Hormonami nazywamy substancje chemiczne, które produkowane są zarówno w tkankach organizmów zwierzęcych jak i roślinnych. Hormony produkowane są w niewielkich ilościach, lecz ta niewielka dawka ma zdolność wywoływania odpowiednich przemian w organizmie żywym. Funkcją hormonów roślinnych i zwierzęcych jest regulacja różnych funkcji życiowych organizmu oraz koordynacja procesów biochemicznych w nim zachodzących.

Produkcja hormonów roślinnych odbywa się w typowych, do tego przystosowanych tkankach. Gotowe hormony doprowadzane są do miejsca docelowego , wywołując tam pożądany efekt. Hormony roślin syntetyzowane są głównie w merystemach wierzchołkowych korzeni i pędów. Funkcją tych hormonów jest m.in. przyśpieszanie wzrostu rośliny przez wydłużanie komórek i przyśpieszenie ich podziałów. Hormony roślinne opóźniają procesy starzenia roślin, przyśpieszają ich kwitnienie i dojrzewanie owoców. Mogą także zahamowywać wzrost pączków bocznych czy korzeni. Biorą udział w procesach kiełkowania nasion.

Rozpoczęcie badań nad hormonami roślinnymi rozpoczął Karol Darwin 1 880 roku, który badał ruchy roślin. Wiadomo że rośliny rosną wyginając się w stronę światła, co nazywamy zjawiskiem fototropizmu dodatniego. Darwin uważał , że muszą istnieć jakieś substancje chemiczne przekazujące bodziec świetlny z wierzchołka rośliny do całego organizmu, czego reakcją jest wygięcie się łodygi w stronę światła. Później , badacze z Holandii i Danii poznali mechanizm tropizmów roślinnych i zaklasyfikowali do trzech grup substancje w tym uczestniczące. W czasach obecnych znana jest już ich dokładna budowa hormonów roślinnych oraz ich znaczenie biologiczne.

Hormony produkowane przez rośliny dzielimy na auksyny, kininy i gibereliny.

Auksyny są hormonami pełniącymi różnorodne funkcje w czasie rozwoju i wzrostu rośliny. Ich działanie opiera się przede wszystkim na regulacji tych procesów. Auksyny są bardzo istotne w procesie wydłużania się komórek w czasie wzrostu pędów i korzeni, zahamowują one wzrost bocznych pączków rośliny oraz opóźniają procesy starzenie poprzez wstrzymanie przedwczesnego opadania owoców i liści.

Went-badacz z Holandii , jako pierwszy wyekstrahował hormon z grupy auksyn z koleoptyla owsa. Odcinał on wierzchołki koleoptyli i umieszczał je na bloczku agarowym. Wykazał on , że właśnie w szczytowej części tego koleoptyla produkowane są hormony wzrostowe, ponieważ po kilku dniach agar nabrał właściwości aktywujących wzrost rośliny.

Późniejsze badanie grupy badaczy m.in. Smitha , Kegla i Hagera dowiodły ,że substancją produkowaną w wierzchołkach roślin jest kwas 3-indolilooctowy ( IAA ) i ta substancja ma istotne znaczenie we wzroście rośliny na długość. IAA syntetyzowany jest w największych ilościach w merystemach wierzchołkowych wzrastających pędów i młodych liściach. Współczesne badania wskazują ,że w wierzchołkach koleoptyli hormony produkowane są w ilości kilku pikogramów.

Do odkrycia hormonów z grupygiberelin przyczyniły się badania nad chorobą , która powodowała nadmierny wzrost pędów ryżu i ich obumieranie. Okazało się że choroba ta wywołują grzyby z rodziny Giberella. Grzyby te wydzielają substancję chemiczną , która ma właściwości przyśpieszania wzrostu. Substancja ta została nazwana kwasem giberelinowym. Poznana została jej struktura chemiczna, która przedstawia się następująco: C19H22O6.

Głównym działaniem hormonów z grupy giberelin jest pobudzenie wzrostu elongacyjnego ( wydłużeniowego ) pędu rośliny. Gibereliny działają jednak przede wszystkim na młode części roślin. Przeprowadzono eksperyment w czasie którego, w czasie wzrostu fasoli niskopiennej traktowano ją hormonami z grupy giberelin. Efektem tego eksperymentu była tyczkowa odmiana tej rośliny.

Kininy są trzecia grupą hormonów roślinnych . Pierwszym odkrytym przedstawicielem kinin jest pochodna adeniny otrzymana z kwasu nukleinowego drożdży. Substancja tą jest kinetyna-6-furfuryno-amino-pyryna. Główna funkcją kinin jest pobudzanie roślin do wytwarzania pączków bocznych. Eksperymentalnie podawanie kinin w czasie wzrostu tytoniu wywołało powstanie dużej liczby pączków w tej roślinie.

Inna funkcja hormonów jest także zdolność do tworzenia tzw. tkanki bliznowatej czyli kallusa. Tkanka taka powstaje w roślinie w miejscu jej zranienia lub uszkodzenia. Komórki występujące w okolicy uszkodzenia wydzielają substancje chemiczne aktywujące podziały komórkowe i tworzenie nowej tkanki. Hormony uczestniczące w tych procesach badane były przez niemieckiego badacza Haberlanda , który nazwał je hormonami przyrannymi. Do hormonów tych należy dwukarboksylowy kwas traumatynowy, zawierający 12 atomów węgla i jedno podwójne wiązanie.

Jak widać, hormony roślinne pełnią bardzo ważną rolę w prawidłowym wzroście roślin. Licznie przeprowadzane badania pozwalają odkryć chemiczną budowę tych związków , dzięki czemu hormony mogą być syntetyzowane w laboratoriach. Syntetyczne hormony roślinne mogą być wykorzystywane w rolnictwie i sadownictwie, jako substancje regulujące prawidłowy wzrost roślin.

Obecnie stosuje się kwas indolilo-octowy i naftaleno- octowy jako substancje przyśpieszające rozwój korzeni młodych roślin oraz kwasy : 2,4-dwuchlorofenylo-oksyoctowy i naftaleno- octowy, które zapobiegają zbyt wczesnemu opadaniu takich owoców jak jabłka i gruszki.

Dzięki stosowaniu w sadownictwie kwasu indolilo masłowego można otrzymywać owoce nie posiadające nasion. W ten sposób otrzymuje się już beznasienne odmiany ogórków, pomidorów i truskawek.