Nieżyt nosa (katar) - stan zapalny błony śluzowej wyścielającej jamę nosową. Postać ostra zapalenia wywołana jest przez infekcję wirusową, często połączoną z bakteryjną. Przeważnie towarzyszy przeziębieniom i grypie. Przewlekły nieżyt nosa może charakteryzować się trwałym zanikiem lub przerostem błony śluzowej nosa. Alergiczną postacią nieżytu nosa jest katar sienny.
Grypa - choroba zakaźna, wywoływana przez wirusa, występującego w różnych odmianach. Łatwo przenosi się drogą kropelkową - podczas kichania, kaszlu, rozmowy z chorym. Przeważnie przyjmuje postać masowych zachorowań w danym rejonie (epidemii), pojawiających się co 2-3 lata. Rzadziej może przybierać postać pandemii, obejmującej cały świat. Pierwszymi objawami grypy są bóle głowy, mięśni i stawów oraz wysoka gorączka (do 39°C) - pojawiają się nagle. W przebiegu choroby odczuwane jest ogólne osłabienie, towarzyszą mu katar oraz nieżytowe zapalenie gardła, tchawicy czy oskrzeli. Okres najcięższych objawów trwa około 5 dni. Grypie mogą towarzyszyć powikłania, np. zapalenie zatok obocznych nosa czy zapalenie płuc, a nawet zapalenie serca i mózgu. Zapobiegawczo stosuje się szczepionkę przeciw grypie, jednak nie daje ona stuprocentowej skuteczności. Objawy leczy się polopiryną, paracetamolem, lekami przeciwkaszlowymi. W przypadku powikłań z zakażeniem bakteryjnym stosuje się antybiotyki.
Angina - stan zapalny migdałków podniebiennych, zwykle wywołany infekcją bakteryjną. Objawy to silny ból gardła, utrudnione przełykanie, powiększenie i zaczerwienienie migdałków, białawy nalot na migdałkach, wysoka gorączka. Leczenie polega na podawaniu antybiotyków. Nie leczona angina może prowadzić do groźnych powikłań, np., kłębuszkowego zapalenia nerek, gorączki reumatycznej, zapalenia stawów czy ropnia okołomigdałkowego.
Odra - choroba zakaźna, występująca przeważnie w wieku dziecięcym. Wywoływana jest przez wirusa, należącego do tej samej grupy co wirus grypy czy świnki - Myxovirus. Pierwsze objawy to katar i kaszel oraz wysoka gorączka. W przeciągi czterech dni pojawia się plamista wysypka - początkowo za uszami, później na twarzy oraz reszcie ciała. W wyniku powikłań może wystąpić zapalenie ucha środkowego oraz płuc. Dokładne rozpoznanie choroby następuje na podstawie wykrycia wirusa w popłuczynach z jamy nosowo-gardłowej i we krwi (w początkowym stadium), a na odczynach serologicznych na późniejszym etapie. Obecnie stosuje się szczepienia profilaktyczne wśród dzieci, stąd odra występuje bardzo rzadko.
Szkarlatyna - choroba zakaźna, charakterystyczna dla wieku dziecięcego. Wywoływana przez bakterie z grupy paciorkowców. Rozprzestrzenia się drogą kropelkową. Pierwsze objawy występują 2-5 dni od zakażenia i pojawiają się nagle: wysoka gorączka, wymioty, bóle głowy, drobna wysypka na ciele. Wysypka pomija okolice ust, a najsilniej występuje na wewnętrznej stronie ud i na tułowiu. Występuje zaczerwienienie twarzy oraz języka (silnie malinowa barwa). Ostry przebieg trwa 3-4 dni, po czym gorączka spada, a skóra zaczyna się łuszczyć. Złuszczanie na stopach i dłoniach ma charakter płatowy. Środkiem podawanym w leczeniu jest penicylina. Powikłania, jakie mogą wystąpić po szkarlatynie to zapalenie ucha środkowego, zapalenie nerek, ostra choroba reumatyczna z możliwością przejścia na mięsień sercowy.
Dyfteryt (błonica) - choroba zakaźna, występująca przeważnie u dzieci, wywołana zakażeniem bakteryjnym. Bakteria wytwarza toksynę, która dostaje się do krwiobiegu i wywołuje zmiany w narządach wewnętrznych: sercu, wątrobie, nerkach, mięśniach. Objawy dyfterytu to bladość skóry, gorączka, powiększone węzły chłonne, błoniasty nalot na migdałkach, śluzowo-ropna wydzielina z nosa, gnilny zapach z ust. Leczenie polega na podaniu surowicy przeciwbłoniczej. Mogą występować powikłania w postaci zapalenia mięśnia sercowego lub porażenia podniebienia. Przeciwko błonicy stosuje się profilaktyczne szczepienia ochronne (w Polsce jest to szczepionka Di-Per-Te).
Krztusiec - choroba zakaźna, na którą chorują zwykle dzieci przed 9. rokiem życia. Wywoływana jest przez bakterię Haemophilus pertussis, rozprzestrzenia się droga kropelkowa. Pierwsze objawy pojawiają się dopiero 2 tygodnie od zakażenia. Początkowo jest to pokasływanie i katar, a po około 14 dniach przechodzą w ostre napady kaszlu (szczególnie w nocy), z wymiotami i gwałtownym wciąganiem powietrza na końcu. Możliwe powikłania to zapalenie płuc i mózgu, rozszerzenie oskrzeli. Profilaktyka polega na szczepieniach ochronnych, stosuje się trójskładnikową szczepionkę Di-Per-Te.
Ospa wietrzna - wirusowa choroba zakaźna, charakterystyczna dla wieku dziecięcego, wywołana przez wirusa, będącego też przyczyną półpaśca. Zakażenie następuje drogą kropelkową, a objawy pojawiają się po 14-21 dniach. Początkowo jest to ogólne złe samopoczucie, stan podgorączkowy i bóle mięśni oraz nie charakterystyczna wysypka. W stadium pełnego rozwoju choroby występuje gorączka i wysypka na skórze oraz błonach śluzowych. Wysypka na początku ma charakter plamisty, potem pojawiają się pęcherzyki. Po jakimś czasie pęcherzyki wysychają i tworzą strupy. Na tym etapie choroba nie jest już zaraźliwa. Po odpadnięciu strupów na skórze pozostają blizny. Rzuty wysypki następują co jakiś czas, więc zwykle jednocześnie występują świeże pęcherzyki, zasychające strupy oraz stare blizny. Powikłania przy ospie mogą prowadzić do zapalenia mózgu. W przypadku ospy brak środków profilaktycznych, ale jednorazowe przejście tej choroby uodparnia na całe życie. Wyjątkowo wirus może przetrwać w postaci utajonej w układzie nerwowym i po latach spowodować wystąpienie półpaśca.
Gruźlica - choroba wywoływana przez bakterie - prątki gruźlicy, zwane też prątkami Kocha od nazwiska ich odkrywcy. Zakażenie następuje głównie drogą kropelkową, czasami może być to droga pyłowa, pokarmowa lub poprzez skórę. Charakterystyczne dla gruźlicy jest występowanie gruzełków, będących skupieniem limfocytów. W obrębie tych zmian tkanka ulega martwicy. Gruzełki mogą się zlewać ze sobą, tworząc większe przestrzenie martwicze. Martwa tkanka po pewnym czasie wypada i pozostaje jama. Tego typu jamy właśnie widoczne są np. w płucach objętych gruźlicą. Leczenie gruźlicy jest przewlekłe, obejmuje zarówno terapię farmakologiczną, jak i odpowiednie warunki klimatyczne i dietetyczne. Czasami trzeba zastosować zabieg chirurgiczny.
