Powietrze może być zanieczyszczane w dwojaki sposób:

  1. Zanieczyszczenia pochodzenia naturalnego.
  2. Zanieczyszczenia pochodzenia antropogenicznego( wywołane przez człowieka)

Zanieczyszczenia naturalne spowodowane są wybuchami wulkanów, do atmosfery dostają się popioły i gazy wulkaniczne, pożary, lasów, stepów i sawann. Do atmosfery dostają się również: pył pustynny w czasie burzy piaskowych, pyłki roślin w trakcie ich kwitnienia, cząstki materii organicznej, cząstki gleby i skał powstałe np. w wyniku erozji. Do atmosfery odparowuje także sól morska i związki azotowe produkowane głównie w rośliny oraz gazy wydzielane z bagien.

Zanieczyszczenia te maja pochodzenie naturalne. Dużo gorsze w skutkach są zanieczyszczenia pochodzące z działalności człowieka. Zanieczyszczenia antropogeniczne można podzielić na:

  • energetyczne (węgiel czarny i węgiel brunatny)
  • przemysłowe ( metalurgiczny, chemiczny, huty, rafinerie, kopalnie, cementownie)
  • komunikacyjne (transport samochodowy, lotniczy, kolejowy
  • komunalne( gospodarstwa domowe, wysypiska śmieci, oczyszczalnie ścieków.

Porównując zanieczyszczenia naturalne i spowodowane przez człowieka to globalna wydajność tych pierwszych jest znacznie większa. Natomiast większa szkodliwość cechuje zanieczyszczenia antropogeniczne. Wynika to z tego, że oddziałują one na mniejszym, gęsto zaludnionym terenie. Można powiedzieć, ze niektóre źródła działalności człowieka powodują taką samą wydajność zanieczyszczeń co naturalne źródła.

Zanieczyszczenia ze względu na stan skupienia dzielimy na:

  • stałe- np. popioły, pyły
  • ciekłe- np. mgły kwasu siarkowego
  • gazowe- np. SO2, CO, CO2, H2S, CH4, NO

W odpowiednich warunkach meteorologicznych nad miastami, szczególnie dużymi, przemysłowymi unosi się smog, mgła z zanieczyszczeniami gazowymi i pyłowymi. Powodowany jest on przez wzrost stężenia zanieczyszczeń powietrza. Najczęściej do wzrostu zanieczyszczeń zachodzi w czasie bezwietrznej pogody, przy braku deszczu. Najbardziej narażonymi miastami są te, które położne są w kotlinach czy dolinach. W skład smogu wchodzą pyły, gazy i pary. Jest to zjawisko bardzo niebezpieczne dla zdrowia i życia człowieka.

Smog dzieli się na dwa typy:

  • Smog kwaśny- powstaje w klimacie wilgotnym, w atmosferze występuje duże stężenie gazów kwaśnych: SO2 i CO2. Jest nazywany inaczej smogiem londyńskim. Został zaobserwowany w dolinie Mozy w Belgii i w Londynie. W Polsce występuje ten rodzaj smogu w Krakowie.
  • Smog fotochemiczny( utleniający)- powstaje w czasie silnego nasłonecznienia i dużego nasilenia spalin samochodowych. Z substancji spalinowych tworzą się wolne rodniki. Jest to inaczej smog typu Los Angeles.

Swoistym typem zanieczyszczeń są pyły i gazy promieniotwórcze rozprzestrzeniające się na wiele kilometrów w głąb troposfery i stratosfery. Pochodzą one z eksplozji reaktorów nuklearnych. Zanieczyszczenia te mogą przez wiele lat przebywać w atmosferze.

Przebywanie w środowisku silnie skażonym powoduje zwiększoną podatność na zachorowania, obniżają się zdolności odpornościowo- adaptacyjne organizmu. Zwiększa się zachorowalność na raka. W Polsce do takich terenów zalicza się GOP.

Ludzie zamieszkujący silnie zanieczyszczone tereny zapadają najczęściej na choroby płuc. Należy do nich pylica ( zawodowa choroba górników, ludzi pracujących w cementowniach i kamieniołomach), astma i rak płuc. Ostatnia z chorób w równym stopniu dotyka również nałogowych palaczy, aktywnych jak i biernych.

To w jaki sposób zanieczyszczenia odbiją się na zdrowiu człowieka zależy od typu związków chemicznych wchodzących w skład zanieczyszczeń, od ich toksyczności i długości oddziaływania na organizm. Może też dojść do zgonu w czasie narażenia na bardzo wysokie stężenia substancji toksycznych, np. podczas awarii

Substancje i związki trujące w dymie papierosowym

  • nikotyna - działa na ośrodkowy układ nerwowy w sposób uzależniający, wywołuje zatrucia a nawet zgony.
  • tlenek węgla(CO) - jest to związek silnie trujący, bezwonny. Może doprowadzić do zaczadzenia. Jest produktem spalania węgla w warunkach słabego dopływu tlenu.
  • Substancje smoliste- pozostają w płucach palacza.