Krew

Krew pełni rolę podstawową w funkcjonowaniu całego ustroju - życie bez niej nie byłoby możliwe. Przez serce pompowana jest życiową ciecz poprzez sieć skomplikowaną krwionośnych naczyń oraz żył, dostarczając jednocześnie komórkom składników odżywczych i tlenu oraz usuwając trujące potencjalnie produkty z przemiany materii. Wyrażenie "życiodajna krew'' jest prawdziwe ponieważ rzeczywiście jest ona substancją, która podtrzymuje życie. Krąży nieustannie wokoło całego organizmu, każdej komórce dostarczając pożywienia, które potrzebne jest aby wytworzyć energię, dostarcza także budulca koniecznego do rozrostu oraz regeneracji tkanek. Ta ciecz spełnia również rolę oczyszczających służb, usuwając wszystkie odpady z komórek, przede wszystkim dwutlenek węgla, który jest ubocznym produktem spalania odżywczych substancji przy obecności tlenu po to by uzyskać energię. Funkcją krwi jest także rola obronnych sił organizmu poprzez niszczenie albo unieszkodliwienie bakterii oraz innych zarazków pochodzących z zewnątrz.

Krew stanowi w przybliżeniu 1/14 ciężaru całego ciała. W organizmie jej ilość uzależniona jest od rozmiaru człowieka. U mężczyzn występuje średnio 5 litrów krwi, u kobiet - trochę mniej.

55% krwi stanowi osocze (pozostałe 45% stanowią morfotyczne elementy). Osocze złożone jest w 90% z wody i w niej rozpuszczonych soli, jonów sodu, potasu, wapnia, glukozy, aminokwasów, trójglicerydów, mocznika, hormonów i białek zwanych białkami osocza. W składzie owych białek są amfoteryczne alguminy (związki które łączą się z kwasem lub z zasadami), zasadowe alguminy (związki, które utrzymują stałe pH; pH krwi równe jest 7-8, ma zatem obojętny odczyn), globuliny (dzielą się na betaglobuliny, alfaglobuliny, gamaglobuliny - zwane inaczej immunoglobulinami - to odpornościowe białka, odpowiadające za odporność ustroju), fibrynogen (będący białkiem, w wodzie rozpuszczalnym, mimo iż jest to fibryralne białko). 70% dwutlenku węgla jest transportowane przez osocze właśnie w formie anionu węglowego kwasu (IV).

45% krwi stanowią morfotyczne elementy - tzw. komórki krwi. Najliczniejsze są erytrocyty. Ich liczba to 4-5 mln /1 ml. Miejscem ich powstania jest czerwony szpik kostny długich kości (u dorosłych osób oraz wykształconych w mostku w pełni). Posiadają dyskowaty kształt, pomagający im przecisnąć się poprzez wąskie krwionośne naczynia. Są komórkami pozbawione jakichkolwiek komórkowych organelli, w tym jądra, co daje im większą pojemność, przez co potrafią przenosić 4 cząsteczki tlenu przy pomocy żelaza, które znajduje się w komórce. Inna konsekwencja nieobecności organelli to krótka żywotność krwinek czerwonych (tzw. erytrocytów) Długość życia nie przekracza 120 dni, czasami nawet 100 dni. Z przepływającej poprzez śledzionę krwi są wychwytywane erytrocyty "stare", w tym miejscu dochodzi do ich rozpadu. Znajdująca się w krwinkach czerwonych hemoglobina nie zanika z krwinką, ale przetransportowana zostaje do wątroby, gdzie przekształcana jest w bilirubinę. Po połączeniu hemoglobiny z tlenem tworzy się tzw. oksyhemoglobiną, z CO2 - karbaminohemoblogina. Zjawiska te są odwracalne, połączenie z kolei hemoglobiny z tlenkiem węgla (karboksyhemoglobina) jest nieodwracalne, trwałe i prowadzi do zgonu. Warto zaznaczyć, iż oprócz transportu tlenu erytrocyty przenoszą również adeninę i witaminę C.

Kolejnym morfotycznym elementem są leukocyty, zwane inaczej krwinkami białymi, posiadającymi komórkowe organelle. Na 1 ml krwi przypada 4-6 tysięcy leukocytów (według innych norm: 4-10 tysięcy). Leukocyty są odpornościowymi krwinkami. Podzielone są na granularne leukocyty - zawierają w cytoplazmie ziarnistości, posiadają jądro płatowate, oraz agranularne (nie posiadają w cytoplazmie ziarnistości, nerkowate lub kuliste jądro.). Pierwsze z nich dzieli się na:

• zasadochłonne (bazofile) - do krwi wydzielają heparynę mającą przeciwkrzepliwe właściwości,
• kwasochłonne (eozynofile) - odgrywają rolę w niszczeniu obcych białek),
• obojętnochłonne (neutrofile) - rola obronna przeciwko infekcji.

Kiedy krew posiada zbyt dużo leukocytów z danej grupy granularnych leukocytów diagnozuje się: zatrucie pokarmowe, alergię albo obecność pasożytów. Agranularne limfocyty dzieli się z kolei na limfocyty typu T (są limfocytami pamięci - "zapisane" są w nich wszystkie choroby jakie organizm przeszedł, te limfocyty atakowane są przez wirus HIV; są grasiczozależne, w grasicy nabywają immunologicznych właściwości, pobudzają limfocyty B aby produkowały przeciwciała; limfocyty B (pomocnicze limfocyty; szpikozależne - ich dojrzewanie nie następuje w grasicy; odpowiedzialne za produkcję przeciwciał) oraz monocyty (makrofagi inaczej), są największymi komórkami krwi, mającymi możliwość ruchu pełzakowatego. Pożerają bardzo duże ilości bakterii oraz skrawków tkanek obumarłych.

Ostatnią grupą morfotycznych elementów są trombocyty (tzw. płytki krwi). Są małymi fragmentami dużych komórek kostnego szpiku. Ich zadanie to pomoc w procesie krzepnięcia krwi. W przypadku uszkodzenia krwionośnego naczynia trombocyty do siebie przylegają tworząc jednocześnie prowizoryczny czop. Przy pomocy witaminy K oraz jonów wapnia rozpoczyna się w wątrobie produkcja dziesięciu enzymów. Potrzebne są one by przekształcić fibrynogen rozpuszczalny w fibrynę nierozpuszczalną. Cząsteczki fibryny ulegają połączeniu wzajemnemu tworząc jednocześnie długie włókna, które układają się w postać sieci, która wzmacnia czop utworzony przez płytki krwi. Krwinki czerwone zatrzymują się w oczkach tej sieci i powstaje skrzep. Kiedy organizm nie jest w stanie wytworzyć chociaż 1 enzymu, który konieczny jest by powstał skrzep krwi, występuje wówczas choroba zwana hemofilią, polegająca na zaburzeniach w krzepliwości krwi.

Krew pełni transportową funkcję, ponieważ przenosi oddechowe gazy (CO2 i O2). Funkcja ta połączona jest z odżywczą funkcją, gdyż krew umożliwia rozprowadzenie glukozy, aminokwasów, trójglicerydów, soli mineralnych, tłuszczów, hormonów (pełnią funkcje regulacyjną metabolizmu każdej z komórek). Poza organicznymi związkami krew umożliwia rozprowadzenie ciepła w organizmie, którego intensywność wytwarzania jest największa w wątrobie, ma zatem funkcje termoregulacyjne. Krew pełni również odpornościową funkcję, gdyż zawiera immunoglobuliny a także leukocyty.