Uzależnienie od leków jest stanem spowodowanym długotrwałym przyjmowaniem określonego typu leku (niejednokrotnie nadużywaniem substancji chemicznej określonego typu). W takiej sytuacji dany lek sprawia, że czynności psychiczne, fizyczne, a nawet somatyczne znacznie się zmieniają, a nagłe odstawienie leku, czy innej substancji chemicznej wywołuje znaczne zaburzenia czynności ustroju. Zmiany te są określane mianem syndromu odstawienia lub objawów abstynencji. Osoba uzależniona (lekoman) potrzebuje leku nie po to aby zwalczyć określone objawy choroby, ale aby wywołać u siebie określony stan psychofizyczny, najczęściej poprawić sobie nastrój, pozbyć się wrażenia niepokoju. Najszybciej i najczęściej pojawia się psychiczne uzależnienie od leku. Zdecydowanie rzadziej i zazwyczaj po długim okresie przyjmowania określonej substancji rozwija się zależność somatyczna. W tym przypadku, jeżeli osoba uzależniona nie zażywa leku dochodzi do znaczących zmian w funkcjonowaniu narządów obwodowych. Mogą się one manifestować, np. zaburzeniami czynności serca, zmianami ciśnienia krwi, nieprawidłowościami w oddychaniu, czy funkcjonowaniu układu pokarmowego. Następstwa lekomanii są zazwyczaj zróżnicowane i zależne od rodzaju, czasu oraz dawki przyjmowanej substancji. Zażywanie dawek większych niż zalecane może skutkować właśnie uzależnieniem się od określonego typu substancji, czy zwiększeniem tolerancji na dany lek. W drugim przypadku osoba przyjmująca lek, aby osiągnąć określony efekt terapeutyczny, potrzebuje stale większych dawek. Przy długotrwałym zażywaniu substancji może on wywoływać zaburzenia umysłowe lub halucynacje. W niektórych przypadkach dochodzi nawet do uszkodzenia określonych narządów ciała.

Związek chemiczny, który spowodował zależność lekową, jest włączany w cykl przemian metabolicznych zachodzących w organizmie, a wkrótce potem staje się konieczny do tego, aby one zachodziły. Substancje stosowane w farmakologii mają bardziej lub mniej skomplikowaną budowę chemiczną oraz skład. Znajdują się wśród nich pojedyncze pierwiastki (mikro- i makroelementy), związki nieorganiczne o nieskomplikowanej strukturze, złożone połączenia organiczne, skomplikowane układy fizykochemiczne albo subtelne agregaty biochemiczne. W dzisiejszych czasach obserwuje się niemal lawinowy wzrost ilości preparatów farmaceutycznych wprowadzanych na rynek. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest zapewne dynamiczny rozwój takich dziedzin nauki jak biologia, czy chemia. Wśród lekomanów często spotyka się osoby, które zażywały środki nasenne, oczywiście w początkowym stadium, aby sprowokować zasypianie. W kolejnym stadium środki nasenne przestają spełniać funkcję narzędzia wywołującego senność, a zaczynają być stosowane aby zmniejszyć napięcie nerwów, poczucie lęku, niezadowolenie bądź uczucie rozchwiania równowagi emocjonalnej. Innymi środkami, które często prowadzą do wystąpienia uzależnienia są również leki przeciwbólowe, stosowane w celu zwiększenia formy fizycznej oraz euforyzujące (wprowadzające w stan błogiego upojenia). Także leki hormonalne mogą okazać się niebezpieczne dla zdrowia. Czasami ludziom otyłym podaje się hormony produkowane przez tarczycę w celu zasymulowania utraty wagi. Hormony te mogą przyczynić się do wystąpienia nadczynności tarczycy. Hormony płciowe zażywane przez kobiety w środkach antykoncepcyjnych lub podawane jako środki wspomagające w okresie menopauzy mogą inicjować powstawanie zmian w komórkach błon wyściełających macicę i prowadzić do powstania guzów macicy.

Zwiększona skłonność do uzależnień lekowych stwierdza się u osób, które z różnych względów w określonym czasie swojego życia musiały zażywać leki jako środki wspomagające takie schorzenia jak: bezsenność nerwobóle, nawracające bóle głowy, stany niepokoju oraz lęku. Należy podkreślić, że jednoczesne zażywanie kilku typów leków może stać się przyczyną wystąpienia szeregu niebezpiecznych dla organizmu interakcji (wzajemnych oddziaływań).

Uzależnienie od leku może przybrać formę "cięższą", mamy wtedy do czynienia z nałogiem lub "lżejszą", kiedy chory jest tylko silnie przyzwyczajony do zażywania określonego typu substancji. Najważniejszą cechą pozwalającą stwierdzić, że mamy do czynienia z nałogiem jest pojawienie się nieodparta potrzeba przyjmowania leku. Potrzeba ta jest to następstwem, powstania odruchu, prowadzącego do zdobycia i zażycie leku za każdą cenę.

U osób uzależnionych od określonego typu leku niejednokrotnie wytwarza się tolerancja na ów lek. Przejawia się ona m. in. tym, że siła działania leku zmniejsza się wraz z wydłużającym się czasem jego przyjmowania. Osoba uzależniona musi więc sięgać po coraz większe dawki. W przypadku leków nasennych może dojść do sytuacji, kiedy chory w celu wywołania senności musi zażywać aż kilka tabletek, podczas gdy na początku ten sam efekt wywoływało już pół tabletki.

Lekomania niewątpliwie jest schorzeniem wymagającym leczenia. Terapia, tak jak w przypadku wszelkiego typu uzależnień jest bardzo trudna, wymaga od chorego wielkiego zaangażowania i niestety może nie zakończyć się sukcesem.

W wielu przypadkach do uzależnień od leków dochodzi u osób przekonanych, że mogą leczyć się samodzielnie i bez konsultacji lekarza wiedzą ile i jakich leków powinni zażywać. Z tego powodu zdecydowana większość leków powinna być objęty nadzorem lekarskim i wydawana jedynie za pozwoleniem lekarza prowadzącego. Wszelkie skłonności do tzw. samoleczenia należy zwalczać.

Aby zapobiegać wystąpieniu uzależnienia od leku trzeba rygorystycznie stosować się do zaleceń lekarza, nie przekraczać zalecanych dawek i stosować się do zakazów oraz ograniczeń dotyczących sprzedaży leków dostępnych bez recept wypisywanych przez lekarzy.