Wibrysy - do czego służą kocie wąsy?

Kocie wąsy z pewnością dodają tym zwierzętom uroku i charakteru, jednak ich główna rola jest zupełnie inna. Umożliwiają one sprawne poruszanie się, polowanie, orientację w terenie i czucie. Może się jednak zdarzyć, że znajdziesz kociego wąsa na podłodze czy kanapie – czy należy się tym martwić? Niekoniecznie. Wibrysy mają bowiem zdolność regeneracji. Co jeszcze musisz wiedzieć o kocich wąsach?

Spis treści:

Co to są wibrysy u ssaków?
Po co kotu wibrysy?
Czy wibrysy odrastają?
Ciekawostki na temat kocich wąsów

Co to są wibrysy u ssaków?

Wibrysy to jeden z rodzajów włosów, występujących u zwierząt. Naukowo nazywa się je włosami czuciowymi, dotykowymi lub zatokowymi. Są szczególnie wyspecjalizowane i znacząco różnią się od włosów pokrywowych i podszyciowych (potocznie nazywanych sierścią). Występują u wszystkich zwierząt, lecz różnią się długością i grubością między gatunkami. W przypadku kotów wibrysy są wyjątkowo unerwione – przy ich korzeniu znajduje się bowiem zatoka krwionośna, wpływająca na niesłychaną wrażliwość wąsów.

Włosy czuciowe mają kształt zwężającego się stożka o dużej średnicy u podstawy. Są grube, proste, długie i sztywne, ale jednocześnie giętkie. Nie wiadomo dokładnie, skąd wzięły się u zwierząt wibrysy – przypuszcza się, że coś na kształt wąsów czuciowych miały już gady ssakokształtne. To z nich najprawdopodobniej kocie wąsy wyewoluowały do obecnego kształtu.

Przeczytaj również: Czym się różni ryś od żbika? Zobacz filmy z fotopułapek

Po co kotu wibrysy?

Wibrysy pełnią u kotów wiele funkcji. Jest to jeden z narządów zmysłów, bez którego koty właściwie stają się bezbronne. Za co odpowiadają wąsy czuciowe?
Przekazują informację o położeniu kota, dzięki czemu może on pomyślnie lądować na swoich łapkach. Jak to działa? Wąsy są przyczepione do specjalnych narządów zmysłów zwanych proprioceptorami. Wysyłają one do mózgu informacje o tym, gdzie w przestrzeni znajduje się ciało kota. Dzięki wąsom mózg wie, co robi organizm zwierzęcia. Zatem to właśnie wibrysy są odpowiedzialne za spadanie zawsze na cztery łapy.
Wibrysy przekazują kotu informacje o otoczeniu: o temperaturze powietrza, kształcie i fakturze najbliżej znajdujących się przedmiotów.
Dzięki wibrysom koty wyczuwają każdy najdrobniejszy ruch, co pomaga im zarówno unikać zagrożenia, jak i skutecznie polować.
Wibrysy pomagają kotom w „szacowaniu”, czy zmieszczą się do danego otworu – dzięki nim zwierzęta wiedzą, czy dadzą radę przejść na przykład przez dziurę w płocie.

Wniosek jest więc jeden – bez wibrysów kot byłby po prostu całkowicie niesprawny. Reakcja zwierzęcia na wrażenia wibrysów jest natychmiastowa, ponieważ impuls przekazują bezpośrednio do kory czuciowej i mózgu. To sprawia na przykład, że koty potrafią błyskawicznie zamknąć lub zmrużyć oczy, gdy zbliża się do nich jakiś przedmiot.

Kocie wąsy są również cenną wskazów dla człowieka – można po nich rozpoznać, w jakim nastroju jest pupil. Gdy są rozluźnione, oznaczają zadowolenie, zaś skierowane do przodu świadczą o kocie skoncentrowanym. Ściągnięte do tyłu wskazują, że pupil jest zły lub przestraszony.

Przeczytaj również: 11 urzekających zwierzaków. Widziałeś je kiedykolwiek?

Czy wibrysy odrastają?

Może się zdarzyć, że wąsy zostaną w jakiś sposób uszkodzone. Czasem w wyniku okrucieństwa człowieka, czasem z powodu nierozważnego zachowania kota – gdy na przykład nachyli się nad świeczką. Bez wibrysów zwierzę nie jest w stanie normalnie funkcjonować – traci równowagę, może się również przewracać, ma trudności w zlokalizowaniu jedzenia i komunikowaniem się z innymi kotami.

Dobra wiadomość jest natomiast taka, że wąsy czuciowe regenerują się i odrastają. Proces ten jednak jest dość długotrwały – wibrysy mogą rosnąć nawet 3 miesiące. Co więcej, martwe wibrysy co jakiś czas same wypadają, a na ich miejsce pojawiają się nowe. Jeśli zdarza się to częściej niż wypadnięcie jednego wąsa na 2-3 miesiące, dobrze jest skonsultować się z lekarzem weterynarii.

W żadnym razie nie wolno kocich wąsów przycinać ani obcinać – wyjątkiem są zabiegi medyczne. Wówczas to weterynarz podejmuje decyzję o skróceniu wąsów czuciowych.

Ciekawostki na temat kocich wąsów

Kocie wąsy to bardzo ciekawa część „wyposażenia” kota. Co warto wiedzieć o wibrysach?

Wibrysy znajdują się nie tylko na kocim nosie, gdzie jest ich od 9 do 12 z każdej strony, ale również nad oczami, na policzkach oraz na spodzie łap, między opuszkami.
Wąsy czuciowe angażują aż 40% kociego mózgu.
Włosy czuciowe rozwijają się jako pierwsze ze wszystkich rodzajów włosów w życiu płodowym kotów.
Wibrysy są bardzo wrażliwe, dlatego mając kota, trzeba zwrócić uwagę na dobór misek do jedzenia i picia. Powinny być dosyć płaskie i szerokie, aby podczas spożywania posiłków nic nie drażniło kocich wąsów. Jeśli kot wyrzuca jedzenie z miski i zjada je z podłogi, może to znaczyć, że naczynie podrażnia jego wąsy.
Kocury mają dłuższe i grubsze wibrysy niż kotki.
Niektórzy naukowcy dowodzą, że po utracie wibrysów koty odczuwają bóle fantomowe.

Kocie wąsy to jedno z najważniejszych „narzędzi”, w które natura wyposażyła koty. Dzięki nim są w stanie odnaleźć się w otoczeniu i odbierać rozmaite bodźce. Wibrysy są bardzo wrażliwe – w żaden sposób nie wolno w nie ingerować, dotykać czy skracać.

Oprac. Redakcja