Krew

Krew uważana była za życia esencję już przez ludzi starożytnych. Jest rzeczywiście ważnym zdecydowanie składnikiem organizmu ludzkiego - jej brak lub ubytek znaczny szybko doprowadza do zgonu. Krew stanowi w przybliżeniu 7% masy całego ciała. Większy odsetek jej objętości (55%) stanowi osocze - płynne środowisko, które tworzy swego rodzaju "zawiesinę" dla morfotycznych (upostaciowanych) elementów, do których zalicza się czerwone krwinki (erytrocyty), białe krwinki (leukocyty) a także płytki krwi. Te elementy stanowią 45% całej zawartości krwi.

Funkcje krwi:

• oddechowa (dostarczenie tlenu komórkom stanowiącym organizm),
• odżywcza,
• wydalnicza (dotyczy głównie produktów szkodliwych metabolizmu - azotu oraz dwutlenku węgla),
• odpornościowa (immunologiczna),
• termoizolacyjna.

Krwinki czerwone

Erytrocyty to najliczniejsza morfotyczna grupa krwi. Erytrocyty dojrzałe są małymi owalnymi komórkami (grubość równa 2 mikrony, o średnicy 7 mikronów, objętość równa 60 nm3, pojedyncza krwinka zawiera 30 pikogramów hemoglobiny), przypominającymi krążki dwuwklęsłe. Powstają w szpiku kostnym czerwonym z ertyroblastów (jako "dorosłe" docierają do krwi, pozbawione są komórkowego jądra). Utrata komórkowego jądra umożliwia ograniczenie własnych metabolicznych procesów czerwonej krwinki, przez co także ogranicza zużycie tlenu. By nie zużywać tlenu przenoszonego przez czerwone krwinki czerpią one energię pochodzącą z rozkładu beztlenowego glukozy. W organizmie człowieka występuje w przybliżeniu 30 bilionów krwinek czerwonych, zatem około 5,4 miliona/1mm3 krwi u mężczyzny dorosłego oraz u kobiety 5 milionów. Te krwinki żyją około 100 - 120 dni, po tym, kiedy posiadają zbyt duży odsetek methemoglobiny wychwytywane są poprzez śledzionę, po czym ma miejsce ich rozpad. Hemoglobina, która została uwolniona degradowana jest w wątrobie. Uwolnione żelazo z hemoglobiny w części transportowane jest do kostnego szpiku.

Erytrocyty mają swój udział w transporcie tlenu z włosowatych naczyń płucnych pęcherzyków oraz w uwalnianiu tego tlenu w włosowatych naczyniach tkanek. Krwinki czerwone także biorą udział w przetransportowaniu dwutlenku węgla do płuc z tkanek. W przybliżeniu 30% CO2 jest przez nie przenoszona, pozostałe 70% w osoczu jest transportowane w postaci jonów HCO3. Kolejnym zadaniem krwinek jest buforowanie krwi, czyli odpowiedzialność za utrzymanie stałego pH. Każde z tych zadań krwinka wypełnia dzięki obecności hemoglobiny.

Krwinki białe

Białe krwinki (leukocyty) są we krwi obecne w liczbie 4 tys. - 10 tys./mm3. To komórki, posiadające jedno jądro w każdej z nich oraz kształt kulisty. Powstają przede wszystkim w szpiku kostnym czerwonym oraz w limfatycznym układzie (gdzie występują częściowo). Rozmiary leukocytów są zróżnicowane, są jednak istotnie większe w porównaniu z erytrocytami. Posiadają dodatkowo komplet wewnątrzkomórkowych organelli. Wszystkie białe krwinki tworzą białokrwinkowy układ. Ten układ bierze w odporności organizmu.

Poszczególne morfotyczne elementy tego układu uczestniczą w fagocytozie, produkcji odpornościowych przeciwciał a także zjawiskach komórkowej odporności w tym w odrzucaniu tkankowych i narządowych przeszczepów. W białokrwinkowym układzie wyróżnia się: obojętnochłonne granulocyty (neutrofile), kwasochłonne granulocyty (eozynofile), zasadochłonne granulocyty (bazofile) a także agranulocyty: limfocyty (B oraz T) i monocyty.

GRANULOCYTY:

Obojętnochłonne granulocyty (tzw. neutrofile) to komórki mające średnicę równą 12-15um; stanowią 50-75% całości leukocytów. Dojrzałość komórek decyduje o kształcie jąder. Obojętnochłonne granulocyty pełnią obronną funkcję, przeciwbakteryjną głównie a także usuwają niepożądane i obce cząsteczki z organizmu. Neutrofile żyją we krwi krótko stosunkowo - około 8 - 12 godzin, przechodząc następnie do tkanek, w których działają jako mikrofagi przez 1-2 dni, po tym obumierają.

Kwasochłonne granulocyty (tzw. eozynofile) to komórkami mające średnicę równą 10-14um; stanowią 2-4% leukocytów obwodowej krwi. Podobnie jak obojętnochłonne granulocyty dysponują zdolnością fagocytozy, ruchu a także wydzielania przeciwbakteryjnych substancji. Podwyższenie liczby tych krwinek jest obserwowane m.in. w alergicznych chorobach oraz robaczycach, również w zakrzepowo-zatorowych chorobach.

Zasadochłonne granulocyty (tzw. bazofile) są komórkami mający średnicę rzędu 10 - 15um, są więc najmniejszymi wśród granulocytów; stanowią mniej niż 1% leukocytów obwodowej krwi. Uczestniczą w reakcjach nadwrażliwości, oraz wykazują fagocytarne zdolności. Podwyższenie liczby zasadochłonnych granulocytów (bazofilia) w obwodowej krwi występuje np. w bazocytowej białaczce, uczuleniach pokarmowych, czerwienicy prawdziwej i innych. Obniżenie liczby zasadochłonnych granulocytów (bazopenia) obecna jest m.in. w zakażeniach czy też nadczynności tarczycy.

AGRANULOCYTY:

1. Limfocyty są komórkami o średnicy 6 - 10 μm i stanowią 25-35% całości leukocytów. Wytwarzane są w kostnym szpiku i limfoidalnej tkance węzłów chłonnych, śledziony, grasicy, jelit i robaczkowego wyrostka. Biorą udział w procesach humoralnej i komórkowej odporności.

Limfocyty B to niewielkie limfocyty, które powstają w kostnym szpiku skąd trafiają do narządów wraz z krwią. Stanowią w przybliżeniu 30% całości limfocytów. Limfocyt aktywuje się po kontakcie z antygenem nieznanym, prowadzi to do powstania licznych limfocytów B, wydzielających przeciwciała, które skierowane są przeciwko antygenom obcego ciała. Te procesy to humoralna odpowiedź.

Limfocyty T to małe limfocytami pochodzące ze szpiku oraz przechodzące do grasicy, w której dojrzewają, dostając się następnie do krwi a także do narządów. Stanowią w przybliżeniu 60% całości limfocytów. Pośród limfocytów T wyróżniono pomocnicze limfocyty (Th) i supresorowe (Ts). Funkcją limfocytów Th oddziaływanie na limfocyty typu B, pozostałe limfocyty T, makrofagi czy też inne komórki przy pomocy limfokin (pobudzających substancji).

2. Monocyty to największe komórki obwodowej krwi; średnica ich dochodzić może do 40 μm. Przedostają się do krwi ze szpiku kostnego, który jest miejscem ich powstania. We krwi przebywają około 2 dni, po tym przechodzą do tkanek.

Monocyty posiadają zdolność ruchu a także fagocytową aktywność. Rola ich powiązana jest z odpornościowymi zjawiskami. Ilość monocytów ulega zwiększeniu w pasożytniczych, bakteryjnych zakażeniach, a zwłaszcza w monocytowej białaczce.

Płytki Krwi (tzw. trombocyty)

Płytki krwi (zwane trombocytami) to małe w przybliżeniu 2 μm fragmenty bezjądrowe megakariocytów, powstające w kostnym szpiku. Ilość trombocytów w obwodowej krwi równa jest 150 - 400 tys./mm3.

Długość życia płytek krwi to około 10 dni. Ich kształt jest dyskoidalny. Maja swój udział przy hamowaniu krwawienia przez tworzenie agregatów, które wypełniają ubytki występujące w ścianie krwionośnych naczyń. Uwalniają ponadto substancje, mogące początkować a także kontynuować przemiany jakie zachodzą w trakcie krzepnięcia krwi. Niedobór tych struktur albo czynnościowy defekt skutkuje powstaniem krwotocznych skaz, ich nadmiar natomiast może prowadzić do zakrzepowych powikłań.

Limfa

Limfa jest ustrojowym płynem w limfatycznym układzie, złożonym z osocza o płynnej strukturze (przesącz krwi połączony z tkankowymi wydzielinami) oraz krwinek, w tym głównie z limfocytów. Stanowi ona łącznik pomiędzy krwią i komórkami.

Ma własny początek w międzykomórkowych przestrzeniach, wypełnia z kolei międzykomórkowe szczeliny. Umożliwia doprowadzenie odżywczych substancji do każdej z komórek, a także odprowadzenie zbędnych produktów pochodzących z przemiany materii.

Chłonka odprowadzana z jelit to gęsty płyn. Pośredniczy w transporcie tłuszczy. Limfa transportująca tłuszcze nazywana jest mleczem.