Słowo "profilaktyka" pochodzi od greckiego słowa oznaczającego zapobieganie, prewencję. Tak, więc profilaktyka oznacza podjęcie zespołu działań i pewnych środków, które pozwoliłyby zapobiec zjawiskom niepożądanym i negatywnym. Najczęściej słowa "profilaktyka" używa się w celu określenia zjawiska:
- Zapobiegania zagrożeń dla życia i zdrowia ludzkiego,
- Patologii występujących w społeczeństwie,
- Wszelkich zjawisk, które sprzeciwiają się przyjętym przez daną społeczność normom prawnym, moralnym, etycznym.
Aby działania zapobiegawcze podjęte dla poszczególnych dziedzin życia były skuteczne muszą różnic się specyfiką, metodami oraz środkami.
Wśród poszczególnych dziedzin profilaktyki wyróżnić można:
- Profilaktykę medyczną,
- Profilaktykę społeczną,
- Profilaktykę środowiskową,
- Profilaktykę przeciwalkoholową,
- Profilaktykę wychowawczą.
Do profilaktyki medycznej można zaliczyć profilaktykę urazów w sporcie. Każdy, kto zetknął się kiedykolwiek ze sportem wie jak łatwo jest o kontuzję. Można sobie, więc wyobrazić, na jakie niebezpieczeństwo narażenie są ludzie uprawiający sport zawodowo. Gdyby nie było odpowiednich działań profilaktycznych rozwój jakiejkolwiek dyscypliny sportu był by niemożliwy ze względu na duże zagrożenie dla życia i zdrowia sportowca.
Ważne jest, aby w każdym sporcie poznać możliwość wystąpienia urazów po to, aby móc skutecznie im zapobiegać.
Do głównych przyczyn urazów w sporcie zalicza się:
- Pogwałcenie zarządzeń, regulaminów i przepisów mówiących o prawidłowym przeprowadzaniu treningów czy zawodów.
- Niewłaściwa kontrola medyczna stanu zdrowia lub jej całkowity brak oraz przyzwolenie osobie chorej na udział w treningach czy zawodach.
- Wadliwy sprzęt sportowy dopuszczony do użytku.
Aby nie dopuścić do wystąpienia urazów lub też zminimalizować ryzyko ich wystąpienia należy przestrzegać kilku zasad:
- Treningi, zaprawy nie mogą być prowadzone bez nadzoru odpowiedniego instruktora, trenera czy nauczyciela.
- Przed rozpoczęciem treningu należy sprawdzić stan boiska, sali gimnastycznej, lodowiska, trasy oraz innego miejsca, w którym ma odbyć się trening.
- Przed rozpoczęciem treningu należy sprawdzić stan techniczny sprzętu sportowego.
- Przed zasadniczymi ćwiczeniami należy wykonać odpowiednią rozgrzewkę tak, aby nastawić organizm na mający wystąpić wysiłek fizyczny.
- Rozgrzewka powinna być dobrana w sposób racjonalny i powinna przygotowywać do właściwej części treningu.
- Należy bezwzględnie przestrzegać poprawnego przebiegu treningu tzn. poprawnego instruktażu ćwiczeń oraz zwiększania wysiłku fizycznego w sposób stopniowy.
- W czasie treningu nie wolno dopuścić do wyczerpania organizmu, gdyż taki stan może łatwo doprowadzić do kontuzji.
- Trening, rozgrzewka, ćwiczenia główne muszą być dobrane w zależności od wieku, płci, możliwości i kondycji fizycznej ćwiczących.
- W czasie ćwiczeń konieczne jest przestrzeganie zasad bezpieczeństwa.
- W czasie treningu czy zawodów należy kategorycznie eliminować wszelakie formy nieposłuszeństwa, niesubordynacji.
- Należy dobrać odpowiedni strój sportowy do danej dyscypliny i nie wolno dopuszczać osób bez odpowiedniej odzieży i obuwia do ćwiczeń sportowych.
- Należy zwracać uwagę na przestrzeganie zasad higieny osobistej.
- Każda osoba ćwicząca powinna korzystać z odpowiednich środków ochronnych właściwych dla określonej dyscypliny sportowej np. kasku, rękawic, ochraniaczy, nałokietników, bandaży i innych.
- W celu przygotowania ogólnego planu treningów należy skonsultować się z lekarzem, który opiekuje się osobami ćwiczącymi.
- Każda osoba po przebytej chorobie, dłuższej przerwie w treningach czy po kontuzji powinna być zbadana przez lekarza celem dopuszczenia/nie dopuszczenia jej do treningów.
- W czasie poradzenia treningów należy zwracać uwagę na panujące warunki pogodowe oraz na samopoczucie ćwiczących.
- Każdy instruktor, trener czy nauczyciel musi nie tylko znać zasady udzielania pierwszej pomocy, ale także powinien umieć jej sprawnie udzielić.
- Należy z wielka starannością prowadzić rejestracje wszystkich wypadków i jeszcze wnikliwiej rozpatrywać przyczyny ich wystąpienia tak, aby w przyszłości móc im zapobiec.
- Należy dbać o sprzęt sportowy oraz zapewnić mu odpowiednią konserwację i w razie potrzeby naprawę.
