Choroby cywilizacyjne.

Ogromny postęp nauki oraz techniki przyniósł rozwój cywilizacyjny. W związku z tym warunki życia ludzi znacznie się poprawiły, lecz z drugiej strony pojawiło się wiele wcześniej nawet nie znanych zagrożeń. Należą do nich choroby cywilizacyjne, szeroko rozpowszechnione w krajach wysoko zurbanizowanych oraz w tych, w których nie ma wprowadzonej odpowiedniej profilaktyki ustrzegającej przed nimi. Mieszkańcy dużych aglomeracji miejskich najczęściej są narażeni na tego typu choroby. Wszystko dlatego, że życie w mieście wiąże się bardzo często z pracą w siedzącym trybie, pośpiesznym i niezdrowym odżywianiem oraz niską aktywnością ruchową. Ludzie narażeni są na liczne zanieczyszczenia środowiska, m.in. powietrza i wody oraz hałas. Powodem wielu chorób jest również wysokie tempo życia powiązane ze stresem i napięciem nerwowym.

Poniżej przedstawiony jest opis kilku chorób cywilizacyjnych, wraz z informacjami na temat ich objawów, miejsca występowania oraz sposobów leczenia.

MIAŻDŻYCA

Miażdżyca tętnic to choroba często powiązana z nadciśnieniem tętniczym oraz przyczynia się bezpośrednio do wystąpienia choroby wieńcowej i innych schorzeń układu krwionośnego. Jest chorobą zwyrodnieniową. Sam proces chorobowy jest złożony, ponieważ jednocześnie występują zmiany wsteczne oraz procesy regeneracyjno- kompensacyjne. Choroba polega na gromadzeniu się w ścianach tętnic tzw. blaszek miażdżycowych, to znaczy złogów lipidów (cholesterolu), trombocytów oraz soli wapnia. Powstające w miejscu odkładania lipidów ognisko martwicze ulega więc postępowemu zwapnieniu. Typowe ognisko martwicze może mieć różną wielkość oraz kształt, natomiast miejsce jego pojawienia się w dużym stopniu zależy od rodzaju naczynia krwionośnego. Jest to swego rodzaju wyniosłość, zabarwiona żółtawo, która ostro odcina się od swojego otoczenia. Na skutek postępującego procesu zwyrodnieniowego dochodzi do rozwoju tkanki łącznej w ścianach tętnicy i tym samym ich stwardnienia, przez co tętnice tracą swoją elastyczność. Zmiany te pojawiają się przeważnie w tętnicach o małej lub średniej wielkości, co skutkuje znacznym zwężeniem światła tych naczyń, a co za tym idzie - utrudnionym przepływem krwi, bądź w przypadku zupełnego zamknięcia naczyń (na skutek pojawienia się również zakrzepów) - całkowitym zahamowaniem przepływu krwi. W efekcie narządy i tkanki są niedotlenione, co jest szczególnie niebezpieczne w przypadku mózgu oraz serca. Zmiany miażdżycowe zachodzące w tętniczkach niewielkiego rozmiaru polegają na silnym rozrastaniu się tkanki łącznej oraz rozwarstwianiu włókien sprężystych, które następnie mogą ulegać zwyrodnieniu szklistemu.

Bezpośrednim czynnikiem przyczyniającym się do powstania miażdżycy są zaburzenia gospodarki tłuszczowej, jednakże w zasadzie właściwy czynnik etiologiczny nie jest jeszcze do końca ustalony. Wiadomo, że istotne znaczenie mają wiek, sposób odżywiania się, nałogi (palenie tytoniu), czy ciężka praca.

Miejscami najczęściej zagrożonymi zmianami miażdżycowymi są: tętnica główna, tętnica mózgu, tętnica wieńcowa serca, tętnica trzewi oraz nerek. Wraz z postępem procesu chorobowego dochodzi do stwardnienia również tętnic obwodowych, a te można wyczuć w trakcie badania. Rozwój choroby stopniowo przynosi również dolegliwości narządów związanych z miejscami występowania ognisk chorobowych. Skutkuje to zawrotami głowy, bólami serca (typu bólów wieńcowych), osłabieniem pamięci. Pojawiające się w tętnicach trzewi zmiany miażdżycowe wywołują zaburzenia w trawieniu oraz silne wzdęcia, natomiast te w tętnicach nerkowych obniżają znacznie sprawność nerek.

W leczeniu tej choroby stosuje się odpowiednią dietę, a także podaje się hormony tarczycy, jod oraz heparynę.

DŁAWICA (CHOROBA WIEŃCOWA)

Jest chorobą dotyczącą naczyń krwionośnych w sercu. Spowodowana jest odkładaniem się blaszek miażdżycowych w mięśniu sercowym, przez co światło naczyń krwionośnych zwęża się. Powoduje to znacznie wolniejszy przepływ krwi, przez co komórki serca nie mają dostarczonej wystarczającej ilości tlenu oraz substancji odżywczych. W efekcie serce pracuje nieprawidłowo.

Najczęściej odczuwany objaw to ból dławicowy, zlokalizowany za mostkiem, lecz promieniujący także w kierunku szyi, żuchwy, pleców oraz ramion. Ustępuje on po kilkuminutowym odpoczynku. Ostry napad bólowy wywołać może ciężkostrawny posiłek, czy zimno, gdyż zostaje wtedy zwiększony przepływ krwi w innych niż naczynia wieńcowe serca okolicach ciała.

Chorobę wywołują: podwyższone ciśnienie krwi, zwiększony poziom cholesterolu, palenie papierosów, cukrzyca. Leczenie opiera się na zmianie stylu życia, treningu fizycznym, a także leczeniu farmakologicznym lub nawet chirurgicznym, w zależności od stopnia postępu choroby oraz występujących objawów.

ZAWAŁ SERCA

W momencie znacznego zmniejszenia lub zupełnego zatrzymania przepływu krwi w określonych częściach mięśnia sercowego dochodzi do martwicy komórek. W większości przypadków spowodowane jest to zamknięciem tętnicy wieńcowej. Tętnice wieńcowe to naczynia otaczające serce, dzięki którym mięsień sercowy otrzymuje tlen oraz składniki odżywcze. Zawał serca to często objaw postępującej choroby wieńcowej.

Najważniejszy objaw ataku serca to ból odczuwany za mostkiem, silny, ściskający, trwający około godziny. Zdarza się jednak, że zawał przebiega bezbólowo. Innymi objawami mogą być: uczucie ucisku, pogorszenie samopoczucia, zawroty głowy, wymioty, spłycenie oddechu, utrata przytomności.

Atak serca to nagły stan, który wymaga natychmiastowej pomocy lekarskiej. Osoby, u których stwierdzono zagrożenie zawałem serca muszą stosować się do lekarskich zaleceń, a są to przeważnie: zmiana stylu życia, odpowiednia dieta, aktywność fizyczna oraz zrezygnowanie z palenia papierosów. Pomocne mogą również być techniki relaksacyjne, które pomagają załagodzić stres.

ZAKRZEPOWE ZAPALENIE ŻYŁ (WĘDRUJĄCE)

W chorobie tej w przeróżnych odcinkach systemu żylnego pojawiają się objawy zapalenia. Dotyczy to szczególnie żył powierzchownych. Dla tego typu schorzenia charakterystyczne jest to, że w wyniku przeprowadzonego leczenia lub samoistnie proces chorobowy może ustąpić w danym miejscu, lecz może ponownie się pojawić się w innym miejscu tej samej lub innej żyły (czasem leżącej daleko od miejsca toczącego się aktualnie lub już zakończonego procesu zapalenia). Choroba ta bardzo często towarzyszy schorzeniom trzustki oraz nowotworom. Leczenie polega na podawaniu środków przeciwzakrzepowych.

ZAPALENIE TĘTNIC

Chorobę tę wywołują różne czynniki i od nich zależy jej przebieg. Najczęściej do zapalenia tętnic dochodzi wskutek chorób zakaźnych, ale także mogą ją wywołać czynniki uczuleniowe, kiła oraz reumatyzm. Ostre w przebiegu zapalenie tętnicy obserwowane jest zwykle w tętnicach zlokalizowanych w kończynach dolnych.

Choroba objawia się nagłym bólem tętnicy zlokalizowanym w miejscu toczącego się procesu zapalnego. Towarzyszy temu podwyższenie temperatury ciała. Ból nasila się zwłaszcza w porach nocnych, jednakże również przy każdy ruch, nawet najmniejszy, jest boleśnie odczuwany.

Terapia polega na leczeniu przyczyny oraz zastosowaniu środków przeciwbólowych. Istotne jest zapewnienie dotkniętej chorobą kończynie prawidłowego ukrwienia.

CHOROBY DWUNASTNICY

Jest to odcinek przewodu pokarmowego stykający się z innymi narządami: trzustką, wątrobą oraz pęcherzykiem żółciowym. Pojawiające się w tych narządach różnego typu schorzenia mogą mieć również wpływ na wystąpienie zmian chorobowych w samej dwunastnicy. Mogą to być m.in. stan zapalny lub zmiany anatomiczne (zwężenie, zwiotczenie, niedrożność). Jednak choroba wrzodowa jest chyba jedną z najczęstszych chorób dotyczących dwunastnicy.

CHOROBA WRZODOWA

Jest to przewlekłe schorzenie, w którym dochodzi do powstawania uszkodzeń błony śluzowej żołądka oraz dwunastnicy. Powstawanie tych ranek, czyli wrzodów, wiąże się z wieloma dolegliwościami: bólem w nadbrzuszu (przeważnie silnym, promieniującym do kręgosłupa), zgagą, kwaśnym odbijaniem, nudnościami, wymiotami, czkawką, zaparciem, niestrawnością. Charakterystyczna dla choroby wrzodowej jest okresowość jej występowania, gdyż objawy nasilają się znacznie w czasie wiosny oraz jesieni. Towarzyszące tej chorobie bóle pojawiają się przeważnie w określonym momencie. Jeżeli jest to choroba wrzodowa żołądka - ból występuje w szczytowej fazie procesów trawiennych, tzn. godzinę lub dwie po spożyciu danego posiłku. Natomiast choroba wrzodowa dwunastnicy wywołuje bóle zwane głodowymi, ponieważ pojawiają się one, gdy jest pusty żołądek, a więc przed posiłkiem oraz w trakcie snu.

Choroba wrzodowa może pojawić się u każdego, niezależnie od wielu, choć przeważnie dotyczy ona osób 30- czy 40-letnich. Również częściej narażeni są na jej wystąpienie mężczyźni. Duże znaczenie w jej powstawaniu mają różnego typu urazy mechaniczne, a także wstrząsy psychiczne oraz duży stres. Jednak główną przyczyną wystąpienia choroby wrzodowej jest obecność bakterii Helicobacter pylori. Bardzo duże znaczenie mają także zaburzenia unerwienia śluzówki żołądka oraz trawiące właściwości występującego tam soku. Chorobie wrzodowej zdecydowanie sprzyjają błędy żywieniowe oraz nieregularność posiłków. Stan przewlekły owrzodzenia żołądka lub dwunastnicy, bądź też występowanie tej choroby u starszych osób może przejść do stadium nowotworowego, dlatego też istotne jest regularne poddawanie się badaniom lekarskim.

Podstawowa diagnostyka tej choroby polega na wykonaniu badania endoskopowego żołądka oraz dwunastnicy, które pozwala ocenić stan śluzówki, wykryć ubytki, jak również pobrać odpowiednie wycinki w celu wykonania badania histopatologicznego. W leczeniu stosowane są odpowiednie antybiotyki oraz leki pobudzające odnowę śluzówki i ochraniające ją, hamujące wydzielanie soków żołądkowych, a także środki uspokajające. Istotna jest odpowiednia dieta, w której wykluczone zostają zupełnie produkty mogące wywołać zaostrzenie objawów, takie jak: napoje moczopędne, pikantne przyprawy, potrawy tłuste i ciężkostrawne.

ALERGIE

Są to choroby, których źródło stanowi nadmierna aktywność układu immunologicznego. Organizm reaguje wtedy w niewłaściwy sposób w wyniku zetknięcia z niektórymi czynnikami, zwanymi alergenami. Dochodzi do działania nadreaktywnego oraz wytwarzania wywołujących podrażnienie przeciwciał. Taka reakcja alergiczna może mieć różny przebieg i objawiać się pod postacią m.in.: kataru siennego, pokrywki skórnej, łzawienia, przekrwienia i obrzęku spojówek, skurczu oskrzeli (w astmie oskrzelowej), bądź spadkiem ciśnienia tętniczego (podczas wstrząsu anafilaktycznego, czyli bardzo silnej reakcji alergicznej organizmu). Alergenami mogą być tak pospolite i szeroko rozpowszechnione czynniki, jak: kurz, roztocza, pyłki roślin, dym papierosowy, sierść zwierzęca, a także niektóre produkty pokarmowe czy leki.

Alergia w organizmie rozwija się stopniowo w wyniku wielokrotnego stykania się z danymi bodźcami. Jest to tzw. uczulanie się ustroju na określony czynnik. W momencie powstania uczulenia, każde kolejne zetknięcie się z danym alergenem powoduje charakterystyczną reakcję - odczyn alergiczny. Osoby posiadające alergię na jakiś czynnik są bardziej narażone na rozwinięcie się uczulenia na kolejny alergen.

Leczenie alergii to bardzo trudne zadanie. W wielu przypadkach choroby brak jest leczenia przyczynowego. Niektóre przypadki pozwalają po prostu wyeliminować uczulające alergeny, przez co choroba może się nie objawiać.