Spis treści: 

Młodzieżowe Słowo Roku 2022 

W tym roku wygrało słowo essa, które było typowane na zwycięzcę plebiscytu. Słowo ma dwa wyjaśnienia. W 2022 roku definiuje się je jako coś łatwego. Bo mieć essę, to mieć luz. W wyjaśnieniu z 2018 roku również nawiązano do tych pozytywnych emocji, ale można też przeczytać, że essa „może służyć jako powitanie, pożegnanie”.

Kapituła przyznała także Nagrodę Jury dla słowa odklejka. Występuje ono w kilku wariantach: odkleić się, odklejeniec, odklejony, odkleiło, odkleja. Krótko i zwięźle opisuje stan oderwania od rzeczywistości lub osobę nieobecną myślami, której zachowanie nie jest dostosowane do sytuacji.

Internauci oddali dużo głosów na takie słowa jak: slay, łymyn, betoniarz czy NPC. Jak czytamy w oficjalnym komentarzu na stronie organizatora plebiscytu: „wskazują one na pewne stałe trendy w nieoficjalnym języku i komunikacji młodzieży”. 

Przeczytaj również: „Amerykańscy eksperci potwierdzili, że jedzenie jajek wydłuża życie”, czyli jak nami manipulują

Jakie słowa walczyły o wygraną w tym roku? 

W pierwszym etapie tegorocznego plebiscytu na Młodzieżowe Słowo Roku internauci przesłali prawie 125 tys. zgłoszeń. Wśród nich znalazło się 8 221 różnych słów i wyrażeń. Jury wyłoniło finałową dwudziestkę. Językoznawcy zauważyli podobieństwa między niektórymi z nich, dlatego przedstawili kilka grup słów i wyrażeń, które występują w młodzieżowym języku. 

Profesor Ewa Kołodziejczyk zwróciła uwagę na młody język i inwencję. W tej grupie znalazły się „wyrażenia pozornie neutralne, które z jakichś powodów stały się chwilową własnością młodzieży” i nowości słowotwórcze. Przykładami z finałowej dwudziestki są  siedemnaście i odklejka. Pierwsze z wymienionych słów wchodzi w skład dłuższej frazy: „Ile ty masz lat? Hehe: siedemnaście” z piosenki Natsu NETERNAL. Drugie ma szerokie znaczenie. Odklejka odnosi się do człowieka albo do stanu, w którym się znajduje. To zarówno bycie nieobecnym myślami, jak i nieodpowiednie zachowanie. 

Członek Rady Języka Polskiego, dziennikarz Bartek Chaciński dostrzegł, że „duża część słów zgłoszonych do plebiscytu na Młodzieżowe Słowo Roku odnosi się w jakimś stopniu do gier wideo”. Wśród nich są też takie, które trafiły do dwudziestki, tj. NPC, sus. Pierwsze to określenie używane w stosunku do kogoś zachowującego się schematycznie, wręcz zlewającego z otoczeniem. Takie osoby równie dobrze mogłyby być „automatem sterowanym sztuczną inteligencją. Tak jak w grach fabularnych postacie, w które nie wcielają się inni gracze, tylko którymi kieruje algorytm”. Sus to skrót od angielskich słów suspicious lub suspect, oznaczających podejrzanego. Nawiązuje do gry Among Us, która dzieje się na stacji kosmicznej. Wśród załogi są ukryci oszuści, którzy próbują wyeliminować innych graczy. 

Profesor Anna Wileczek omówiła powiedzonka, powiedzenia i bon moty, które często można usłyszeć w potocznym języku młodzieżowym. W komentarzu opisała m.in. łymyn/ women, Kto pytał?, twoja stara/twój stary. Pierwsze z wymienionych słów to prześmiewcze podsumowanie niedorzecznego zachowania. Badaczka wyjaśnia, że „z jednej strony Kto pytał? służy do „zgaszenia” oponenta, z drugiej może być także używane jako żart w stosunku do dobrego znajomego czy przyjaciela”. Podkreśla, że twoja stara/twój stary to riposta, która kończy rozmowę, „żartobliwe spławienie innej osoby”.

Profesor Marek Łaziński omówił słowo onuca. W komentarzu zamieszczonym na stronie Słownika Języka Polskiego podkreślił, że „w dwóch poprzednich latach wśród zgłoszeń plebiscytowych było wiele słów związanych z pandemią. W bieżącym roku liczne zgłoszenia komentują wojnę, agresję Rosji na Ukrainę”. Onuca dobrze wpisuje się w ten trend. W pierwotnym znaczeniu to szmata służąca do owijania stopy przed założeniem ciężkiego buta najczęściej wojskowego. W wyjaśnieniu przesłanym w tegorocznym plebiscycie to sprzymierzeniec Rosji w wojnie z Ukrainą, osoba usprawiedliwiająca działania agresora. 

Zwycięzcy poprzednich edycji plebiscytu

Pierwszym zwycięzcą plebiscytu zostało słowo sztos (2016 r.), które oznacza coś fajnego, niesamowitego, fantastycznego. Rok później wygrał emotikon xD. Wyraża on zarówno zdziwienie, podziw, jak i rozbawienie jakąś sytuacją. W 2018 roku wybrano wyraz dzban. Tak bywa nazywana osoba niewygadana, a do tego niezbyt inteligentna i miła. W kolejnej edycji na miano najlepszego słowa zasłużyła alternatywka, czyli dziewczyna, która nie podąża za popularnymi trendami odnośnie do ubioru, makijażu, gustu muzycznego. W 2020 r. plebiscyt pozostał nierozstrzygnięty, a rok później niekwestionowanym zwycięzcą stał się śpiulkolot, czyli miejsce do spania. To samolot do spania lub boarding do snu, czyli udanie się na odpoczynek.

Co jeszcze warto wiedzieć o inicjatywie?

Wydarzenie popularyzujące język polski wśród młodzieży jest organizowane przez Wydawnictwo Naukowe PWN we współpracy z Uniwersytetem Warszawskim. Wszystko zaczęło od projektu „Słowa klucze” realizowanego w ramach inicjatywy Narodowego Centrum Kultury „Ojczysty – dodaj do ulubionych”. 

Konkurs odbywa się jesienią i ma dwa etapy. W pierwszym można zgłaszać słowa wraz z wyjaśnieniami. To z nich Jury tworzy listę najlepszych, na które internauci mogą oddawać swoje głosy, uzupełniając formularz dostępny na stronie organizatora. 

oprac. Monika Wąs

 

Rozwiąż nasze quizy:

QUIZ językowy. Trzeba dobrze znać język polski, by zdobyć wszystkie punkty

Banalny QUIZ ortograficzny. Zgarniesz 15 punktów czy wracasz do szkoły?

Internauci najczęściej popełniają te błędy. Mało kto rozwiąże ten QUIZ