król Franków, cesarz rzymski. Pochodził z dynastii Karolingów i był synem Pepina Małego (Krótkiego). Po jego śmierci przejął wraz z bratem rządy w państwie Franków, a w 771 r. - po śmierci brata Karlomana - pozostał jedynym władcą państwa, które było wtedy najsilniejszym organizmem państwowym w Europie Zachodniej. Karol był władcą ambitnym i zamierzał znacznie poszerzyć obszar swoich rządów. W latach 772-804 prowadził zacięte wojny z Sasami, których nie tylko podbił, ale także zmusił do przyjęcia chrześcijaństwa. W 774 r. pokonał też Longobardów i przyłączył północne Włochy do swojego królestwa. Poważnym niebezpieczeństwem, które zagrażało Frankom, było budowane na terenie Hiszpanii państwo arabskie. Karol w latach 778-801 prowadził z nimi regularną wojnę i podbił część Hiszpanii aż po rzekę Ebro. Kiedy pod koniec VIII w. na państwo Franków zaczęli najeżdżać koczowniczy Awarowie, Karol w 795 r. podbił ich i oparł wschodnie granice swojego państwa na Łabie i środkowym Dunaju. Sukcesy Karola bardzo niepokoiły cesarzy bizantyjskich, którzy obawiali się, że Karol wkrótce sięgnie po koronę cesarską. Obawy jeszcze się wzmogły, kiedy kolejny papież, Leon III, zwrócił się do Karola o opiekę, na co król Franków chętnie przystał.
Wśród doradców Karola zrodziła się koncepcja odnowienia cesarstwa rzymskiego, co miało służyć umocnieniu jego władzy nad całym światem chrześcijańskim. Sytuacja była o tyle dogodna, że w Bizancjum od 797 r. zasiadała na tronie cesarzowa Irena, którą Karol zamierzał poślubić - w ten sposób jego tytuł cesarski byłby całkowicie legalny, a całe chrześcijaństwo zostałoby zjednoczone w odrodzonym Cesarstwie Rzymskim. Plany te pokrzyżował jednak papież Leon III, który w Boże Narodzenie 800 r. koronował niespodziewanie Karola na cesarza. Wywołało to spór z Bizancjum, gdzie uznano Karola za uzurpatora i dopiero w 812 r. cesarz bizantyjski Michał Rangabes uznał Karola za cesarza równego sobie (w zamian za posiadłości iliryjskie).
Karol sprawował władzę osobiście, a jego monarchia była państwem patrymonialnym. Nie ustanowił też żadnej stolicy, choć pod koniec życia chętnie przebywał w Akwizgranie. W celu usprawnienia zarządzania państwem przeprowadził reformę administracji. Zniesiona została godność majordoma, a najważniejsze urzędy w państwie pełnili: kanclerz (zarządzał kancelarią i kaplicą dworską) i palatyn (był pełnomocnikiem królewskim w sądzie dworskim). Obok nich byli też urzędnicy, którzy zajmowali się dworem i aprowizacją (stolnik, cześnik, komornik, koniuszy).
Cesarstwo karolińskie zostało podzielone na ok. 700 hrabstw zarządzanych przez hrabiów (komesów). Ich obowiązki były następujące: rekrutacja do wojska, pobór podatków, sprawowanie sądów. W zamian za to mogli zatrzymać sobie 1/3 pieniężnych kar sądowych oraz mieli szansę otrzymać od monarchy nadania ziemskie (beneficjum). Terytoriami nadgranicznymi (tzw. marchie) zarządzali margrabiowie, których obowiązkiem była obrona granic - w razie potrzeby mogli nawet prowadzić lokalne wojny. W celu kontroli urzędników prowincjonalnych wysyłał Karol specjalnych inspektorów, którzy informowali go o poczynaniach hrabiów i margrabiów. Miało to zapobiegać ewentualnym nadużyciom władzy przez administrację lokalną.
Karol Wielki zreformował też armię. Do służby wojskowej byli zobowiązani wszyscy ludzie wolni. Piechotę tworzyli chłopi, którzy musieli uzbroić się na własny koszt. Ciężkozbrojną kawalerię zasilali natomiast właściciele ziemscy (którzy posiadali majątek powyżej 4 łanów).
Okres rządów Karola Wielkiego to także czas rozkwitu kultury zachodnioeuropejskiej. Przyczynił się do tego sam władca poprzez przeprowadzenie reformy szkolnictwa kościelnego. Powrócono do klasycznej łaciny (co umożliwiło duchowieństwu korzystanie z Pisma Świętego i dzieł teologicznych) i usystematyzowano szkolnictwo, dzieląc je na dwa stopnie: niższy, czyli trivium (gramatyka, retoryka, dialektyka) i wyższy czyli quadrivium (arytmetyka, geometria, astronomia i muzyka kościelna). Wraz z wielką akcją przepisywania ksiąg przeprowadzono też reformę pisma, wprowadzając w miejsce mało czytelnej kursywy tzw. minuskułę karolińską. Życie intelektualne skupione było głównie na dworze Karola (gdzie działała słynna szkoła pałacowa), ale także w klasztorach. Rozwijała się poezja (Angilbert i Teodulf) oraz historiografia (kronikarz Paweł Diakon i Einhard Żywot Karola Wielkiego) - twórcy naśladowali klasyczną literaturę łacińską. Rozwijała się także architektura nawiązująca do wzorów późnorzymskich i bizantyjskich (kaplica pałacowa w Akwizgranie) oraz zdobnictwo naśladujące bizantyjskie freski i mozaikę.
Po śmierci Karola rządy w państwie przejął jego syn Ludwik Pobożny.
Państwo Karola Wielkiego
Podział państwa Karola Wielkiego
Nie znalazłeś tego, czego szukasz na Bryku?
Jest tutaj pełno osób, które moga Ci pomóc!
Zadaj pytanie i otrzymaj szybką odpowiedź.
