Cesarz

Streszczenie szczegółowe

Tron

W pierwszej części książki Cesarz Ryszarda Kapuścińskiego znajdziemy dzień z  życia etiopskiego cesarza Hajle Selasje.

Kapuściński przedstawia relacje dworskich urzędników, którzy są niebywale oddani i posłuszni swojemu władcy. Niemniej jednak mają w tym interes, gdyż kierują się wyłącznie swoim dobrem. Role, jakie pełnili pracownicy cesarza, były często absurdalne: między innymi: poduszkowiec czy osoba odpowiedzialna za wycieranie butów. Cesarz Etiopii otaczał się wieloma ludźmi, którzy ostatecznie mieli mu służyć i spełniać wszelkie jego zachcianki. Już od samego rana cesarz był bardzo aktywny. „Cesarz rozpoczynał dzień od słuchania donosów. Noc jest niebezpieczną porą spiskowania i Hajle Sellasje wiedział, że to, co dzieje się w nocy, jest ważniejsze od tego, co dzieje się w dzień… […] Z tego też powodu przykładał do rannych donosów wielkie znaczenie”.

Cesarz był wyjątkowo ciekawą osobą, niemniej jednak nie potrafił pisać i czytać, dlatego też lubował się w wypowiedziach ustnych. „Dla niego nie istniało słowo pisane i drukowane, wszystko trzeba było referować mu ustnie. Pan nasz nie miał szkół… […]”. Cesarz nie lekceważył żadnego z donosów, gdyż miał wnikliwą naturę. Słuchał wszelkich plotek spacerując po ogrodach. Na podstawie usłyszanych plotek wizualizował sobie stan faktyczny sytuacji. Każdy z donosicieli żył w strachu, gdyż ich życie zależało od nastroju i humoru władcy Etiopii. Kolejno cesarz Etiopii spędzał czas na rozmyślaniu i planowaniu i udawał się do swoich obowiązków. Miał ogromną ilość samochodów, sprowadził także do Etiopii samolot. Przed pałacem stoi wiele ludzi, którzy mają prośby i petycje do władcy. Niemniej jednak nielicznym udaje się dostać do cesarza. Przed pałacem cesarza witali go wyznawcy. Każdy z nich pragnął, żeby cesarz Etiopii zwrócił na niego uwagę i zainteresował się jego osobą. Władca ma doskonałą pamięć wzrokową.

Kolejno autor przedstawia dane swojego głównego informatora – Teferry Gebrewolda. Mężczyzna przedstawił historię etiopskiego cesarza Hajle Sellasje. Następnie przywołana jest relacja lokaja trzech drzwi z Sali audiencji. Jego funkcją było otwieranie drzwi przed cesarzem. Lokaje podkładali cesarzowi także poduszki pod nogi, żeby był wyższy. Władca Etiopii był niskim człowiekiem, więc poduszki powodowały, że wydawał się wyższym mężczyzną. Lokaj posiadał kilkadziesiąt takich poduszek, by w każdej chwili służyć swojemu panu. Władca Etiopii wybierał najważniejsze funkcje w państwie. Należy także wspomnieć o innym urzędniku – woreczkowym. Wspomina, jak w święto państwowe wyruszyli w orszaku do najbardziej potrzebujących mieszkańców dzielnic Addis Abeby.

Cesarz Etiopii miał gest i pragnął pokazać swoje dobre serce. Zaczął rozrzucać monety wśród potrzebujących mieszkańców. Za cesarzem szedł „woreczkowy”, który podawał woreczki z monetami władcy Etiopii. Niestety dochodziło do zamieszek, gdyż było zbyt wielu chętnych na monety. Musiały interweniować osoby trzecie. Następnie w planie dnia była godzina kasy. „Sala Złota, panie Kapuczycki, godzina kasy”. Władca decydował o wszelkich wydatkach w państwie. Nie był jednak sprawiedliwy, gdyż bardziej szanował zagranicznych inżynierów, w pierwszeństwie wypłacił im pieniądze za wykonaną pracę, oszukując tym samym swoich krajan, którzy pochodzili z Etiopii, gdyż im nie wypłacił wynagrodzenia.

Cesarz Etiopii Hajle Sellasje lubił często odwiedzać małe miejscowości, niemniej jednak było to kłopotliwe, gdyż prowincję trzeba było przygotować na przyjazd cesarza, a to było wyjątkowo kosztowne. Pieniądze symbolizują bogactwo i dobre życie. W Etiopii, gdzie jest bieda i nędza, ludzie szanują i darzą ogromnym szacunkiem osoby zamożne, posiadające pieniądze i dobra materialne. Cesarz Etiopii Hajle Sellasje wspierał osoby w rozwoju finansowym, które były mu poddane i wierne. Nie miał nic przeciwko korupcji i wszelkim odstępstwo od prawnych paragrafów.

Następnie poznajemy urzędnika, który jest nazywany kukułką cesarza. Urzędnik ukłonami przypominał cesarzowi jak zegar kukułką, o wybiciu kolejnych godzin. Kolejno rozpoczyna się godzina ministrów, którzy relacjonowali przebieg swojej pracy. Urzędnik opisuje cesarza, jako dobrodusznego władcę, gdyż zakazał obcinania rąk i nóg za występki. Kolejno wykupili drukarnie i zaczęli wydawać gazetę, władca zniósł niewolnictwo czy otworzył pierwszy bank. Zdaniem urzędnika, nie do końca poprawnym posunięciem cesarza Etiopii Hajle Sellasje, była decyzja o wysyłaniu zdolnych młodych ludzi na studia za granice kraju.

Młodzi ludzie po ukończeniu studiów, wracali do swojego rodzinnego kraju z nową ideą i chęcią zmiany swego rodzinnego, kochanego kraju, w którym panowała bieda i skrajne ubóstwo. Kolejno rozpoczyna się godzina sądu. „O dwunastej w południe, jako szatny sądu imperialnego, nakładałem na ramiona osobliwego pana czarną, sięgającą ziemi togę, w której monarcha rozpoczynał trwające do pierwszej godzinę sądu najwyższego i ostatecznego, który w naszym języku nazywa się czelot. Pan nasz lubił tę godzinę sprawiedliwości… […]”. Następnie cesarz Etiopii Hajle Sellasje szedł na wystawny obiad do pałacu jubileuszowego, jego okazałej i luksusowej rezydencji, w towarzystwie najważniejszej rodziny oraz zaproszonych gości.

Idzie, idzie...

W 1960 roku cesarz Etiopii Hajle Sellasje wybrał się do Brazylii. Donosiciel Makonen – minister przemysłu i handlu zmartwił się aktywnością Germame, którego teczka w archiwum donosiciela stawała się coraz większa i [potężniejsza. Mężczyzna pochodził z zamożnej rodziny, cesarz Etiopii wysłał go na studia za granicę do Stanów Zjednoczonych. Gdy wrócił ze Stanów Zjednoczonych, Germame pragnął stworzyć spisek przeciwko władcy. Mężczyzna pragnął usunąć despotycznego i bezwzględnego cesarza Etiopii Hajle Sellasje.

Wybuchły zamieszki, niemniej jednak cesarz Etiopii żył w przekonaniu, iż oddani mu ludzie, są przeciwko zamieszkom, które objęły kraj. Wszyscy, którzy byli przeciwko zastanej sytuacji, zostali skazani na śmierć, natomiast ich ciała wieszano przed pałacem. Władca Etiopii, kiedy przejeżdżał przez miasto, był pozdrawiany przez jego zwolenników i oddanych wyznawców. Kolejno cesarz Etiopii Hajle Selasje zarządził zmiany na dworze. Zaczął wymieniać urzędników. Cesarz nie interesuje się skrajną sytuacją mieszkańców, niemniej jednak, nastroje w kraju są niepokojące.

W Etiopii zaczęła się klarować nowa warstwa społeczna ludzi wykształconych. Osoby te zdobyły swoje wykształcenie za granicą. Studenci pragnęli zmian w kraju, przede wszystkim usunięcia głodu, biedy i skrajnej nędzy. Pragnęli, aby kraj wyszedł ze skrajnego zacofania, a zaczął się rozwijać. Spór pomiędzy uniwersytetem i pałacem na czele z cesarzem trwał wiele długich i ciężkich lat. Niemniej jednak ostatecznie doprowadziło to do brutalnych zamieszek w kraju. W zamieszkach wziął udział młody człowiek, który był synem urzędnika. Tym samym zgotował swoim rodzicom wiele problemów.

Naród etiopski był wyczerpany, a przede wszystkim zmęczony skrajną nędzą, biedą i ubóstwem. Cesarz Etiopii grał dalej rolę idealnego władcy, nie chciał zauważać panującej sytuacji w kraju. Organizował absurdalne i wystawne uczty dla ludzi potrzebujących, władca Etiopii miał swoją indywidualną wizję. „Ludzi myślących” było coraz więcej, wszyscy pragnęli zmiany. Kolejno 1968 roku w Godżam wybuchła rewolucja i powstanie przeciwko panującej władzy. Studenci zaczęli masowo protestować. „No więc rok po owym powstaniu w Godżam, które ukazując zaciekłą i bezwzględną twarz ludu poruszyło pałacem i napędziło lęku wyższym dostojnikom – ale nie tylko im […] spotkało mnie osobliwe nieszczęście, gdyż syn mój, Hailu, w tych przygnębiających latach student uniwersytetu, zaczął myśleć. Tak jest, zaczął myśleć…”. W 1969 roku wśród manifestujących młodych i wykształconych ludzi zginął przywódca, który nawoływał do zmiany. Jego pochówek był okazją dla wielu osób, do ukazania swoich nastrojów. „Nazajutrz przeżyłem jakże okrutny dzień, bo Hailu i wszyscy jego koledzy poszli na pogrzeb, a taki tłum zgromadził się przy trumnie, że zrobiła się z tego nowa manifestacja.

Cesarz Etiopii postanowił z tego powodu zamknąć uczelnię, a na ulicę Addis Abeby wyjechały wozy pancerne”. […] „zginęło ponad dwudziestu studentów, a nie policzę, ilu było rannych i aresztowanych. Pan nasz polecił zamknąć na rok uczelnię, czym uratował życie wielu młodych ludzi, bo gdy studiowali, wiecowali, na pałac następowali, znowu monarcha musiałby odpowiadać pałowaniem, strzelaniem, krwi przelewaniem”.

Rozpad

Ostatnią częścią Cesarza Ryszarda Kapuścińskiego jest Rozpad. Na dworze nadal dominował nastrój pozytywny, nikt nie przeczuwał, że w najbliższym czasie zostanie odwołany panujący cesarz Etiopii.

Kolejno jest poruszany temat wszechogarniającego głodu. „Wielkie niezadowolenie, a nawet potępienie, oburzenie panowało w pałacu z powodu onej nielojalności rządów europejskich, które zezwoliły, aby pan Dimbleby i jego spółka poczynili tyle wrzawy na temat śmierci głodowej”. Następnie na dwór przyjeżdża wspomniany powyżej dziennikarz, który skrupulatnie udokumentował politykę zarządzania krajem przez cesarza Etiopii Hajle Sellasje. Dziennikarz przedstawił aktualną sytuację Etiopii. Niestety film pokazywał tragiczną pozycję kraju. Bieda, nędza, ubóstwo, śmierć głodowa wielu ludzi. Tragedia ludzka, która dzieje się na oczach cesarza, który żyje w dostatku, bogactwie i luksusie.  Śmierć głodową w Etiopii poniosło ponad dwieście tysięcy ludzi. Sytuacją panującą w Etiopii zainteresowała się Europa.

Wybuchł potężny skandal na skalę międzynarodową. Skrajną sytuacją afrykańskiego kraju zainteresowali się dziennikarze, świat jest regularnie informowany o sytuacji Etiopii. Wkroczyły także akcje humanitarne, w celu ratowania ludzkiego życia, które niestety nie było szanowane przez cesarza Etiopii. Władca Etiopii robił to, co mógł, by zatrzymać dziennikarzy. Na zorganizowanej konferencji, władze kraju, w tym minister informacji, tłumaczył, iż wszechobejmujący głód i śmierć głodowa wielu tysięcy ludzi to sprawa naturalne. Głód i nieurodzaj to skutki suszy i klęsk różnego rodzaju. Studenci, czyli tak zwani ludzie myślący, regularnie informowali prasę, media i dziennikarzy o sytuacji klęski głodowej w kraju. Tym samym, problem głodu w Europie, stał się problemem światowym. Dwór i cesarz byli zawiedzeni postawą innych krajów, zarzucali im brak lojalności. Cesarz nie zgadzał się z opinią publiczną, uważał, że arena międzynarodowa jest przeciwko niemu. Zaznaczając, że do tej pory miał dobre stosunki z przywódcami innych krajów. Do Etiopii w końcu przywieziono pokarm dla ludzi. Niemniej jednak transport z żywnością w sposób niewytłumaczalny ginął, tym samym sprawa również trafiła na arenę międzynarodową. Cesarz Etiopii Hajle Sellasje był przeciwnikiem pomocy humanitarnej dla Etiopii. Tym samym manipulował informacją publiczną. W 1947 roku cesarz Etiopii został odsunięty od sprawowania władzy. „We wrześniu 1974 roku cesarz Etiopii Hajle Sellasje został obalony przez grupę młodych oficerów, działających pod nazwą Derg. Monarcha miał wówczas osiemdziesiąt dwa lata i panował od czterdziestu czterech”.

Ostatnie miesiące życia Hajle Sellasje spędził w więzieniu domowym w otoczeniu wojskowych. Do ostatnich dni życia wierzył, że jest cesarzem Etiopii. Rok później zmarł.

Streszczenie krótkie

Książka Cesarz Ryszarda Kapuścińskiego to jeden z najbardziej znanych reportaży na świecie. Głównym tematem Cesarza jest mechanizm władzy autorytarnej. Ryszard Kapuściński opisuje lata rządzenia etiopskiego przywódcy Hajle Selasje.

Przedmiotem książki Cesarz są wyznawcy i pracownicy dworu cesarza Etiopii Hajle Sellasje. Ryszard Kapuściński w wybitny sposób przedstawia zasady i kulisy panowania tego charakterystycznego władcy Etiopii. Autor Cesarza przedstawia motyw walki o władzę, uległość, interesowność ludzi, którzy służyli na dworze przywódcy Etiopii.

Część pierwsza reportażu Cesarz — Tron Ryszarda Kapuścińskiego dotyczy życia przywódcy Etiopii Hajle Selasje. Cesarz afrykańskiego kraju posiadał ogromną ilość służby i osób, które spełniały wszelkie jego zachcianki, między innymi podkładanie poduszek pod nogi czy noszenie woreczków z pieniędzmi. W oczach ludzi znajdujących się w pobliżu władcy Etiopii Hajle Selasje to człowiek niezwykły, idealny władca. Niemniej jednak, w ostatecznym rozrachunku wyłania się portret władcy, którego zachowania są wręcz absurdalne, groteskowe i przestarzałe. Władca Etiopii działa na szkodę tego państwa. Za jego panowania, wielu ludzi doświadcza biedy, głodu i ubóstwa, cesarz Hajle Selasje podejmuje absurdalne i nieprzemyślane decyzje, które wpływają negatywnie na strukturę państwa.

W drugiej części książki Cesarz Ryszarda Kapuścińskiego – Idzie, idzie oraz w trzeciej części Rozpad, autor reportażu porusza temat rewolucji, do której doszło w Etiopii. Kraj borykał się we wszechogarniającym głodem, biedą i nędzą. Ryszard Kapuściński komentuje opinię publiczną i jej reakcje na sytuację panującą w Etiopii. (Masowo umierający ludzi z głodu). Cesarz Etiopii Hajle Selasje jako przywódca afrykańskiego kraju był znany na arenie międzynarodowej. Inni przywódcy przekonani byli, iż przywódca Etiopii to wybitny reformator, który pragnie dla swojego kraju sukcesów, rozwoju gospodarczego i poprawy stanu życia mieszkańców. Niemniej jednak tak się nie stało. Ryszard Kapuściński przedstawia lekceważący stosunek głów państwa w stosunku do sytuacji, w której znalazła się Etiopia. Autor Cesarza przedstawia ich niewiedzę i lekceważenie problemów Etiopii. Sam cesarz Hajle Selasje poprzez swoje absurdalne podejście do władzy ma na sumieniu śmierć wielu niewinnych ludzi. Ostatecznie zostaje odsunięty od władzy. Ostatni rok życia spędzi w areszcie domowym i umiera.

Książka Cesarz Ryszarda Kapuścińskiego ma charakter uniwersalny, ponadczasowy, gdyż obnaża zasady zdeprawowania władzy i jej bolesne skutki.

Charakterystyka bohaterów

Cesarz – Cesarz Hajle Sellasje, właściwie Teferi Mekonnen żyjący w latach 1892 – 1975. Cesarz Etiopii, apodyktyczny dyktator. Czczony i szanowany przez wielu swoich poddanych jako potomek króla Salomona. Człowiek, który kochał pieniądze, przepych, splendor i bogactwo. Sprawował despotyczną władzę opartą na wszechogarniającej propagandzie. Cesarz Etiopii Hajle Sellasje wprowadził ten kraj w 1921 roku do Ligi Narodów. Kolejno w spektakularny sposób zniósł niewolnictwo, by następnie ogłosić w 1931 roku, pierwszą w historii tego kraju konstytucję. Cesarz to zasłużony bohater wojenny w konflikcie z faszystowskimi Włochami w 1935 – 1936 roku. Należy także wspomnieć, iż cesarz Etiopii Hajle Sellasje był twórcą Organizacji Jedności Afryki. Niestety cesarz nie ma na swoim koncie wyłącznie spektakularnych sukcesów. Podczas jego despotycznych rządów Etiopia zmagała się z poważnym kryzysem gospodarczym. Cesarz nie był w stanie zapobiec wszechogarniającej biedzie oraz regularnie powtarzających się klęsk głodu i nieurodzaju. Etiopia pogrążona w biedzie, chaosie i przejmującej nędzy. Przypuszcza się, iż w tym czasie zmarło z głodu kilkaset tysięcy ludzi. Cesarz Etiopii nie podjął spektakularnych zmian gospodarczych, które mogłyby się przyczynić do poprawy stanu faktycznego państwa. Rządzący utrzymywał autokratyczny system władzy. Pomimo biedy i nędzy panującej w kraju, cesarz regularnie stawiał nowe pałace, dużo podróżował, wyróżniał i faworyzował swoich wybrańców, sprawiając im prezenty. W 1974 roku został obalony i zdetronizowany przez grupę oficerów. Ostatnie miesiące życia spędził w areszcie domowym.

Urzędnicy cesarskiego dworu – osoby poddane cesarzowi Etiopii Hajle Sellasje, nieustannie żyjący w strachu i regularnym zagrożeniu, osoby, które zdają sobie sprawę, iż ich dalszy los zależy od jednej decyzji władcy Etiopii Hajle Sellasje. Ludzie, którzy znajdują się w lepszej sytuacji niż wiele innych osób w kraju. Dlatego też, pomimo uprzywilejowanej sytuacji finansowej, walczyli między sobą, aby utrzymać wysokie stanowiska oraz przywileje. Tym samym, żeby zachować dalszy komfort życia i bogactwo, poddani byli w stanie spełnić wszelkie zachcianki i żądania ówczesnego cesarza Etiopii Hajle Sellasje. Niemniej jednak, osoby otaczające cesarza pełnią momentami funkcję groteskową, wręcz karykaturalną.  Między innymi do zakresu ich obowiązków należy wycieranie butów władcy Etiopii z psiego moczu, kolejno wspomina już wcześniej funkcja „woreczkowego” – czyli nic innego jak noszenie za cesarzem woreczków z pieniędzmi, aby ten mógł rozdawać monety potrzebującym, tym samym wywołując zamieszki i interwencję policji.

Buntownicy – nazywani ludźmi „myślącymi”. To ludzie młodzi, pragnący wszechobejmującej zmiany. Ludzie, którzy zdobyli ciężką pracą wykształcenie. Osoby posiadający szerokie horyzonty myślowe. „Buntownicy” to ludzie, którzy nie godzą się z zastanym porządkiem, pragnący zmiany i wszechobejmującej rewolucji. Młodzi ludzi są przeciwni wobec panującej władzy i cesarzowi Etiopii. Panująca władza jest w opozycji wobec dyktatorskiej władzy cesarza Etiopii. Władcy, od którego zależy życie wielu osób. Od władcy, który ma na sumieniu śmierć wielu niewinnych istot, które poniosły śmierć z głodu.

Geneza utworu i gatunek

Ryszard Kapuściński w utworze Cesarz ukazuje rzeczywistość Etiopii. Etiopia to kraj znajdujący się we wschodniej Afryce. Sytuacja, która panowała w tym kraju, była symbolicznym nawiązaniem do ówczesnej sytuacji Polski i problemów Europy. Wydźwięk reportażu politycznego Cesarza Ryszarda Kapuścińskiego, który przedstawia sytuację Etiopii pogrążonej w biedzie i kryzysie, apodyktycznego władcę, jest więc wymowny i symboliczny. Jest to niewątpliwie alegoria polityczna o ponadczasowej i uniwersalnej wymowie. Reportaż Ryszarda Kapuścińskiego przedstawia mechanizm włazy rządzącego wówczas Hajle Sellasje. Autor Cesarza przedstawia sposób, w jaki zarządzał dyktator. Reportaż Ryszarda Kapuścińskiego początkowo drukowany był na łamach gazety Kultura, o tytule Trochę Etiopii. Pierwszy raz został wydany w 1978 – 1978 roku. Sam Ryszard Kapuściński komentuje: „To jest książka o reżimie Gierka i o tym, co w Polsce panowało... książka o mechanizmach władzy dyktatorskiej... o tym, jak udział we władzy demoralizuje, deprawuje i wykrzywia. To jest książka o ludziach dworu, o tym, jak dwór tworzy dyktaturę”.

Sam autor Cesarza Ryszard Kapuściński pojechał do Etiopii w 1976 roku. Wówczas był wysłannikiem Polskiej Agencji Prasowej. Korespondent wysłany z Polski miał dokonać weryfikacji informacji o rewolucji, która została zapoczątkowana przez lewicowych żołnierzy etiopskiej armii. Oficerowie byli przeciwni wobec panującym rządom cesarza. Ryszard Kapuściński w reportażu Cesarz nie podaje żadnych imion, znajdziemy wyłącznie inicjały. Na podstawie słów wypowiadanych przez bohaterów reportażu Cesarz można dostrzec sylwetkę tytułowego bohatera, gdyż sam nie wypowiada w reportażu ani jednego zdania w mowie niezależnej. Tym samym obraz władcy poznajemy z perspektywy i wspomnień byłych służących czy też dworzan. Książka Cesarz Ryszarda Kapuścińskiego ma charakter ponadczasowy, przedstawia zasady zdeprawowania bezwzględnej władzy.

Ze względu na tematykę Cesarz Ryszarda Kapuścińskiego stanowi reportaż. Słownik Języka Polskiego Państwowego Wydawnictwa Naukowego termin reportaż tłumaczy jako tekst publicystyczny będący opisem zdarzeń lub faktów, które niewątpliwie oparte są na autentycznym materiale. Należy wyróżnić kilka odmian tematycznych reportażu, między innymi: reportaż historyczny, reportaż sportowy, reportaż wojenny, reportaż społeczno-obyczajowy, reportaż podróżniczy, reportaż sądowy, reportaż popularnonaukowy, czy też wspomniany poniżej reportaż polityczny. Warto także wspomnieć o tym, iż ze względu na kształt publikacji i środki ekspresji, należy wyróżnić reportaż literacki, radiowy, filmowy, telewizyjny czy też fotoreportaż.

Idąc dalej Cesarz Ryszarda Kapuścińskiego stanowi reportaż polityczny. Reportaż polityczny, jakim jest niewątpliwie Cesarz, to odmiana gatunku publicystyczno-literackiego. Ma na celu ukazać wydarzenia czy też charakterystyczne sytuacje, których świadkiem był sam autor. Warto podkreślić, że sam reportażysta jest świadkiem bądź uczestnikiem wydarzenia. Ewentualnie autor danego reportażu politycznego — na podstawie wiarygodnych źródeł — jest w stanie zrekonstruować dane wydarzenie i potrafi je opisać w odpowiedni sposób.

Celem reportażu politycznego jest bez wątpienia przedstawienie panującej władzy oraz jej sylwetki, a także sposobu zarządzania. Ocenienie kondycji danego państwa, jej wewnętrznych struktur, wad i zalet. To w końcu głęboka charakterystyka obywateli żyjących w danej społeczności. Należy także wspomnieć, iż reportażysta nie jest naukowcem, chociażby politologiem czy socjologiem. Dlatego też jego materiały wynikają z wnikliwej i szczegółowej obserwacji stanu faktycznego. Książka Cesarz Ryszarda Kapuścińskiego ma charakter uniwersalny i ponadczasowy, gdyż obnaża zasady zdeprawowania władzy. W końcu publikacja dzieła literackiego Cesarz dała Kapuścińskiemu międzynarodową sławę oraz nadała literacki charakter reportażowi.

Problematyka

Reportażysta Ryszard Kapuściński w utworze Cesarz przedstawia rzeczywistość Etiopii. Etiopia to kraj znajdujący się we wschodniej Afryce. Sytuacja, która panowała w Etiopii była symbolicznym nawiązaniem do sytuacji Polski i problemów Europy. Wymowa reportażu politycznego Cesarz Ryszarda Kapuścińskiego, który przedstawia sytuacje pogrążonej w biedzie i kryzysie Etiopii, despotycznego władcę, jest więc wymowny i symboliczny. Jest to niewątpliwie alegoria polityczna o ponadczasowej i uniwersalnej wymowie. Ryszard Kapuściński wyjechał do Etiopii w 1976 roku. Był korespondentem i reportażystą Polskiej Agencji Prasowej. Za cel obrał sobie zebranie informacji na temat rewolucji przeciwko panującemu wówczas cesarzowi. Reportaż Cesarz porusza więc tematykę despotycznej i autorytarnej władzy. Autorytaryzm rozumiany tutaj jako forma najwyżej władzy, która opiera się na silnym i despotycznym przywódcy. Kolejno skrajna forma zarządzanie prowadzi do despotyzmu. Reportaż Ryszarda Kapuścińskiego przedstawia mechanizm włazy rządzącego wówczas Hajle Sellasje. Autor Cesarza przedstawia sposób, w jaki zarządzał dyktator.

Przede wszystkim reportaż Cesarz Ryszard Kapuścińskiego porusza temat mechanizmu autorytarnej władzy w Etiopii. Książka Cesarz Ryszarda Kapuścińskiego ma charakter uniwersalny, gdyż obnaża zasady zdeprawowania władzy.

Etiopia to kraj znajdujący się we wschodniej Afryce. Należy postawić sobie zasadnicze pytanie, czy władza deprawuje? Problem dotyczy także sytuacji Polski i problemów Europy. Wydźwięk reportażu politycznego Cesarza Ryszarda Kapuścińskiego, który przedstawia sytuacje pogrążonej w biedzie i kryzysie Etiopii, apodyktycznego władcę, jest więc wymowny i w swojej symbolicznej strukturze nawiązuje do sytuacji ówczesnej Polski. Cesarz Hajle Sellasje nazywany także Zwycięskim Lwem Plemienia Judy, a czasami nawet Wybrańcem Bożym. Co istotne cesarz Hajle Sellasje został wybrany przez prestiżową amerykańską gazetę Time – Człowiekiem Roku. Mężczyzna zarządzał krajem znajdującym się a Afryce w sposób autorytarny i despotyczny. Cesarz Hajle Sellasje rządził krajem w sposób autorytarny i despotyczny. Cesarz zmienił ustrój polityczny Etiopii, zrobił z niej monarchię konstytucyjną. Rządy cesarza nie były skuteczne, panował głów, nędza i bieda. Swego czasu z głodu umarło wiele tysięcy osób. Tym samym wybuchła w kraju rewolucja przeciwko zdeprawowanej władzy. Ryszard Kapuściński w reportażu Cesarz w dobitny sposób przedstawia realia panujące w ówczesnej Etiopii. Władca żyje w bogactwie, uwielbia luksu i przepych, otacza się ludźmi, którym także wszystko zapewnia, którzy są jego wiernymi wyznawcami, podczas gdy wiele ludzi nie ma co jeść. Cesarz Hajle Sellasje znany jest z pozostawienia przestarzałych urzędów „woreczkowego” lub „poduszkowego”. Jest to absurd w opozycji do nędzy, która panowała w kraju. „Poduszkowy” to osoba, która nosiła poduszki, by układać je pod stopy cesarza, „urząd woreczkowego” polega na noszeniu woreczków z pieniędzmi, by władca w dowolnej chwili mógł rozdawać monety potrzebującym. Cała sytuacja pokazuje obłudę, zakłamanie i absurdalność i groteskowość władcy Etiopii. Historycy zarzucają cesarzowi Hajle Sellasje, że ten pełniąc najwyższą funkcję w państwie, nie potrafił nawet czytać.

Ryszard Kapuściński w reportażu politycznym Cesarz w doskonały sposób opisał genezę rewolucji, nie do końca skupił się na samym jej przebiegu. W 1973 roku, na kilka miesięcy przed wybuchem rewolucji w Etiopii zapanował głód i nędza. Zmarło ponad dwieście tysięcy ludzi. W końcu doszło do wybuchu rewolucji i zdegradowania funkcji cesarza Etiopii. Należy wspomnieć, iż walkę i chęć wskrzeszenia rewolucji podjęli nie ludzie głodujący, lecz osoby, które uważały, że despotyczna władza zabrała im resztki honoru i jakiejkolwiek godności.

Książka Cesarz Ryszarda Kapuścińskiego ma charakter uniwersalny i ponadczasowy, gdyż porusza charakterystyczny problem, mianowicie zdeprawowania władzy. Książka Kapuścińskiego przedstawia opis panowania cesarza Etiopii  Hajle Sellasje oraz okoliczności i sposób obalenia rządów. Ryszard Kapuściński, twórca Cesarza jest reportażystą Polskiej Agencji Prasowej. Dziennikarz, Etiopię odwiedził w 1963 roku, kiedy panujący cesarz Hajle Sellasje był gościem w Addis Abebie. Kapuściński nawiązał kontakt z  urzędnikiem Cesarskiego Ministerstwa Informacji – Tefferą Gebrewoldem. Dlatego też był doskonale poinformowany o sytuacji panującej w kraju Afryki.

Warto także wspomnieć o osobach, które przeciwstawiły się władzy. W tekście znajdziemy określenie tej warstwy społecznej, mianowicie: są to osoby „myślące”. Ludzie, którzy buntują się przeciwko panującemu despotycznemu władcy Etiopii Hajle Sellasje. Osoby, które pragną zmiany posiadają szerokie horyzonty myślowe. To realiści, którzy dostrzegają fatalną sytuację kraju. Pragnęli wolności i dobroci kraju. Warstwa społeczna „ludzi myślących” doprowadziła do usunięcia cesarza Etiopii Hajle Sellasje  z pozycji głowy państwa.

Biografia autora

Ryszard Kapuściński – urodził się czwartego marca w 1932 roku w Pińsku. Polski reportażysta, publicysta, eseista, autor poezji oraz licznych fotografii. Autor Cesarza zwany jest „cesarzem reportażu”. Ryszard Kapuściński jest w czołówce najczęściej tłumaczonych polskich pisarzy za granicą. Autor urodził się w inteligenckiej rodzinie nauczycielskiej. Od 1962 roku był reportażystą i korespondentem Polskiej Agencji Prasowej. Sławę i uznanie Ryszardowi Kapuścińskiemu przyniosła publikacja Cesarza i późniejszy przekład na język angielski. Książka Kapuścińskiego przedstawia opis panowania cesarza Etiopii Hajle Sellasje oraz okoliczności i sposób obalenia rządów. Książka Cesarz Ryszarda Kapuścińskiego ma charakter uniwersalny, ponadczasowy, prezentuje  zasady zdeprawowania władzy. Ryszard Kapuściński od wielu lat poświęca się pisaniu o sytuacji panującej w krajach Trzeciego Świata. Autor Cesarza jest wysłannikiem i reportażystą Polskiej Agencji Prasowej. Etiopię odwiedził w 1963 roku, kiedy panujący cesarz Hajle Sellasje był gościem w Addis Abebie. Polski dziennikarz nawiązał kontakt z urzędnikiem Cesarskiego Ministerstwa Informacji – Tefferą Gebrewoldem. Dzięki temu był świetnie poinformowany o sytuacji Etiopii. Ryszard Kapuściński pracował również jako dziennikarz w „Sztandarze Młodych”, „Kulturze”, „Polityce”, a od 1962 roku był wysłannikiem wspomnianej powyżej Polskiej Agencji Prasowej. (W większości w Afryce i Ameryce Południowej)

Ryszard Kapuściński jako reportażysta opisywał rzeczywistość z perspektywy zwykłego człowieka. Stosował tak zwaną „metodę obserwacji uczestniczącej”. Jego reportaże były opisem stanu faktycznego danego miejsca, autor wyrażał się z ogromnym szacunkiem do miejsc, które odwiedzał. Jest autorem wielu publikacji, niemniej jednak warto wspomnieć o kilku istotnych pozycjach w jego dorobku twórczym. Między innymi: Busz po polsku (1962), Czarne Gwiazdy (1963), Kirgiz schodzi z konia (1968), Gdyby cała Afryka (1969), Che Guevara – Dziennik z Boliwii – Ryszard Kapuściński (1969), Chrystus z karabinem na ramieniu (1975), Jeszcze dzień życia (1976), Wojna futbolowa (1978), Cesarz (1978), Szachinszach (1982), Notes (1986), Z Afryki (2000), Podróże z Herodotem (2004), Prawa natury (2006), Ten Inny (2006). Ryszard Kapuściński zmarł 23 stycznia 2007 w Warszawie.