Spis treści:
- Zamek Krzyżtopór – położenie i historia
- Konstrukcja zamku pochłonęła milion... jaj
- Zwiedzanie zamku Krzyżtopór. Ile kosztuje bilet?
Zamek Krzyżtopór – położenie i historia
Zamek Krzyżtopór, położony w miejscowości Ujazd w województwie świętokrzyskim, to jedna z najciekawszych i najbardziej tajemniczych budowli w Polsce. Wzniesiony w latach 1621–1644 przez Krzysztofa Ossolińskiego herbu Topór, był w swoim czasie jednym z największych zamków w Europie. Budowę zamku podzielono na trzy fazy, a sam fundator, niestety, nie cieszył się nim długo, gdyż zmarł nagle zaledwie rok po ukończeniu prac. Wkrótce po nim, na polu bitwy, zginął również jego syn.
Zamek Krzyżtopór został zbudowany w stylu palazzo in fortezza, czyli włoskiego połączenia rezydencji i twierdzy obronnej. Tego typu budowle były nie tylko symbolem władzy i prestiżu, ale także zapewniały bezpieczeństwo swoim mieszkańcom.
Krzyżtopór składał się z trzech głównych elementów:
- zespołu pałacowego z zabudowaniami gospodarczymi;
- fortyfikacji bastionowych;
- ogrodu, który znajdował się poza murami obronnymi.
Nazwa zamku, Krzyżtopór, wywodzi się z herbu Ossolińskich – Topór – oraz krzyża, symbolu wiary katolickiej. Na głównej bramie zamku umieszczono krzyż i topór wraz z inskrypcją: "Krzyż obrona, Krzyż podpora, Dziatki naszego Topora". Było to osobiste credo fundatora, który był gorliwym (żeby nie powiedzieć zagorzałym) katolikiem. Wcześniej zamek figurował również pod nazwą Krzysztopór, co stanowiło połączenie herbu i imienia fundatora.
Zobacz: Zamek Henryka w Staniszowie. Został zbudowany jako sztuczne ruiny. Dlaczego?
Po śmierci Ossolińskich zamek przeszedł w ręce Samuela Jerzego Kalinowskiego, który pełnił funkcję oboźnego koronnego. Niestety, już w 1655 roku, podczas potopu szwedzkiego, zamek został zajęty przez Szwedów, którzy bez jednego strzału zdobyli twierdzę. Szwedzi wywieźli do swojego kraju cenne wyposażenie wnętrz, bibliotekę i archiwum rodzinne.
Do dziś przetrwało 90% murów i 10% sklepień pierwotnej konstrukcji.
Konstrukcja zamku pochłonęła milion... jaj
Zamek Krzyżtopór to majstersztyk architektury, która do dziś zachwyca nie tylko rozmachem. Do jego budowy wykorzystano ogromne ilości materiałów, co podkreśla skalę i złożoność projektu. Wyliczenia dostępne na oficjalnej stronie zamku mówią o:
- 11 tysiącach ton piaskowca kwarcytowego;
- 300 m³ piaskowca kunowskiego;
- 30 tysiącach dachówek;
- 200 tysiącach cegieł;
- 500 tonach wapna palonego;
- 5 tysiącach m³ piasku.
Zgodnie z ówczesną sztuką budowlaną, aby zapewnić zaprawie wodoodporność, do wapna dodano białka z miliona kurzych jaj.
Zamek został zbudowany na planie pięcioboku, a jego mury miały przeszło 600 metrów długości. Cała bryła zajmowała powierzchnię 1,3 hektara, co czyniło konstrukcję jedną z największych budowli pałacowych w Europie. Rozmiarami ustępował jedynie Wersalowi, który największej rozbudowy doczekał się w podobnym czasie co Krzyżtopór.
Zwiedzanie zamku Krzyżtopór. Ile kosztuje bilet?
Choć od zakończenia budowy minęło ponad 350 lat, dobrze zamek wciąż robi ogromne wrażenie, a jego rozmiar i architektura zapierają dech w piersiach. Zamek został udostępniony do zwiedzania w 1991 roku, a od 2018 roku ma status pomnika historii. Na turystów czeka pięć tras zwiedzania, które można pokonać za dnia, ale też w wybrane noce (konkretne daty na stronie zamku).
Odwiedź też: Zamek we Wleniu najstarszy w Polsce. Co ma wspólnego z wulkanami?
W sezonie turystycznym – od 1 kwietnia do 31 sierpnia – zamek jest otwarty codziennie od 8:00 do 20:00. W okresie jesiennym, od 1 września do 31 października, godziny otwarcia są nieco krótsze – od 8:00 do 18:00.
Ceny biletów wstępu to w bieżącym sezonie:
- 20 zł – bilet normalny;
- 17 zł – bilet ulgowy.
Zwiedzanie zamku Krzyżtopór to niezapomniane przeżycie, które pozwala poczuć ducha dawnej Polski i odkrywać tajemnice jednej z najwspanialszych budowli w Europie. Z tej perspektywy koszt biletów nie wydaje się wygórowaną kwotą.
Źródła: krzyztopor.org.pl; historia.org.pl;
Czytaj także:
Wyspa Edwarda w Zaniemyślu. Idealna na rodzinny spacer
Zamek Bolczów. Tajemnicze ruiny na Dolnym Śląsku
Podlaski Szlak Kulturowy „Drzewo i Sacrum”. Stworzony dla miłośników drewnianej architektury
