Nędznicy - biografia autora

Victor-Marie Hugo urodził się 26 lutego 1802 roku w Besançon we Francji jako syn Josepha Léopolda Sigisberta Hugo, oficera armii napoleońskiej, i Sophie Trébuchet, zwolenniczki monarchii. Dzieciństwo spędził w podróżach po Europie z rodziną, gdyż jego ojciec, jako generał, często zmieniał miejsce stacjonowania. Po rozwodzie rodziców zamieszkał z matką w Paryżu.

Już jako dziecko wykazywał talent literacki i zainteresowanie poezją. W wieku 14 lat napisał w dzienniku: „Chcę być Chateaubriandem albo nikim”, co świadczyło o jego ambicjach literackich.

Victor Hugo rozpoczął działalność literacką jako poeta. W 1822 roku opublikował swój pierwszy tomik poezji „Ody i ballady”, który przyniósł mu królewski grant literacki. Jego pierwsza powieść „Han d’Islande” (1823) oraz „Bug-Jargal” (1826) nie odniosły jeszcze większego sukcesu, ale ugruntowały jego pozycję w środowisku literackim.

W tym czasie Hugo ożenił się z Adèle Foucher, przyjaciółką z dzieciństwa, z którą miał pięcioro dzieci. Ich małżeństwo nie było jednak szczęśliwe – Adèle później wdawała się w romanse, co doprowadziło do chłodnych relacji między nimi.

Hugo stał się jednym z czołowych przedstawicieli francuskiego romantyzmu. Jego dramat „Hernani” (1830) wywołał ogromny skandal w środowisku literackim, gdyż złamał klasyczne zasady dramaturgii i wprowadził nowy, swobodniejszy styl narracji.

W 1831 roku opublikował swoją pierwszą wielką powieść „Katedra Marii Panny w Paryżu” (Notre-Dame de Paris), która odniosła międzynarodowy sukces i zapoczątkowała odnowę zainteresowania gotycką architekturą w Europie. Powieść opowiada historię tragicznej miłości Esmeraldy i garbatego dzwonnika Quasimodo na tle średniowiecznego Paryża.

W tym okresie Hugo angażował się także w działalność polityczną, stopniowo przechodząc od sympatii wobec monarchii do poparcia idei republikańskich.

W latach 40. Hugo coraz bardziej angażował się w sprawy społeczne. W 1841 roku został członkiem Akademii Francuskiej. Po rewolucji 1848 roku i ustanowieniu Drugiej Republiki wszedł do Zgromadzenia Narodowego jako zwolennik liberalnych reform.

Kiedy w 1851 roku Napoleon III dokonał zamachu stanu i ogłosił się cesarzem, Hugo otwarcie go potępił i musiał udać się na wygnanie. Przez niemal 20 lat mieszkał na wyspach Jersey i Guernsey, gdzie kontynuował działalność literacką i polityczną.

Podczas wygnania napisał swoje największe dzieło „Nędznicy” (Les Misérables), które ukazało się w 1862 roku i natychmiast stało się bestsellerem. Powieść opowiada o losach byłego galernika Jeana Valjeana i ukazuje głębokie problemy społeczne Francji XIX wieku – biedę, niesprawiedliwość i pragnienie odkupienia.

Oprócz „Nędzników”, w czasie wygnania napisał także „Człowieka śmiechu” (1869) oraz eseje polityczne, m.in. „Napoleon Mały”, w którym ostro krytykował rządy cesarza.

W 1870 roku, po upadku Napoleona III i ustanowieniu Trzeciej Republiki, Hugo powrócił do Francji jako bohater narodowy. Został wybrany do Zgromadzenia Narodowego, ale szybko rozczarował się polityką i wycofał się z aktywnego życia publicznego.

W ostatnich latach życia Hugo nadal pisał, choć jego twórczość literacka straciła na intensywności. W 1874 roku opublikował powieść „Dziewięćdziesiąt trzy”, poświęconą rewolucji francuskiej. Jego poezja, m.in. „Legenda wieków”, zyskała ogromne uznanie i umocniła jego pozycję za jednego z największych poetów Francji.

W 1883 roku zmarła jego długoletnia towarzyszka życia Juliette Drouet, co było dla niego ogromnym ciosem.

Victor Hugo zmarł 22 maja 1885 roku w Paryżu w wieku 83 lat. Jego śmierć była narodową żałobą – setki tysięcy ludzi uczestniczyły w pogrzebie. Został pochowany w Panteonie, obok innych wielkich postaci francuskiej historii.

Hugo pozostawił po sobie niezwykle bogaty dorobek literacki, a jego powieści, dramaty i poezje do dziś są uznawane za jedne z najważniejszych dzieł literatury światowej. „Nędznicy” i „Katedra Marii Panny w Paryżu” są nieustannie adaptowane w teatrze, filmie i musicalu, a jego wpływ na literaturę i myśl polityczną pozostaje niepodważalny.

Najważniejsze dzieła Victora Hugo:

• poezja: „Ody i ballady” (1822), „Legenda wieków” (1859–1883)
• dramaty: „Hernani” (1830)
• powieści: „Katedra Marii Panny w Paryżu” (1831), „Nędznicy” (1862), „Człowiek śmiechu” (1869, „Dziewięćdziesiąt trzy” (1874) 

Victor Hugo był jednym z najwybitniejszych pisarzy epoki romantyzmu, który łączył literaturę z zaangażowaniem politycznym i społecznym. Jego twórczość wciąż porusza czytelników na całym świecie, a jego życie było pełne pasji, walki o sprawiedliwość i niezłomnego ducha.