zostanie spożyta przez żywiciela ostatecznego, którym jest organizm roślinożerny, zaraża go. Po strawieniu w przewodzie pokarmowym roślinożercy cysty i uwolnieniu się larwy przebija ścianę jelita i razem z krwią wędruje do wątroby, gdzie dojrzewa.

Zapobieganie: nie spożywanie surowych roślin (gotowanie przed spożyciem), przestrzeganie nie spożywania wody z otwartych zbiorników, stosowanie środków o działaniu ślimakobójczym, kontrola wody.

Objawy charakterystyczne: gorączka, wysypka w postaci pokrzywki, powiększenie wątroby, może nawet dojść do zachorowania na żółtaczkę.

Leczenie: podawanie osobie zarażonej leków.

Owsica

Wywoływana jest przez owsiki, należące do typu nicieni. Ma on białą barwę, i jest bardzo cienkim organizmem. Jego miejsce pasożytowania to końcowy odcinek jelita grubego. Na owsice chorują najczęściej dzieci.

Cykl rozwojowy owsików: czynnikiem zakażającym są oczywiście jaja. Po ich połknięciu samice, w okolicy odbytu składa bardzo dużą ilość jaj, a ich ruch powoduje dokuczliwe swędzenie. Drapanie, które jest odruchem naturalnym może spowodować przedostanie się jaj owsików na ręce, a w momencie przeniesienia ich do ust, następuje ponowne połknięcie i zarażenie. Larwy, które rozwiną się z jaj osiedlają się w jelicie grubym, gdzie dojrzewaj. Jedynym żywicielem tego pasożyta jest człowiek.

Objawy charakterystyczne: uczucie swędzenia w okolicy odbytu, nocne moczenie, przy silnym zakażeniu może wystąpić zapalenie pochwy oraz sromu.

Zapobieganie: przestrzeganie zasad higieny osobistej, przepisów sanitarnych, oraz dokładnym myciu środków spożywczych, które spożywa się w stanie surowym.

Leczenie: to zaaplikowanie odpowiednich lekarstw, oraz ponowne przeprowadzenie leczenie po upływie około dwóch tygodni.

Glistnica

Wywoływana jest przez glistę ludzka. Jest to pasożyt, który przebywa w jelicie cienkim. Zakażenie ma miejsce po połknięciu jaj, które mogą znajdować się na owocach, warzywach, być przenoszone przez owady, czy za pomocą brudnych rąk. Z jaja po przedostaniu się do żołądka i jelita, pod wpływem działanie na nie enzymów wydobywa się larwa, która poprzez krew dostaje się do płuc. Tam dojrzewa, a następnie wędruje do gardła, gdzie na ogół jest ponownie połykana. Po ponownym połknięciu przedostaje się do jelita cienkiego oraz żołądka, i osiąga tam swoją dojrzałość płciową.

Zapobieganie: to przestrzeganie zasad higieny oraz czystości, dokładne mycie warzyw i owoców, profilaktyczne badania na zarażeniu, u osób należących do grupy zwiększonego ryzyka.

Objawy charakterystyczne: powikłania na tle chirurgicznym, które są najczęściej wynikiem zatkania jelit, dróg żółciowych duża ilością pasożytów.

Leczenie: poprzez podanie odpowiednich środków farmakologicznych.

Włośnica (trychinoza)

Wywołuje ją włosień kręty, który jest dla człowieka pasożytem bardzo niebezpiecznym.

Cykl rozwojowy włośnia krętego: zjedzenie mięsa (świni, bądź dzika), które posiada larwy w postaci otorbionej doprowadza do zarażenia się tym pasożytem przez człowieka. Larwa po przedostaniu się do żołądka, pod wpływem znajdujących się tam enzymów, zostaje uwolniona z otaczającej je osłonki. Po uwolnieniu przedostaje się do jelita grubego, w którym osiąga dojrzałość płciowa. Również tam następuje kopulacja, po której samce giną. Samice natomiast po wędrówce do węzłów limfatycznych składają larwy, bo są to organizmy jajożyworodne. Larwy t3 po przedostaniu się najpierw do krwi, ostatecznie osiedlają się w mięśniach (poprzecznie prążkowanych). W mięśniach ulegają skręceniu i otorbieniu.

Zapobieganie: spożywanie mięsa przebadanego weterynaryjnie.

Objawy charakterystyczne: gorączka, wystąpienie dreszczy, dochodzi do obrzęku powiek i twarzy, przekrwienie oczu, bóle mięsni, wysypki, przypadłości ze strony różnych układów przy silnym zakażeniu, co może niestety doprowadzić do śmierci.

Leczenie: stosowanie leków o działaniu przeczyszczającym, przeciwrobaczycowym, przeciwbólowym, przestrzeganie odpowiedniej diety (wysokoenergetycznej), aplikowanie zarażonemu witamin, dużej ilości białka i płynów.

Włosogłówczyca

Wywołują ją pasożyty zwane włosogłówkami. Nazwa pochodzi stąd, że pasożyt ten w przedniej swojej części jest cienki niczym włos, natomiast w części tylnej o wiele grubszy.

Cykl rozwojowy włosogłówki: po spożyciu jaj, które mogą znajdować się, podobnie jak w przypadku glistnicy, na owocach, warzywach, zanieczyszczonych rękach, człowiek ulega zarażeniu. Z jaj, które przedostaną się do narządów wewnętrznych uwalnia się larwa. Wędruje ona do gardła, gdzie po samozakażeniu przedostaje się i osiedla w jelicie cienkim i ślepym.

Zapobieganie: jak w przypadku zarażenia glistą ludzką

Objawy charakterystyczne: brak

Leczenie: stosowanie środków farmakologicznych, i przeprowadzenie badań kontrolnych po upływie dwóch tygodni.

• Do najczęściej spotykanych chorób wywoływanych przez pierwotniaki zalicza się: lambliozę, balantidiozę i toksoplazmozę.

Lamblioza

Czynnikiem sprawczym tej choroby jest wiciowiec Lamblia intestinalis. Zaopatrzony jest, w umożliwiające poruszanie się wici oraz w przyssawki, dzięki którym może przyczepiać się do błony śluzowej. Zarażeniu w większym stopniu niż osoby dorosłe, ulegają dzieci. Sam człowiek stanowi źródło zakażenia.

Objawy:

• brak apetytu, nudności,
• bóle brzucha, biegunka,
• gorączka,
• żółtaczka,
• osłabienie, zmęczenie,
• wysypka.

Zapobieganie: przestrzeganie zasad higieny.

Leczenie: stosowanie środków farmakologicznych o działaniu przeciwpierwotniakowym.

Balantidioza

Szparkosz okrężnicy jest sprawcą tej choroby. Jest pierwotniakiem zaopatrzonym w rzęski. Do zachorowania następuje poprzez spożycie wieprzowego mięsa zawierającego cysty tego pierwotniaka. Z cyst rozwijają się, osiedlające się w jelicie grubym, formy dorosłe. Wskutek działania enzymów przenikają one do przestrzeni znajdujących się między komórkami.

Objawy:

• biegunka,
• ogólne osłabienie organizm,
• nie występowanie gorączki.

Zapobieganie: przestrzeganie zasad higieny, zwłaszcza przez osoby, których praca wymaga kontaktów z trzodą chlewną.

Leczenie: przez podawanie odpowiednich antybiotyków.

Toksoplazmoza

Wywołuje ją pierwotniak - Toxoplasma gonidii. Wyróżnia się dwa typy tej choroby: nabytą i wrodzoną.

Nabyta - cykl rozwojowy pasożyta odbywa się w organizmie kota. W jelicie cienkim dochodzi do powstania cyst, które następnie są wydalane wraz z kałem. Do zarażenia toksoplazmozą nabytą może dojść na skutek spożywania produktów zwierzęcych w stanie surowym, bądź poprzez połknięcie cyst, najczęściej w miejscach gdzie może wystąpić koci kał. Cysty po przedostaniu się do organizmu człowieka przedostają się do jelit, a następnie za pomocą krwi lub limfy również do innych narządów wewnętrznych. W komórkach dochodzi do wytworzenia innego rodzaju cyst, które następnie ulegają przemianie w cysty pozakomórkowe. Cysty te zawierają dużą ilość pasożytów.

Objawy:

• zwiększenie się rozmiarów węzłów chłonnych,
• gorączka,
• bóle stawów i głowy,
• nadmierna potliwość.

Wrodzona - występuje na skutek zarażenia płodu poprzez łożysko. Jest to bardzo niebezpieczna choroba. Wskutek zakażenia może dojść do poronienia. Jeśli dziecko zarażone przyjdzie na świat może mieć zapalenie mózgu, wodogłowie, blizny, drgawki oraz uszkodzenia różnych narządów wewnętrznych, może również choroba ta doprowadzić do upośledzenia umysłowego.

Zapobieganie: nie spożywanie mięsa, zarażonych zwierząt oraz mięsa w postaci surowej, przestrzeganie zasad higieny zwłaszcza przy posiadaniu kota, częste badania serologiczne kobiet w ciąży.

Leczenie - najczęściej polega na zaaplikowaniu osobie zakażonej odpowiednich antybiotyków.