Martwe dusze - charakterystyka bohaterów
Pawieł Iwanowicz Cziczikow — główny bohater powieści, człowiek o niejasnej przeszłości i ogromnej ambicji, ale jednocześnie pozbawiony moralnych zasad. Cziczikow to uosobienie sprytu, przebiegłości i oportunizmu. Jego plan wykupu "martwych dusz" (zmarłych chłopów, którzy wciąż figurują w rejestrach podatkowych) w celu osiągnięcia korzyści materialnych odzwierciedla korupcję i brak etyki w społeczeństwie.
Manilow — pierwszy właściciel ziemski, z którym Cziczikow nawiązuje kontakt. Jest to osoba przesadnie sentymentalna, naiwnie marzycielska i niezdolna do praktycznego działania. Manilow symbolizuje oderwanie od rzeczywistości, a jego słodka, ale pustka osobowość jest karykaturą niektórych wyższych sfer społecznych.
Koroboczka – wdowa, właścicielka ziemska, która cechuje się prostotą, a jednocześnie chciwością i nieufnością. Jej obsesja na punkcie pieniędzy i strach przed oszustwem czyni ją symbolem drobnomieszczańskiego materializmu.
Sobakiewicz – gruboskórny, pragmatyczny i cyniczny właściciel ziemski, który traktuje swoich chłopów jak bydło. Sobakiewicz to uosobienie brutalności i egoizmu, typowy przedstawiciel klasy, która dba jedynie o własne interesy.
Pluszkin – skąpy i zdegenerowany właściciel ziemski, który popadł w całkowitą samotność i zaniedbanie. Pluszkin to obraz człowieka wyniszczonego przez chorobliwą chciwość, będący skrajnym przykładem degeneracji moralnej.
Nozdriow – Hulaszczy, nieodpowiedzialny i awanturniczy właściciel ziemski, znany ze swojej skłonności do kłamstw i oszustw. Nozdriow symbolizuje chaos, nieporządek i brak odpowiedzialności, a jego postać stanowi kontrast wobec innych bardziej uporządkowanych, choć równie wadliwych bohaterów. Podobnie jak Anastazja Pietrowna jest początkowo nieufny wobec Cziczkowa.
Postacie drugoplanowe – Inne postacie, takie jak urzędnicy czy mieszkańcy miasta, w którym toczy się akcja, również odgrywają ważną rolę w karykaturalnym obrazie społeczeństwa. Gogol przedstawia ich jako zbiurokratyzowanych, skorumpowanych i ograniczonych w swojej mentalności.
