ANDERS WŁADYSŁAW (1892-1970)

generał Wojska Polskiego, polityk. Pochodził z okolic Kutna, ukończył studia politechniczne w Rydze, a później Wyższą Szkołę Wojenną w Warszawie oraz École Superieure de Guerre w Paryżu. W 1913 r. został powołany do wojska rosyjskiego, gdzie służył w kawalerii, a po wybuchu I wojny światowej walczył jako porucznik dragonów w armii carskiej. Był kilkakrotnie ranny. Po utworzeniu I Korpusu Polskiego zgłosił się tam na ochotnika. Powierzono mu obowiązki formowania 1 pułku ułanów krechowieckich, którego został dowódcą. Następnie awansował na szefa sztabu 1 dywizji strzelców (lata 1917-18).

W niepodległej Polsce został szefem sztabu Armii Wielkopolskiej generała Józefa Dowbor-Muśnickiego i walczył w powstaniu wielkopolskim. W latach 1919-21 był dowódcą 15 pułku ułanów poznańskich i na jego czele walczył w czasie wojny polsko-bolszewickiej. W 1924 r. został dyrektorem nauk na kursie dla wyższych dowódców w Warszawie, a rok później kierował polską ekipą jeździecką, która zwyciężyła w międzynarodowych zawodach w Nicei. W 1925 r. został komendantem Warszawy, a rok później szefem sztabu w Generalnym Inspektoracie Kawalerii. 2 lata później został dowódcą Wołyńskiej Brygady Kawalerii, a w 1937 r. Nowogródzkiej Brygady Kawalerii, którą kierował przez pierwsze 2 tygodnie kampanii wrześniowej. Walczył pod Tomaszowem, a następnie Dernakami, Tarką, gdzie ciężko ranny dostał się do radzieckiej niewoli (29 IX 1939 r.) i był więziony najpierw we Lwowie, a następnie w Moskwie.

Po podpisaniu układu Sikorski-Majski (30 VII 1941 r.) Anders został zwolniony z więzienia i stanął na czele Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR. W 1942 r. (po ewakuacji wojsk polskich na Bliski Wschód) został dowódcą Armii Polskiej na Wschodzie, a 19 VIII 1943 r. został mianowany dowódcą 2 Korpusu Polskiego, którym dowodził w czasie kampanii włoskiej. Korpus ten wsławił się w czasie walk o Monte Cassino, Ankonę i Bolonię.

Od 26 II do 21 VI 1945 r. pełnił w zastępstwie przebywającego w niewoli gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego obowiązki Naczelnego Wodza i Generalnego Inspektora Polskich Sił Zbrojnych. W 1946 r. został Naczelnym Wodzem i Generalnym Inspektorem PSZ na Zachodzie.

Ponieważ władze komunistyczne pozbawiły go polskiego obywatelstwa, aż do śmierci mieszkał w Londynie. Wśród polskiej emigracji był bardzo szanowany - został zastępcą prezydenta RP na uchodźstwie i przewodniczącym Skarbu Narodowego.

Po śmierci zgodnie z życzeniem został pochowany na polskim cmentarzu wojennym na Monte Cassino. Został odznaczony Krzyżem Virtuti Militari, Orderem Polonia Restituta, 5-krotnie otrzymał Krzyż Walecznych, a 4-krotnie Złoty Krzyż Zasługi. Pozostawił po sobie pamiętniki z lat 1939-46 pt. Bez ostatniego rozdziału.