Mszaki to najprostsze samożywne rośliny lądowe. Pochodzą one od glonów, są formą pośrednią między plechowcami a roślinami wyższymi. Część charakterystycznych cech dla klasycznych roślin lądowych u mszaków ma postać zaczątkową albo w ogóle nie występuje. Rośliny te występują gromadnie, spotkać je można na całej kuli ziemskiej. Mszaki są roślinami lądowymi, żyją na ziemi, skałach, drzewach. Niektóre z nich występują w wodzie, jak torfowiec, mokradłosz czy wgłębka. Zależnie od gatunku mszaki to rośliny jedno- lub dwupienne.
Do gromady mszaków zaliczamy dwie klasy:
Wątrobowce- przedstawicielem jest między innymi porostnica wielokształtna; pokoleniem dominującym jest gametofit; ma on postać rozgałęzionej wstęgi, która płasko rozpościera się na podłożu; plecha cechuje się dość skomplikowaną budową anatomiczną; zbudowana jest ona z trzech rodzajów tkanek:
- okrywającej, - skórka, zbudowana jest ona z pojedynczej warstwy komórek; okrywa plechę z obydwu stron; na górnej powierzchni występują szparki, które ułatwiają wymianę gazową
- asymilacyjnej, - składa się z komórek, które zawierają chloroplasty;
- spichrzowej- w jej obrębie znajdują się komórki pełniące funkcję wzmacniającą;
Porostnica jest dwupiennym gatunkiem, co oznacza, że osobniki żeńskie i męskie występują jako osobne rośliny. Męskie organy rozrodcze to plemnie, a żeńskie- rodnie. Powstają one na pionowo wzniesionych trzonkach, które wyrastają z plechy. W plemniach powstają gamety męskie, czyli plemniki. W rodniach znajdują się gamety żeńskie- jaja. Do zapłodnienia dochodzi w wodzie. W rodni powstaje zygota, tam też rozwija się w sporofit. Generalnie sporofit porostnicy jest niepozorny- jest to zarodnia i podtrzymujący ją trzonek. W zarodni powstają wiatrosiewne zarodniki, które mają charakter haploidalna. Dają one początek pokoleniu płciowemu- czyli gametofitowi.
Mchy- klasa ta dzieli się na dwa rzędy: mchy właściwe i torfowce. Najpospolitszym przedstawicielem mchów właściwych jest płonnik, który występuje głównie w wilgotnych lasach.. W budowie błonnika wskazuje się na łodygę, chwytniki i liście. W rozmnażaniu występuje następstwo pokoleń. Pokoleniem płciowym (gametofitem) jest ulistniona łodyga. Jest to trwała część całego organizmu, która spełnia główne życiowe funkcje. Wiosną na szczycie gametofitu powstają skupiska organów rozmnażania płciowego: żeńskie rodnie i męskie plemnie. W zależności od gatunku mszaki są roślinami jednopiennymi ( w sytuacji, gdy rodnie i plemnie występują na jednej roślinie) lub dwupiennymi ( gdy rodnie i plemnie powstają na różnych osobnikach).Omawiany tutaj płonnik jest mchem dwupiennym, zaś jego zapłodnienie możliwe jest dzięki temu, że rośliny te żyją w dużym zwarciu.
Rodnie u mchów są tworami wielokomórkowymi, które mają kolbowaty kształt. Do części zawierającej gametę żeńską prowadzi długa szyjka. Plemnie, podobnie jak rodnie, są wielokomórkowe. Zawierają one dużą ilość męskich gamet. Po wydobyciu się z plemni plemniki docierają do osobników żeńskich i następuje zapłodnienie komórki jajowej. Powstanie zygoty jest początkiem diploidalnego pokolenia-, czyli saprofitu. Zygota powstaje w rodni i wytwarza następnie zarodek. Łodyżka wraz z puszką stanowi sporofit mchu. Sporofit odżywia się substancjami dostarczanymi przez gametofit. Jest on ( tzn. sporofit) pokoleniem krótkotrwałym, utrzymuje się do momentu osiągnięcia pełnej dojrzałości i rozsiania zarodników.
Przemiana pokoleń występująca u mszaków cechuje się wyraźną przewagą gametofitu. Jest to stosunkowo duża samożywna roślina, która dominuje nad niewielkim sporofitem. Sporofit jest jednak trwale połączony z gametofitem i odżywia się jego kosztem.
Paprotniki SA to rośliny zarodnikowe, które należą do organowców. Należą do nich paprocie, skrzypy, widłaki i psylofity. Współcześnie znanych jest około 9 tysięcy gatunków paprotników, z czego większość to paprocie. Pochodzenie paprotników nie jest do końca znane. Przypuszcza się, ze pochodzą od pewnej grupy glonów. Niewątpliwie paprotniki są roślinami, które pod każdym względem są wyżej rozwinięte niż mszaki.
W rozwoju i rozmnażaniu paprotników występuje przemiana pokoleń. Pokoleniem dominującym - w przeciwieństwie do mszaków- jest sporofit. Jest to okazała, wieloletnia roślina zielona, która wyróżnia się dobrze wykształconymi korzeniami przybyszowymi, pierzastymi liśćmi. Łodyga ma zaś postać kłącza.
- kłącze- jest to podziemna część roślin wieloletnich; gromadzone są w nim substancje zapachowe; służy do rozmnażania wegetatywnego; wzrost jest niemal nieograniczony;
- liście- są zróżnicowane ze względu na pełnione funkcje; mogą występować jako trofofile (pełniące funkcję asymilacyjną) i sporofile (liście zarodnionośne);
W zarodni dochodzi do mejozy, w wyniku której z diploidalnej tkanki powstają haploidalna zarodniki. Gametofit paprotnika ( przedrośle) powstaje właśnie z haploidalnego zarodnika.. Samo przedrośle na ogół jest niewielkiej wielkości i dość szybko obumiera. Wykształcają się na nim rodnie i plemnie. W sytuacji, gdy na jednym przedroślu powstaną i plemnie i rodnie- nazwiemy je obupłciowymi. Gdy występują osobno- są rozdzielnopłciowe. Gametofit rozmnaża się płciowo w wyniku oogamia, zawsze w obecności wody.
Następstwo pokoleń u paproci jest wyrazem znacznie lepszego i pełniejszego przystosowania do życia lądowego ( niż u mszaków). U paproci występuje przewaga sporofitu-, czyli tego pokolenia, które związane jest właśnie z lądem. Dzięki takim rozwiązaniom paprocie mogły osiągnąć znacznie wyższy poziom organizacji niż mchy. Sporofit mchów nie styka się bezpośrednio z podłożem i nie ma tym samym możliwości przekształcenia się w samodzielną roślinę. Sam gametofit ma także dość niepozorną postać- nie może wyrosnąć zbyt wysoko nad wilgotne podłoże.
Mszaki i paprotniki należą do grupy organowców zarodnikowych. Rozmnażają się one przez zarodniki. Obie gromady wykształciły organy oraz wszystkie tkanki. W obu przypadkach proces płciowy ma miejsce w obecności wody. Powstanie gamet ma miejsce w gemetangiach. Żeński organ to rodnia, zaś męski- plemnia.
Różnica jednak dotyczy dominującego pokolenia. W przypadku mszaków dominującym pokoleniem jest gametofit ( pokolenie płciowe), zaś u paprotników- sporofit ( pokolenie bezpłciowe). Dalsze różnice dotyczą:
- liści - u mszaków liście są niezróżnicowane; służą one do pobierania wody; u paprotników są one zróżnicowane na sporofile i trofofile;
- korzenia- u mszaków brak; u paprotników występują korzenie przybyszowe;
- młody gametofit u mszaków ma postać splątka; u paprotników jest to przedrośle;
- pęd- u mszaków pęd to ulistniona łodyżka; u paprotników to kłącze;
- odżywianie- u mszaków sporofit jest cudzożywny a gametofit samożywny; u paprotników sporofit jest samożywny, gametofit także;
- zarodniki- w przypadku mszaków są one jednakowe; u paprotników występują jednakowe i różne zarodniki;
